Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25671216pm--ไม่เป็นไร แต่ทำไม่หยุด

16 ธ.ค. 67 - ไม่เป็นไร แต่ทำไม่หยุด : ทำเล่นๆ ที่หลวงพ่อเทียนบอกคือ ทำโดยที่ไม่ไปสนใจเป้าหมาย ไม่คำนึงถึงการเอาชนะ ไม่ว่าจะเป็นการเอาชนะความคิด หรือเอาชนะความหลง เดินเล่นๆ เหมือนกับเวลาเราทำอะไรเล่นๆ เวลาทำอะไรเล่นๆ แม้จะแพ้ เราก็ไม่หงุดหงิดหัวเสีย เราก็ยังเล่นต่อไป ไม่ว่าจะเล่นหมากฮอส หรือเล่นบอล ถ้าเราทำเล่นๆ แพ้ชนะไม่สำคัญ สิ่งที่ได้คือความสนุก

แต่ถ้าเราทำแบบเอาจริงเอาจังแล้ว มันเครียดเลย อย่างที่หลวงพ่อเทียนบอกให้ทำเล่นๆ คือ ทำโดยที่ไม่หวังผล ทำโดยที่ไม่คิดจะเอาชนะอะไร ไม่ว่าความคิดฟุ้งซ่าน หรือความหลง หมายความว่าหลงก็ช่างมัน เผลอก็ช่างมัน​ แต่ว่าทำจริงๆ ที่หลวงพ่อเทียนบอก คือ ทำทั้งวัน ซึ่งถ้าเปรียบกับการเดินเขา ก็ตรงกับที่จะแฮเขาแนะนำคือ เดินไม่หยุด อย่าพัก อันนี้คือเหมือนกับการทำจริงๆ ที่หลวงพ่อเทียนแนะนำคือ ทำทั้งวัน แต่ขณะที่ทำ ก็ทำเล่นๆ โดยที่ไม่หวังผล

 

เหมือนกับเดินขึ้นเขา ก็เดินช้าๆ เดินสบายๆ ไม่ต้องจ้ำ ไม่ต้องรีบ แต่ก็อย่างที่บอก ใหม่ๆ คนเราจะเดินช้าๆ สบายๆ มันก็อดไม่ได้ที่จะจ้ำ เพราะอะไร เพราะคิดถึงเป้าหมาย พอคิดถึงเป้าหมายทีไร มันจะเร่งสปีด​ แต่พอเราวาง หรือลืมเป้าหมาย หันมาอยู่กับแต่ละก้าวที่เดิน หรือแต่ละขั้นที่เรากำลังก้าวนี่ เท่านี้ก็พอแล้ว สังเกตไหม เวลาเราปีนเขา เดินเขา หรือว่าเดินไต่บันไดที่สูง เราจะไม่สนใจแต่บันไดที่อยู่ข้างหน้า แต่เราจะสนใจไปถึงจุดหมาย แล้วก็เลยรีบเดิน เสร็จแล้วก็เหนื่อย ก็ต้องหยุด แล้วก็บ่น เมื่อไหร่จะถึง เมื่อไหร่จะถึง 

25671208pm--อิสระจากตัวกู

8 ธ.ค. 67 - อิสระจากตัวกู : สมมุติสัจจะ เราสามารถค้นหาบุคคลได้ในสมมุติสัจจะ แต่ว่าในระดับที่เป็นปรมัตถสัจจะแล้วหาบุคคลไม่ได้ ก็คือไม่มีอะไรที่ยึดมั่นเป็นบุคคล เป็นนาย ก นาย ข ได้เลย ตรงนี้แหละที่จะทำให้เข้าใจเรื่องอนัตตา ซึ่งจะเข้าใจได้นี่มันไม่ใช่คิดเอา แต่มันต้องเกิดจากการปฏิบัติ เริ่มด้วยการเจริญสติ มีสติจนเห็น จนหยุดปรุงแต่ง เพราะถ้าไม่มีสติ ไม่มีความรู้สึกตัวเมื่อไหร่มันก็หลง

