Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25671117pm--ใจนิ่งไล่ความหลง

17 พ.ย. 67 - ใจนิ่งไล่ความหลง : ให้ลองสังเกตดู การที่ใจเรานิ่งมันช่วยทำให้อารมณ์ไม่ว่าเกิดขึ้นภายในใจเรา หรืออารมณ์ที่เกิดขึ้นจากภายนอกแล้วกระทบตา หู จมูก ลิ้น กาย มันหมดพิษสงลง มันจะไม่สามารถอาละวาดหรือก่อกวนรังควาญเราได้เลยถ้าเราแค่นิ่ง เรียกว่าวางใจเป็นกลางกับสิ่งต่าง ๆ ถ้ารู้เฉย ๆ สักแต่ว่ารู้ เสียงกระทบหูก็สักแต่ว่ารู้ รูปกระทบตาก็สักแต่ว่าเห็น อารมณ์เกิดขึ้นก็สักแต่ว่ารู้ แต่ไม่ไปข้องแวะกับมัน ดูมันเฉย ๆ

แต่เมื่อไรก็ตามที่เราไม่สามารถจะดูเฉย ๆ ได้ เหมือนกับไก่ที่ยังไม่ได้ฝึกมา มันเห็นไก่ตัวอื่นมา มันก็ห้ามใจไม่ได้ มันอดไม่ได้ที่จะเข้าไปตี เข้าไปสู้ มันไม่สามารถจะฝึกใจให้นิ่งได้ เพราะฉะนั้นเราถึงต้องมาฝึก ฝึกเพื่อให้ใจเรานิ่ง นิ่งไม่ได้หมายความว่าไม่มีความคิด ไม่มีอารมณ์ มีได้ มีความคิดได้ มีอารมณ์ได้ แต่ว่าใจไม่ไปทำอะไรกับความคิดและอารมณ์นั้น ก็แค่รู้ซื่อ ๆ ดูเฉย ๆ นี่คือความหมายของคำว่านิ่ง นิ่งแบบรู้ ไม่ใช่นิ่งเพราะหลง หรือเพราะไม่รู้ 

25671116pm-คาดหวังให้น้อย ยอมรับให้มาก

16 พ.ย. 67 - คาดหวังให้น้อย ยอมรับให้มาก : ความโกรธ ความหลง ความฟุ้ง ก็เหมือนกัน ถ้าเราไม่เพียงแต่ยอมรับ ว่ามันเป็นธรรมดาที่เกิดขึ้นได้ แต่เรามองว่ามันมีประโยชน์ มาช่วยฝึกใจ ให้มีสติรู้ทันมันได้เร็วขึ้น อันนี้มีประโยชน์​ หลงเยอะๆ นี่ไม่เป็นไร ขอให้รู้ว่าหลงก็แล้วกัน ดีกว่าสงบแล้วไม่รู้ สงบแล้วไม่รู้ว่าสงบนี่ อันนี้แย่ จะดีหรือแย่ ไม่ใช่ว่าถูกใจเรา หรือไม่ถูกใจเรา มันอยู่ที่ว่า เราปฏิบัติกับมันอย่างไร สงบแต่เราไม่รู้ อันนี้ไม่ดี แต่ฟุ้งแล้วเรารู้ หลงแล้วเรารู้ อันนี้ดี โกรธก็เหมือนกัน หงุดหงิดก็เหมือนกัน มันมาเพื่อให้เราได้เรียนรู้ ทุกอย่างมีประโยชน์ ถ้าเรารู้จักมอง หรือรู้จักใช้

หลายคน ใหม่ๆ ฟุ้งเยอะ นิวรณ์รบกวนหลายอย่างเหลือเกิน ทั้งง่วง ทั้งฟุ้ง ทั้งหงุดหงิด แต่ว่าพอทำไป ทำไป แล้ว โอ้ รู้ทันได้ไวขึ้น ไวขึ้น ที่รู้ทันได้ไวขึ้น เพราะอะไร เพราะเจอมันบ่อยๆ เลยคุ้นหน้าคุ้นตา​ เรียกว่าผิดบ่อยๆ มันก็ทำให้รู้จักทำให้มันถูก คนที่ทำการบ้านผิดบ่อยๆ นี่ โอกาสที่จะฉลาด แล้วก็ทำให้ถูกนี่ มีมาก

 

