Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25671016pm--ชีวิตไปต่อได้ ถ้ารู้จักหยุด

16 ต.ค. 67 - ชีวิตไปต่อได้ ถ้ารู้จักหยุด : ทุกวันนี้เราคิดถึงเรื่องการไปข้างหน้า แต่เราไม่ค่อยเห็นคุณค่าของการหยุดการชะลอเท่าไหร่ ถ้าเรารู้จักพอ เราก็จะหยุด เราก็จะชะลอได้ หรือถ้าเรารู้จักยอมรับความสูญเสีย เงินที่สูญเสียไปจากการพนันก็ดี จากการเล่นหุ้นก็ดี หรือจากน้ำท่วมก็ดี หรือว่าจากธุรกิจที่ขาดทุนก็ดี

ถ้าเรารู้จักหยุด มันก็ไม่ผลักให้เราสร้างปัญหากับตัวเอง เพราะว่าแมงเม่าจำนวนมาก เวลาเขาสูญเสียเงินแล้วเขาทำใจไม่ได้ เขาก็พยายามหาทางที่จะเอาเงินคืน หรือแก้คืนให้ได้ แต่สุดท้ายก็ยิ่งสูญเสียมากขึ้น

 

การหยุดอาจจะไม่ได้ทำให้เราได้ของที่เสียไปคืน แต่ทำให้เราไม่สูญเสียมากไปกว่านั้น เช่น เวลาเงินหาย ถ้าเราไม่รู้จักหยุดเศร้าโศก ไม่รู้จักหยุดครุ่นคิดถึงมัน เราจะไม่ได้เสียแต่ทรัพย์ เราก็จะเสียสุขภาพ เสียความสุข เสียสุขภาพจิต และเสียอีกหลายอย่าง ถ้าเรารู้จักยอมรับความสูญเสียที่เกิดขึ้น เราก็จะเสียแค่หนึ่ง เราจะไม่เสียสองเสียสาม เพราะว่าเรายอมรับได้ ยอมรับความสูญเสีย หรือรู้จักหยุด 

25671015pm--ฝึกใจให้มั่นคงเหมือนหินผา

15 ต.ค. 67 - ฝึกใจให้มั่นคงเหมือนหินผา : ถ้าเราไม่มีความยึดมั่นถือมั่นในสิ่งต่างๆ เมื่อสิ่งนั้นมันแปรเปลี่ยนไป เงินทองถูกลักขโมย ร่างกายเกิดเจ็บป่วย หรือว่าเกิดแก่ชรา หรือคนรักล้มหายตายจากไป เราก็ไม่ทุกข์ หลายคนไปคิดว่าทุกข์เพราะเงินหาย ทุกข์เพราะเจ็บป่วย ทุกข์เพราะคนรักตายจากไป ที่จริงไม่ใช่ ที่มันทุกข์เพราะไปยึดว่าสิ่งเหล่านั้น คนเหล่านั้นว่าเที่ยง ว่าเป็นของเรา อันนี้เรียกว่าไม่รู้ความจริง เป็นความหลงชนิดหนึ่ง ซึ่งจะแก้ได้ก็ต้องมีปัญญา ปัญญาทำให้รู้ความจริง

ส่วนความหลงอีกอย่างหนึ่งคือไม่รู้ตัว ก็เลยไปยึดเอาอารมณ์ที่มันเป็นลบ อย่างที่เปรียบเทียบว่าไปหยิบเอาเศษแก้วเศษตะปูมาทิ่มแทงตัวเอง ไปหยิบเอาขยะมาสุมกองในบ้านตัวเอง นี้เรียกว่าไม่รู้ตัว ขาดสติ ถ้าเรารู้ตัวมีสติ ถ้าเรารู้ความจริงเพราะมีปัญญา อะไรเลวร้ายเกิดขึ้นกับเรา กับร่างกายของเรา กับทรัพย์สินของเรา กับคนรักของเรา มันก็ไม่ทุกข์

 

แม้กระทั่งคำว่าของเรา สุดท้ายมันก็ไม่มี ก็รู้ว่ามันไม่ใช่ของเราเลย เพราะฉะนั้นแม้จะมีโลกธรรรมฝ่ายลบเกิดขึ้น มีความสูญเสียพลัดพรากเกิดขึ้น จิตใจก็ยังเป็นปกติได้ นี้เรียกว่าเป็นสิ่งที่ช่วยทำให้ใจมั่นคงเข้มแข็งเหมือนกับหินผาที่คลื่นจะซัดสาดยังไง หินผาก็ยังสงบนิ่ง ไม่ขยับเขยื้อน มีแต่คลื่นที่แตกกระจายไป

 