พอหลงก็ปรุงแต่งเป็นกู กูเดิน กูนั่ง กูเศร้า กูโศก อันนี้เรียกว่าเป็นเพราะความหลง แต่พอมีความรู้สึกตัว มันก็หายหลง พอหายหลงก็หยุดปรุงแต่งตัวกู ยิ่งมีความรู้สึกตัวมากเท่าไหร่มันก็ไม่มีตัวกู หรือไม่มีความยึดมั่นในตัวกู ดูมันตรงข้ามกัน รู้สึกตัวเมื่อไหร่ตัวกูก็หายไป แล้วถ้าเมื่อตัวกูหายไป กิเลสมันก็ครอบงำได้ยาก หรือความยึดมั่นว่าเป็นเรา เป็นของเรา มันก็เกิดขึ้นได้ยาก

 

ไม่หลงเชื่อความคิด ไม่หลงเชื่ออารมณ์ ที่ไปหลงเชื่อความคิดหรืออารมณ์ เช่น ความโกรธ เพราะไปยึดว่าเป็นเราเป็นของเรา แต่พอเห็นมัน ไม่เชื่อมัน ทักท้วงมันได้อย่างที่พูดเมื่อวาน มันก็มาครองจิตครองใจไม่ได้ ตัวกูที่มันเคยบงการให้เราทำนั่นทำนี่จนเกิดความทุกข์ จนเสียผู้เสียคนก็ทำไม่ได้ เพราะมีความรู้สึกตัวมาแทนที่

 

ฉะนั้นสติหรือความรู้สึกตัว มันเป็นกุญแจสำคัญที่จะทำให้เราเข้าถึงสัจธรรมโดยเฉพาะเรื่องอนัตตา และทำให้อยู่เหนือความยึดมั่นในตัวตน หรือความยึดมั่นสำคัญหมายว่าเป็นตัวกูของกูได้ ซึ่งนี่แหละเป็นทางออกจากทุกข์ที่ถาวรอย่างแท้จริง 

25671207pm--ถูกกระทบ ใจไม่กระเทือน

7 ธ.ค. 67 - ถูกกระทบ ใจไม่กระเทือน : นักปฏิบัติบางคนโดนมดกัดแต่ว่าใจสงบมากเลย แถมยังบอกขอบคุณมดด้วย เรียกว่าอาจารย์มด เพราะทำให้เห็นเลยว่ามดกัดนี่ใจไม่ทุกข์ก็ได้ เพราะเห็นเวทนา เห็นจิต เห็นอารมณ์ เห็นความโกรธ เห็นความหงุดหงิด เขาดีใจมากเลย มดกัดแล้วใจยังสงบได้ เพราะว่าเห็นเวทนา เห็นอารมณ์ที่เกิดขึ้น ไม่เกิดภาวะผู้เป็นขึ้นมา ตรงนี้แหละที่จะทำให้เราสามารถจะพบทางเป็นอิสระจากทุกข์ได้ ไม่ว่ามีอะไรเกิดขึ้นกับเรา หรือมีอะไรมากระทบก็ตาม

ฉะนั้นการที่มองเห็นละเอียดมันช่วย มันมีประโยชน์ แต่อย่าไปจ้องดู ให้มันเห็นเองโดยผ่านการสังเกต แต่บางคนปฏิบัติมานานไม่เห็นอะไรเลย อันนี้ก็น่าเสียดายเพราะว่าไม่ได้เจริญสติในอย่างถูกต้อง ก็เลยยังไปคิดว่าทุกข์เกิดจากภายนอก หารู้ไม่ว่าจริง ๆ แล้ว สมุทัย ตัวเหตุแห่งทุกข์นี่มันอยู่ที่ใจ 