ถ้าไม่กลัวผิด มันก็มีโอกาสที่จะถูกมากขึ้น ถ้าไม่กลัวหลง ก็จะมีโอกาสรู้ทันได้มากขึ้น คือการยอมรับทุกอย่างที่เกิดขึ้นกับใจ มันจะช่วยให้เราพบกับความก้าวหน้าในการปฏิบัติตรงกันข้าม ความคาดหวัง หรือความอยาก มันจะเป็นอุปสรรค หน่วง หรือว่าชะลอการปฏิบัติ หรือทำให้การปฏิบัติ เต็มไปด้วยความทุกข์ ฉะนั้น รู้จักวางใจให้ถูก ลดความคาดหวังลง แล้วก็ให้หัดทำเล่นๆ แต่ว่าทำจริงๆ 

25671115pm--จิตสว่างไสวเหมือนพระจันทร์วันเพ็ญ

15 พ.ย. 67 - จิตสว่างไสวเหมือนพระจันทร์วันเพ็ญ : ถ้าหากว่ามีธรรมะเป็นที่พึ่ง ชีวิตก็จะเข้าถึงความอิสระอย่างแท้จริง จะว่าไปก็เปรียบเหมือนกับดวงจันทร์ ดวงจันทร์ในคืนวันเพ็ญที่สว่างไสว จิตใจที่เข้าถึงธรรมก็จะสว่างไสวอย่างนั้น เพราะเป็นจิตใจที่ปลอดพ้นจากความหลง ไม่ว่าจะเป็น ความหลงขั้นต้นคือความไม่รู้สึกตัว หรือ ความหลงที่สูงกว่านั้นคือการไม่รู้ความจริง

ขึ้นชื่อว่าการไม่รู้ตัว หรือไม่รู้ความจริง มันก็ทำให้จิตใจหมองคล้ำ เพราะมันทำให้ยึดมั่นถือมั่น ไม่ว่าสิ่งที่ให้ความสุขกับเราแต่เจือไปด้วยทุกข์ หรือสิ่งที่มันเป็นบาปอกุศลที่สร้างความขุ่นข้องหมองใจ ความหลงแบบนี้ ทำให้จิตใจเศร้าหมอง แต่ถ้าขับความหลงออกไป เริ่มจากความไม่รู้ตัว จนกระทั่งต่อไปคือความไม่เข้าใจความจริงหรือสัจธรรม จิตใจก็จะแจ่มกระจ่าง เหมือนกับพระจันทร์ในคืนวันเพ็ญ

 

ความสว่างของดวงจันทร์ สามารถขับไล่ความมืดออกไปได้ ในขณะที่ความมืดไม่สามารถที่จะบดบังทำให้พระจันทร์เศร้าหมองเลย ยิ่งมืดเท่าไหร่ พระจันทร์ก็ยิ่งสว่างไสวมากเท่านั้น อันนี้ก็หมายความว่า เมื่อจิตใจเราได้เข้าถึงสัจธรรมแล้ว แม้รอบตัวของเราจะเต็มไปด้วยคนที่ไม่น่ารัก จะมีคำตำหนิติฉินนินทา มันก็ไม่ทำให้จิตใจเราเป็นทุกข์ได้

 

พูดง่ายๆ ก็คือว่า ไม่ว่าจะเจอโลกธรรมฝ่ายลบฝ่ายบวก จิตก็ยังผ่องใส ใจไม่กระเพื่อม ไม่หวั่นไหวไปกับโลกธรรมที่มากระทบ เหมือนกับดวงจันทร์ที่มีความมืดโดยรอบก็ทำอะไรไม่ได้ ยิ่งมืดมากเท่าไหร่ก็ยิ่งสว่างไสวมากเท่านั้น ยิ่งใครมาทำร้าย ใครมาต่อว่า หรือมาเบียดบัง จิตใจก็ยิ่งแจ่มกระจ่าง

 

ฉะนั้น เวลาเรามาถึงวันเพ็ญเดือน 12 อย่านึกถึงแต่การลอยกระทง ให้นึกถึงธรรมะที่สืบเนื่องจากการปรินิพพานของพระสารีบุตรด้วย 

25671114pm--โชคกับเคราะห์มีประโยชน์เสมอกัน

14 พ.ย. 67 - โชคกับเคราะห์มีประโยชน์เสมอกัน : การปฏิบัตินั้นถ้าเราอยากจะมีชีวิตที่สงบ เย็น เป็นสุข เราก็ต้องรู้จักปฏิบัติต่อบวกและลบ โชคและเคราะห์ เท่า ๆ กัน เสมอกัน สำหรับคนที่ไม่ได้ปฏิบัติด้วยการเจริญสติ มันก็อาจจะยาก อาจจะยากที่จะวางใจเป็นกลางต่ออารมณ์บวกและอารมณ์ลบ แต่สำหรับคนที่เจริญสติแล้วจะทำได้ง่ายกว่า