เพราะฉะนั้นถ้าเราฝึกใจแบบนี้ มันจะช่วยลดความทุกข์ไปได้เยอะ มีทุกข์กายก็จริงแต่ใจไม่ทุกข์ เสียทรัพย์แต่ว่าใจไม่เสีย แล้วมันทำให้เราสามารถจะเข้าถึงสิ่งที่ทางพุทธศาสนาเรียกว่า เป็นมงคลสูงสุด คือเมื่อโลกธรรมถูกต้องแล้ว จิตก็ไม่หวั่นไหวใจก็ไม่กระเพื่อม สงบนิ่งมั่นคงอยู่ได้ 

25671014pm--ฝึกตนจนพ้นตัวตน

14 ต.ค. 67 - ฝึกตนจนพ้นตัวตน : บางคนยึดมั่นกับคำสอนของพระพุทธเจ้าเรื่องอนัตตา ที่ว่าไม่มีตัว ไม่มีตน พอเห็นคำสอนเรื่องว่า เราทั้งหลายมีกรรมเป็นของตน เขาก็บอกว่าไม่ใช่พระพุทธพจน์นะ พระพุทธเจ้าไม่ได้สอนอย่างนี้ เพราะพระพุทธเจ้าสอนทุกอย่างเป็นอนัตตา อ้างว่าคำประโยคนี้มันไม่ใช่พุทธภาษิต

แต่ที่จริงเป็นพุทธภาษิต เราทั้งหลายมีกรรมเป็นของตน แต่ว่าเป็นคำสอนที่สำหรับคนที่ยังมีความเชื่อเรื่องตัวตนอยู่ ก็ให้รู้ว่าถ้าหากว่าอยากจะให้ตัวเราดีก็ต้องทำกรรมดี ไม่อยากให้ตัวเราเดือดร้อนก็ต้องเว้นความชั่ว เว้นกรรมชั่ว แต่ถ้าเข้าใจเรื่องอนัตตาอย่างแท้จริงแล้ว ก็จะทำดี เว้นความชั่วไปเอง โดยที่ไม่ได้ทำเพราะความยึดมั่นถือมั่นในอัตตา ไม่ได้รู้สึกว่าการทำความดีเป็นเครื่องรัดรึง หรือว่าไม่รู้สึกว่าถูกตีกรอบ หรือถูกล้อมคอกอีกต่อไป

 

ฉะนั้นให้เราทำความเข้าใจคำสอนของพระพุทธเจ้าซึ่งอาจารย์พุทธทาสสรุปไว้ได้ดีมาก สำหรับสัตว์โลกที่อ่อน พระพุทธเจ้าทรงขังคอกเอาไว้ แต่สำหรับสัตว์โลกที่แก่กล้า พระองค์ทรงชี้ทางให้บินไป อันนี้เป็นสิ่งที่พึงระลึกอยู่เสมอเวลาเราปฏิบัติธรรม ต้องถามตัวเองว่าเราอยู่ในขั้นไหน เป็นสัตว์โลกที่ยังอ่อนอยู่ หรือเป็นสัตว์โลกที่แก่กล้าแล้ว 

25671013pm--ปลอดภัยเมื่อมีสติเป็นเพื่อนใจ

13 ต.ค. 67- ปลอดภัยเมื่อมีสติเป็นเพื่อนใจ : รู้ซื่อ ๆ ก็คือว่า ต่างคนต่างอยู่ ไม่ขับไสไล่ส่ง ไม่โรมรันพันตู ซึ่งมันก็เริ่มต้นจากการที่อนุญาตให้สิ่งเหล่านี้มาอยู่ หรืออนุญาตให้สิ่งเหล่านี้มา จะมาก็มา อนุญาตให้ตัวเองเศร้าได้ อนุญาตให้ตัวเองโกรธได้ อนุญาตให้ตัวเองวิตกกังวลได้ อนุญาตให้ตัวเองรู้สึกซังกะตายหรือรู้สึกเฉา ไม่ผลักไสไล่ส่ง แต่ว่าต่างคนต่างอยู่

นี้เป็นอานิสงส์ของสติ และถ้าสติเราแก่กล้า เข้มแข็งมากพอ อารมณ์พวกนี้ก็จะค่อย ๆ ล่าถอยไปเอง เพราะว่ากุศลธรรมจะมาช่วยปัดเป่าสิ่งเหล่านั้นออกไป เหมือนกับน้ำเสีย เราไม่ต้องเสียเวลาดูดเอาน้ำเสียออก ไม่ต้องวิด ไม่ต้องสูบ แค่ปล่อยน้ำดีเข้าไป มันก็จะไปไล่น้ำเสียออกไป น้ำดีนั้นคืออะไร ก็คือกุศลธรรมซึ่งเกิดจากการชักนำของสติ

 