25671206pm--ประตูสู่ทางออกจากทุกข์

6 ธ.ค. 67 - ประตูสู่ทางออกจากทุกข์ : ถ้าไม่มีสติ ก็ไม่เห็นว่า ที่ทุกข์นี่เพราะใจ และถ้าไม่มีสติ ก็ไม่รู้ว่าจะออกจากทุกข์ได้อย่างไร เพราะว่ามัวแต่ไปจัดการกับสิ่งภายนอก แต่ว่าลืมจัดการที่ใจ แต่ถ้ามีสติแล้วมันจะจัดการที่ใจเราได้ จัดการด้วยการที่ไม่ไปรู้สึกลบกับสิ่งต่าง ๆ ที่มากระทบ หรือไม่ผลักไส กดข่ม หรือว่าไม่ไปยึดติดถือมั่น

พูดง่าย ๆ ก็คือรู้จักวางใจให้เป็น ให้เป็นกุศล สตินี่มันเป็นกุญแจ เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เราทำเช่นนี้ได้ จึงเรียกว่าเป็นเหมือนกุญแจที่ทำให้เราสามารถจะออกจากทุกข์ได้ ความทุกข์เมื่อเกิดขึ้นกับเรา มันมีทางออกทั้งนั้น ทางออกทางหนึ่งคือทางออกที่ใจ และจะเปิดประตูให้ออกไปจากทุกข์ได้ สติคือกุญแจที่สำคัญ 

25671220pm--รู้อะไรสำคัญกว่าได้อะไร

20 ธ.ค. 67 - รู้อะไรสำคัญกว่าได้อะไร : การปฏิบัติมันไม่ได้อยู่ที่ว่าเราได้อะไร สิ่งสำคัญอยู่ที่ว่า เราได้เห็นอะไร เราได้รู้อะไร อันนี้สำคัญกว่า เพราะว่าต่อไปเวลามีใครมาตำหนิติเตียนเรา แทนที่เราจะหงุดหงิดหัวเสีย เราก็มาถามตัวเองว่าเราได้เรียนรู้อะไรบ้างจากการกระทำหรือคำพูดเหล่านี้ โดยเฉพาะการรู้เกี่ยวกับใจของเรา ใจที่กระเพื่อม ใจที่หงุดหงิด อันนี้ก็เป็นประโยชน์หรือดีกว่านั้นคือ ได้เห็นได้รู้ว่าสาระประโยชน์ของคำพูดของเขามันคืออะไร เอามาใช้การได้

เหมือนกับที่เปรียบเทียบว่า เจอทุเรียนแล้ว แทนที่เราจะเอาทุเรียนมากอด เราจะต้องรู้จักเฉาะเปลือกออก เพราะว่าภายใต้เปลือกทุเรียนที่มีหนามแหลม มันมีเนื้อที่หวานที่อร่อย คำตำหนิคำต่อว่ามันก็เหมือนกัน แม้ว่ามันจะมีหนามแหลมอยู่ภายนอก แต่ข้างในมันก็มีของดีที่จะเป็นประโยชน์กับเราได้ อันนี้เพราะถ้าเรามีใจใฝ่รู้ ถามตัวเองอยู่เสมอว่า ได้รู้อะไรบ้าง ได้เห็นอะไรบ้าง มันก็จะเกิดความเจริญงอกงามทางสติปัญญา หรือเกิดความเจริญงอกงามในทางธรรม 

25671205pm--แก้ทุกข์ด้วยธรรม

5 ธ.ค. 67 - แก้ทุกข์ด้วยธรรม : การที่คนเราเจอความทุกข์ แล้วมาพบว่า สิ่งที่มีที่สะสมมาตลอด มันช่วยอะไรไม่ได้เลย มันก็ทำให้เราตระหนักถึงความสำคัญของธรรมะ และทำให้เห็นว่า ธรรมะนั่นแหละที่จะช่วยแก้ทุกข์​ คนเราถ้าไม่เจอทุกข์ มันก็ไม่เห็นอานิสงส์ของธรรมะ เพราะยังมีความคิดเห็นว่า เงินทองทรัพย์สมบัติ บริษัทบริวาร จะช่วยได้ แต่พอเจอเข้าจริงๆ แล้วรู้ว่า สิ่งเหล่านี้ช่วยไม่ได้เลย เทคโนโลยีก็เหมือนกัน ก็ช่วยไม่ได้เลย เมื่อถึงตอนนั้นจะเห็นคุณค่าของธรรมะ