แต่ถ้าเจริญสติแล้วเราไม่ได้รู้จักวางใจเป็นกลางต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น อันนี้ก็สันนิษฐานว่าปฏิบัติไม่ถูกหรือว่ายังปฏิบัติไม่มากพอ เพราะถ้าเราเจริญสติถูก เจริญสติได้ดี เราจะรู้จักวางใจเป็นกลางต่อบวกและลบที่เกิดขึ้นในใจ เพราะว่าการรู้ซื่อ ๆ มันก็คือวางใจเป็นกลางต่ออารมณ์ที่น่ายินดี แล้วก็อารมณ์ที่ไม่น่ายินดี

 

ความคิดบวกหรือความคิดลบ ความพึงพอใจหรือความไม่พึงพอใจที่เกิดขึ้น ก็เห็นมันมีค่าเสมอกัน ทีแรกเพราะมีสติรู้ทัน รู้ซื่อ ๆ ตอนหลังก็เพราะเห็นว่ามันก็สอนสัจธรรมเหมือนกัน สอนเรื่องอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เหมือนกัน มันมีค่าเสมอกันในทางธรรม ถ้ามองในระดับวิปัสสนา

 

แต่ถ้ามองในระดับสมถะ ความปีติ ความยินดี ความสงบ มันดีกว่าความหดหู่ ห่อเหี่ยว ความเบื่อ เวลาเราเจริญสมถะนี้ เราจะมีการเลือกที่รักมักที่ชัง อารมณ์ที่เป็นบวกก็เอา อารมณ์ที่มันเป็นลบก็ไม่เอา ผลักไส

 

แต่เวลาเราเจริญวิปัสสนา อารมณ์ที่บวกหรือลบมีค่าเสมอกัน เพราะว่ามันสามารถจะก่อให้เกิดทุกข์ได้ถ้าไปยึด แต่ถ้าไม่ยึดมัน รู้จักมองมัน มันก็สอนสัจธรรมให้กับเราได้ และนี่แหละก็คือเหตุผลว่าทำไมเราควรปฏิบัติต่อโชคและเคราะห์ สุขและทุกข์ บวกและลบ เสมอเหมือนกัน 

25671108pm--ปลูกสติจนเป็นธรรมประจำใจ

8 พ.ย. 67 - ปลูกสติจนเป็นธรรมประจำใจ : คนเราพอมีความทุกข์มักจะหนี แต่บางคนก็พยายามหาหนทางออกจากทุกข์ พอคนเราหาทางออกจากทุกข์ ก็มาใคร่ครวญ จนพบความจริงว่า ป่วยกายแต่ใจไม่ป่วยก็ได้ ที่ป่วยใจเพราะอะไร เพราะว่าใจที่ไม่อยู่กับปัจจุบัน ใจที่ยึดติดถือมั่น ใจที่มองเห็นแต่ความทุกข์ ไม่รู้จักมองเห็นความสุขที่มีอยู่รอบตัว

ขนาดป่วยอย่างนี้เธอก็ยังรู้จักหาความสุข ไม่ใช่จากการกินดื่มเที่ยวเล่น แต่จากการมองชีวิตในมุมใหม่ แล้วก็พบว่า สิ่งที่เธอมีอยู่ เป็นอยู่ตอนนี้ มันก็มีความสุขให้เธอได้เก็บเกี่ยว หรือว่าชื่นชมได้ อันนี้ก็เลยเป็นแง่คิดสำหรับคนที่เจ็บป่วยอยู่แล้ว หรือแม้กระทั่งไม่เจ็บป่วย

 

แต่ก็น่าจะใคร่ครวญ เพราะว่าความทุกข์ความเจ็บป่วย รวมทั้งความพลัดพรากสูญเสีย มันต้องเกิดขึ้นกับเราแน่นอนในวันข้างหน้า ไม่มีใครหนีพ้น รวมทั้งความตายด้วย แต่ถ้าเรารู้จักวางใจให้ถูก เข้าใจความจริงของชีวิต เข้าใจจิตใจของตัวเอง โดยเฉพาะเข้าใจความทุกข์ของตัวเอง ก็สามารถจะออกจากทุกข์ หรือว่าเป็นอิสระจากความทุกข์ได้ 