แล้วสุดท้ายสติก็จะช่วยทำให้เราปลอดภัย จึงเป็นเพื่อนใจที่ดีมาก ทำให้เรามีใจเป็นมิตร มีจิตเป็นเพื่อน แทนที่ใจจะกลับมาซ้ำเติมสร้างความทุกข์ให้กับเรา แทนที่ใจจะมีแต่จะปั่นหัวเราให้เศร้าโศก โกรธแค้น หรือทำให้คิดลบคิดร้าย กลับทำให้จิตใจเราสงบเย็น เป็นอานิสงส์ของสติ เพราะฉะนั้นถึงแม้เราจะมีเพื่อนนอกมากแค่ไหนก็ตาม หรือไม่มีเลย แต่เราจะปลอดภัยได้ ถ้าเรามีเพื่อนใจคือสติ 

25671012pm--ปาฎิหาริย์ในธรรมดาสามัญ

12 ต.ค. 67 - ปาฎิหาริย์ในธรรมดาสามัญ : สำหรับผู้ที่มีปัญญา ธรรมะมีอยู่ทุกหย่อมหญ้า ธรรมะที่ว่าหมายถึงธรรมะไม่ใช่แค่คุณธรรมความดีหรือจริยธรรมเท่านั้น แต่หมายถึงสัจธรรม ไม่ใช่สัจธรรมระดับโลกิยะ แต่สัจธรรมระดับโลกุตระ ที่ทำให้พ้นทุกข์ ทำให้เห็นว่าไม่มีอะไรที่ยึดมั่นถือมั่นได้เลย ทำให้เห็นว่าไม่มีอะไรที่ใช่ตัวใช่ตน ทั้งหมดนี้ก็เริ่มต้นจากการที่ทำอะไรด้วยความรู้เนื้อรู้ตัว ไม่ให้ใจถูกความหลงครอบงำ

เมื่อรู้ตัวจนกระทั่งตัวกูไม่ปรากฏ ต่อไปมันก็จะรู้ความจริง จนดับความยึดมั่นถือมั่นในตัวกูได้ ทุกครั้งที่เรามีความรู้สึกตัว ตัวกูมันไม่มีโอกาสจะเกิดเพราะว่ามันเกิดได้ในยามที่เราหลง หรือในยามที่ความหลงครองใจ หลงเมื่อไหร่ก็ปรุงตัวกูขึ้นมา แล้วเกิดความสำคัญมั่นหมายในตัวกู ของกู กูเดิน กูโกรธ กูเศร้า กูดีใจ เป็นเพราะหลงทั้งนั้นแหละ

 

แต่พอรู้ตัว รู้เนื้อรู้ตัว ความหลงหายไป ตัวกูก็ดับไปด้วย แต่มันก็ดับไปชั่วคราวเพราะคนเรารู้ตัวได้ประเดี๋ยวประด๋าวเดี๋ยวก็หลงอีกแล้ว นี้คือเหตุผลที่เรามาภาวนา มาเจริญสติ เพื่อให้มีความรู้สึกตัวต่อเนื่อง เมื่อรู้ตัวต่อเนื่อง ต่อไปมันจะไม่ใช่แค่รู้ตัวแต่มันจะรู้ความจริง จนกระทั่งตัวกูไม่มีที่ตั้ง กิเลสเกิดขึ้นไม่ได้ และนี่ก็คือเรียกว่าความพ้นทุกข์ที่เราจัดว่าเป็นสุดยอดปาฏิหาริย์ 

25671009pm--ไม่กลัวผิดจึงทำถูก

9 ต.ค. 67 - ไม่กลัวผิดจึงทำถูก : สติจะพัฒนาได้ มันก็ต้องผ่านการฟุ้ง ผ่านการหลง หลวงพ่อเทียนท่านพูดว่า ยิ่งคิดก็ยิ่งรู้ คิดในที่นี้คือ คิดฟุ้งซ่าน หรือคิดโดยไม่ตั้งใจคิด ยิ่งมันเผลอคิดมากเท่าไรก็ยิ่งรู้ รู้ในที่นี้คือรู้ตัว คือรู้ทันความคิด แล้วเวลาเรามาปฏิบัติธรรม เราต้องทิ้งความเคยชินเดิม ๆ ประเภทว่าเป็นนักเรียนหน้าห้อง กลัวผิด กลัวตอบครูผิด หรือว่ากลัวสอบไม่ได้ร้อย เพราะว่าเดี๋ยวพ่อแม่จะไม่รัก หรือว่าจะไม่ได้เป็นที่ยอมรับของคนอื่น รวมทั้งไม่เป็นที่ยอมรับของตัวเอง