แต่ถ้ามาคุณค่าของธรรมะตอนที่ไม่ไหวแล้ว มันก็คงจะไม่ทันการณ์ เหมือนกับคนที่ไม่เคยว่ายน้ำเลย และไม่คิดว่าการว่ายน้ำเป็น เป็นสิ่งสำคัญ จนกระทั่งวันหนึ่งจมน้ำแล้ว ถึงค่อยมารู้ว่า การว่ายน้ำเป็นมันมีความสำคัญมาก แต่ถึงตอนนั้นก็สายไปแล้ว เพราะว่ามันไม่มีเวลาฝึกแล้ว เพราะตอนนั้นจมน้ำแล้ว​

 

แต่จะดีกว่า ถ้าเกิดว่าฝึกว่ายน้ำไปตั้งแต่เนิ่นๆ พอถึงเวลาเกิดจมน้ำขึ้นมา เราก็จะว่ายน้ำได้ สามารถช่วยพาชีวิตให้รอดจากการจมน้ำได้​ ธรรมะก็เหมือนกัน มันจะช่วยเราได้จริงๆ ก็เพราะการฝึกฝนแต่เนิ่นๆ ในขณะที่ยังมีโอกาส มีเวลา ถ้าไปทำเอาตอนที่จวนตัว หรือตอนที่เกิดวิกฤตแล้ว อาจจะไม่ทันการก็ได้ 

25671204pm--ทุกข์มีคุณค่า ถ้ารู้จักใช้

4 ธ.ค. 67 - ทุกข์มีคุณค่า ถ้ารู้จักใช้ : ความทุกข์มันมีค่า ถ้าหากว่าเรารู้จักใช้ แต่ก่อนอื่นเวลาเจอทุกข์ อย่างน้อยก็ต้องรักษาใจไม่ให้ทุกข์ก่อน อันนี้เรียกว่าเสมอตัว ไม่ขาดทุน ไม่ติดลบ แต่ว่าสิ่งที่ดีกว่านั้นคือ ใช้มันให้เป็นประโยชน์ อันนี้เรียกว่าได้กำไร

เพราะฉะนั้นเวลาเราเจอความทุกข์ พยายามตั้งสติให้ดี ยอมรับมันให้ได้ เพราะการยอมรับ จะช่วยทำให้ทุกข์กลายเป็นความไม่ทุกข์ ใครจะด่าใครจะต่อว่า ถ้ายอมรับมันได้ คำต่อว่าด่าทอก็ทำอะไรเราไม่ได้อีกต่อไป แล้วถ้าเรามีสติ มีปัญญา ก็สามารถจะพิจารณาเห็นประโยชน์จากสิ่งที่เกิดขึ้นกับเราได้ นี่เรียกว่า รู้จักใช้ทุกข์ให้เป็นประโยชน์ 

25671203pm--อยู่ในโลกแต่ใจเหนือโลก

3 ธ.ค. 67 - อยู่ในโลกแต่ใจเหนือโลก : อันนี้แหละก็เรียกว่าอยู่ในโลกแต่ว่าใจนี้เหนือโลก เพราะฉะนั้นถึงที่สุดแล้ว หากว่าใจเราเป็นอิสระ ไม่ว่าจะมีอะไร สิ่งที่มีก็ไม่สามารถจะทำร้ายเราได้ เพราะไม่ได้ยึดว่ามันเป็นของเรา ทันทีที่เรายึดว่ามันเป็นของเรา เราเป็นของมันทันทีเลย แทนที่จะยึดว่าสมณศักดิ์นี้เป็นเรา เป็นของเรา เราเป็นของมันทันที แต่ว่าสมณศักดิ์ แม้กระทั่งตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะนี้ก็ทำอะไรหลวงพ่อโตไม่ได้ เพราะว่าใจท่านเป็นอิสระแล้ว ไม่ได้ยึดมั่นสำคัญหมายกับสิ่งนี้ เพราะว่าท่านมีสิ่งอื่นมาแทนที่ เข้าถึงความสุขทางจิตใจ