25671107pm--หมั่นมองตน ไม่เพ่งโทษคนอื่น

7 พ.ย. 67 - หมั่นมองตน ไม่เพ่งโทษคนอื่น : เราต้องหมั่นมองตนอยู่เสมอ อย่ามัวแต่เพ่งโทษคนอื่น เพราะถ้าเราเพ่งโทษคนอื่น เราจะเผลอ ไม่ดูแลใจ แล้วกิเลสมันก็จะมาครอบงำ ฉะนั้นการมีสตินี้มันจึงสำคัญมากเลย เพราะสติช่วยทำให้เราไม่มัวแต่เพ่งโทษคนอื่น แต่ว่าคอยหมั่นมองใจ หมั่นมองตน แล้วคอยเตือนตนอยู่เสมอ ยิ่งเราเตือนตนมากเท่าไหร่ ไม่ประมาท ไม่ดูแคลนกิเลส เราก็มีโอกาสที่จะรับมือกับกิเลสได้ดีขึ้น 

25671106pm--มั่นคงในวิถีธรรม

6 พ.ย. 67 - มั่นคงในวิถีธรรม : บ่อยครั้งแม้เรามาปฏิบัติธรรม แต่เราเอาวิถีทางโลกมาใช้ แสวงหาสิ่งที่ถูกใจ อะไรที่ทำให้สบายก็ถือว่าดี อะไรที่ทำให้ไม่สบาย ไม่ถูกใจ ถือว่าไม่ดี แต่ว่าในทางธรรมจะดีหรือไม่ มันอยู่ที่ว่าเราเกี่ยวข้องกับมันอย่างไร สุขอาจจะไม่ดีก็ได้ถ้าเกิดหลง ทุกข์อาจจะดีก็ได้ถ้าเกิดรู้ทุกข์ หรือว่ารู้เท่าทันอารมณ์ที่ทำให้เป็นทุกข์

เวลาเรามาปฏิบัติธรรม ต้องหมั่นสังเกตว่า เราเอาวิถีทางโลกมาใช้ในการปฏิบัติธรรมหรือเปล่า เพราะถ้าเราเอาวิถีทางโลกมาใช้กับการปฏิบัติธรรม เราก็จะแสวงหาแต่สิ่งที่ถูกใจ สิ่งที่พอใจ สงบดี แต่ถ้าไม่สงบนี่ไม่ดี แต่ที่จริงแล้วไม่สงบมันก็อาจจะดีได้ ถ้าใช้มันให้เป็น

 

เช่นเดียวกัน คำชมในทางโลกถือว่าดี แต่ในทางธรรมอาจจะไม่ดีก็ได้ถ้ามันทำให้เราประมาท ในทางตรงข้าม คำต่อว่าด่าทออาจจะดีก็ได้ ถ้าเรารู้จักใช้มัน เอามาเป็นเครื่องฝึกใจ ให้ลดละความยึดมั่นถือมั่น ลดละความยึดมั่นในหน้าตา หรือมีสติรู้ทันความไม่พอใจที่เกิดขึ้น เพราะฉะนั้นต้องเข้าใจความแตกต่างระหว่างวิถีโลกและวิถีธรรม และถ้าเราเห็นว่าวิถีธรรมมันดี ก็อย่าลืมอย่าเผลอเอาวิถีโลกมาใช้กับวิถีธรรม จนกระทั่งทำให้เสียหลักไป 

25671105pm--ดูแลใจให้สงบและสว่าง

5 พ.ย. 67 - ดูแลใจให้สงบและสว่าง : และปัญญาที่เกิดขึ้นมันช่วยถอนรากถอนโคนที่มาแห่งความทุกข์ หรือสมุทัยได้ ยังไม่นับการที่เราได้เห็นว่าเรามีนิสัยใจคออย่างไร บางคนก็เพิ่งมารู้ว่าเป็นคนชอบคิดลบคิดร้าย เป็นคนที่เจ้าอารมณ์ ก็ตอนที่มาปฏิบัตินี่แหละ

ก่อนหน้านั้นไม่รู้ พอมาปฏิบัติก็เห็นความคิดลบคิดร้ายเกิดขึ้น ความขี้อิจฉา หรือความขี้โกรธเจ้าอารมณ์ บางคนตลอดทั้งชีวิตนี้ไม่เคยรู้เลย แต่พอมาปฏิบัติก็เห็นเลย ใหม่ๆ ก็ทำใจไม่ได้ แต่ตอนหลังก็ยอมรับว่าเราก็เป็นปุถุชน

 