แล้วก็เห็นโทษของสมณศักดิ์ รวมทั้งลาภยศสุขสรรเสริญว่า มันไม่ใช่สิ่งที่จะช่วยให้เกิดความสุขอย่างแท้จริง และเป็นสิ่งที่ไม่อาจยึดมั่นถือมั่นได้เลยแม้แต่น้อย เพราะฉะนั้นก็ไม่ต้องหนี อยู่กับมันแต่ว่าเป็นอิสระจากมัน

 

ทีนี้ถ้าเกิดว่าเราฝึกให้มาถึงขั้นนี้ได้ เราก็อยู่ในโลกได้ด้วยใจที่ไม่ทุกข์ ไม่ว่าจะมีอะไร แต่มันก็ทำอะไรจิตใจไม่ได้ เรียกว่าอยู่ในโลก แต่ใจอยู่เหนือโลก นี้คือเหตุที่พระพุทธเจ้าเมื่อทรงบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณแล้วก็เลยกลับเข้ามา เพื่อมาสอน ก็เพื่อที่จะมาเป็นแบบอย่างให้กับชาวโลก แม้ว่ายังมีบริขาร 8 แต่ว่าก็ไม่ยึดติด

 

ไม่เหมือนพวกลัทธิเชนที่เขาบอกว่า เขาไม่ยึดติดอะไรเลย แล้ววิถีที่แสดงว่าเขาไม่ยึดติดอะไรเลย ก็คือไม่มีอะไรเลย ไม่สวมเสื้อ ไม่ใส่รองเท้า เรียกว่าเป็นพวกนุ่งลมห่มฟ้า เพื่อแสดงว่าฉันไม่ยึดติดอะไรเลย แต่ที่จริงแล้วเราสามารถจะมีโดยไม่ยึดติดได้ แต่ก็มีในสิ่งที่ควรมี เพราะว่ามีบางอย่างแม้ใจไม่ยึดติด แต่ว่ามันก็เป็นโทษ เป็นภาระ เป็นอุปสรรคกับการใช้ชีวิตและการทำงานได้ อันนั้นก็ควรจะเลี่ยง 

25671202pm--ใช้ความคิด อย่าให้ความคิดใช้เรา

2 ธ.ค. 67 - ใช้ความคิด อย่าให้ความคิดใช้เรา : ทุกวันนี้ เราปล่อยให้ความคิดเป็นนายเรา อย่างที่บอกตั้งแต่แรก เราคิดอย่างไร ก็เห็นโลกแบบนั้น ถ้าเราคิดแต่ในแง่เดียว เราก็เห็นโลกแต่ในแง่เดียว ไม่เห็นโลกที่มันหลากหลาย เจอปัญหา ก็เอาแต่บ่นโวยวายตีโพยตีพาย แทนที่จะมองว่าปัญหานี้มันก็มีข้อดีนะ มันทำให้เราได้ประโยชน์ เจออุปสรรคก็ทำให้เราเกิดความฉลาด อันนี้ก็อยู่ที่วิธีคิดวิธีมองด้วย

ฉะนั้น การที่เราเจริญสติ มันช่วยทำให้เรารู้ว่า ควรจะคิดแบบไหน ในเวลาใด หรือควรจะรับมือกับเหตุการณ์ต่างๆ อย่างไร ด้วยความคิดแบบไหน และถ้าหากว่า เรารู้จักใช้ความคิดให้เป็น มันจะเกิดสิ่งที่เรียกว่า โยนิโสมนสิการ ซึ่งเป็นสิ่งที่ช่วยทำให้เราได้เกิดสัมมาทิฏฐิ หรือเห็นทางออกจากทุกข์ได้ 

25671201pm--สุขหรือทุกข์อยู่ที่ใจ

1 ธ.ค. 67 - สุขหรือทุกข์อยู่ที่ใจ