อันนี้คือความจริงขั้นพื้นฐานที่ได้จากการปฏิบัติธรรม แต่ว่าเป็นความจริงที่ยังมีตัวมีตนอยู่ จนกระทั่งปฏิบัติจนเห็นว่าจริงๆ แล้วมันไม่มีเรา มันเหลือรูปกับนาม ตรงนี้จะช่วยลดทอนความทุกข์ได้ มันทำให้เกิดความสว่าง การปฏิบัติมาถึงตรงนี้จึงจะนับว่าเป็นวิปัสสนา ถ้าไม่ถึงตรงนี้มันก็ยังเป็นแค่สมถะ ซึ่งก็ยังมีประโยชน์

 

ฉะนั้นการภาวนา ก็ขอให้เข้าถึงความสงบ ไม่ใช่สงบเพราะตัดการรับรู้ แต่สงบเพราะรู้ทันความคิดและอารมณ์ แล้วก็ก้าวไปให้ถึงความสว่าง คือปัญญาที่เข้าใจความจริงของชีวิต หรือว่าความจริงเกี่ยวกับรูปและนาม 

25671103pm--ดูแลใจไม่ให้ทุกข์

3 พ.ย. 67 - ดูแลใจไม่ให้ทุกข์ : ถ้าเรารู้ว่าจิตปรุงแต่งในทางลบ เราก็ลองเปลี่ยนให้มันเป็นกลาง ๆ ดู หรือเปลี่ยนให้มันเป็นบวก อย่างคนที่เขามองได้ยินเสียงเลื่อยยนต์แล้วเขารู้สึกแย่ รู้สึกหงุดหงิดในทีแรก เพราะว่าไปให้ค่าว่าเป็นเสียงที่ไม่ดี เสียงรบกวน รบกวนการนั่งสมาธิ แต่พอไปให้ค่าให้ความหมายว่าเป็นเสียงเพลง เสียงนั้นไม่รบกวนจิตใจเขาอีกต่อไปเลย

จะว่าไปแล้ว สุขหรือทุกข์มันอยู่ที่ใจเราแท้ ๆ ไม่ได้อยู่ที่สิ่งที่มากระทบกับเรา ไม่ได้อยู่ที่คนที่เกี่ยวข้องกับเรา ไม่ใช่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับเรา แต่มันอยู่ที่ว่าเรามองมันอย่างไร เรารู้สึกกับมันอย่างไร เรามีท่าทีกับมันอย่างไร และนี่คือสิ่งที่เราควรจะรู้ได้จากการที่เรามาเจริญสติ แล้วก็เห็นว่าอะไรคือเหตุแห่งทุกข์ที่แท้จริง ซึ่งที่สุดแล้ว เหตุแห่งทุกข์ก็อยู่ที่ใจเรา ถ้าเราเข้าใจตรงนี้ การที่จะแก้ทุกข์มันก็ไม่ใช่เรื่องยาก โดยเฉพาะความทุกข์ใจ 

25671102pm--ใจไม่ยึด ก็ไม่ทุกข์

2 พ.ย. 67 - ใจไม่ยึด ก็ไม่ทุกข์ : เคล็ดลับในการที่จะรับมือกับอารมณ์เหล่านี้ ก็คือ แค่ปล่อยวางมัน ไม่ยุ่งกับมัน อันนี้คือโอกาสสุดท้ายที่เราจะไม่ทุกข์

แต่ถ้าเราทำได้คือ ตอนที่เกี่ยวข้องกับผู้คน สิ่งของ ถ้าเราไม่ยึดตั้งแต่แรก เมื่อมันผันผวนปรวนแปรไป อารมณ์ไม่ว่าจะเป็นเศร้า เสียใจ โกรธ ก็ไม่เกิด น้อยเนื้อต่ำใจ ก็ไม่เกิด แต่ถึงแม้มันเกิด ก็ยังมีโอกาสที่เราจะไม่ทุกข์ ถ้าเราไม่ไปเอนเกจกับมัน ไม่ไปยุ่งกับมัน

 

ดูมันเฉยๆ อย่างที่ว่า รู้ซื่อๆ หรือที่ท่านเรียกว่า วางมัน ปล่อยมัน แล้วมันก็จะดับไปเอง ฉะนั้น การมีสติ มันช่วยตรงนี้แหละ ช่วยทำให้เราสามารถจะรับรู้อารมณ์เหล่านี้ แบบ รู้เฉยๆ รู้แล้วปล่อย รู้แล้ววาง หรือไม่ไปเอนเกจกับมัน