ต้องหลุดออกจากทัศนคติแบบนี้ให้ได้ เรียกว่าโถมไปเลย มันจะผิดมันจะพลาดอย่างไร ไม่เป็นไร เพราะเราสามารถจะเรียนรู้จากความผิดความพลาดได้ เหมือนกับที่เด็กๆ เรียนรู้วิธีการเดินได้ ก็ต้องมาจากการล้มบ่อยๆ ถ้าพ่อแม่กลัวเด็กล้ม คอยจับ คอยประคองลูกตลอดเวลา ไม่ยอมให้ลูกเดินด้วยตัวเอง ลูกก็จะไม่มีทางเดินเป็น

 

ที่พวกเราเดินเป็นได้ตั้งแต่เด็ก เพราะว่าเราไม่กลัวผิด ไม่กลัวล้ม ไม่ใช่ว่าไม่ล้ม ล้มแต่ก็รู้แล้วก็เดินต่อไป จนกระทั่งรู้วิธีที่จะทรงตัว ตอนหลังไม่ใช่แค่เดินได้อย่างเดียว วิ่งได้ด้วย ให้เราเอาทัศนคติแบบนี้มาใช้กับการปฏิบัติ เพราะว่าในแง่หนึ่ง ในทางธรรมก็เหมือนกับเรากำลังตั้งไข่ เพราะฉะนั้นมันก็ย่อมเป็นธรรมดาที่จะล้ม​ เราปฏิบัติไป หลง 95 เปอร์เซนต์ หรือ 99 เปอร์เซนต์ ก็ได้ แต่ก็ช่างมัน ไม่เป็นไร ทำไปเรื่อย ๆ ไม่กลัวล้ม ไม่กลัวหลง แต่ขอให้ทำอยู่เรื่อย ๆ แล้วจะดีขึ้นเรื่อย ๆ 

25671008pm--ทุกอย่างสอนธรรมเราได้ทั้งนั้น

8 ต.ค. 67 - ทุกอย่างสอนธรรมเราได้ทั้งนั้น 

25671007pm--เหนือได้ เหนือเสีย

7 ต.ค. 67 - เหนือได้ เหนือเสีย : สำหรับคนที่ไม่ได้สนใจธรรมะ ไม่ได้สนใจการฝึกจิต ก็จะปล่อยใจหลงวนอยู่กับการเปรียบเทียบ ได้มาก เสียน้อย แต่ถ้าเขามองว่าความคิดแบบนี้ทำให้ทุกข์ ลองคิดถึงเรื่องของการเสียสละแบ่งปันดู มีมุทิตาจิต ให้กับนักการภารโรง พยาบาล เภสัชที่เขามีรายได้น้อยกว่าเรา แต่ว่าเขาได้ส่วนแบ่งจากเงินก้อนนี้มากกว่าเรา ก็ดีแล้ว

ถ้ามีความเป็นมิตร เป็นเพื่อน มันก็ไม่ถือสา ก็ไม่ได้หวงแหน จิตที่คิดจะเอามันก็จะไม่มาครองจิตครองใจ แล้วมีจิตที่คิดจะให้มันมาแทนที่ อันนั้นเป็นเรื่องของคนที่เขาอาจจะไม่ได้สนใจเรื่องการปฏิบัติธรรมเท่าไหร่ แต่ถ้าสนใจเรื่องการปฏิบัติธรรมอย่างน้อยก็ต้องเห็น เห็นตัวกิเลส กิเลสที่มันอยากได้ อยากได้มากกว่าคนอื่น หรือว่าอยากเด่นกว่าคนอื่น

 

ข้อดีของคนที่ปฏิบัติธรรมคือ มันมีสิ่งนี้ มีธรรมะที่จะช่วยทำให้จิตใจอยู่เหนือการได้การเสีย อยู่เหนือการเปรียบเทียบ แล้วถ้าอยู่เหนือการได้การเสีย อยู่เหนือการได้มากได้น้อย อยู่เหนือการเปรียบเทียบ มันก็จะมีความสุขง่าย ใครเขาจะได้มากก็ไม่ทุกข์อะไร เพราะเราก็พอใจสิ่งที่มี หรือเราไม่ปล่อยให้ตัวตัณหาหรือมานะครอบงำใจ 

25671006pm--ทุกข์แก้ได้ที่ใจเรา

6 ต.ค. 67 - ทุกข์แก้ได้ที่ใจเรา : ถ้าหากว่าเราไม่ดูแลใจปล่อยให้กิเลส ปล่อยให้อารมณ์อกุศลเข้ามาครอบงำใจ เราจะไปโทษคนอื่นไม่ได้ เราก็ต้องรับผิดชอบที่ประมาทเลินเล่อไม่ดูแลใจของเรา ในทางธรรมเป็นอย่างนั้น เพราะฉะนั้นจะไปโทษคนนั้นคนนี้ว่ามาทำให้เราเป็นทุกข์ ก็ไม่ได้ เพราะว่าเราไม่ได้ดูแลใจของเราอย่างเพียงพอ เหมือนกับชายคนนั้นที่ไม่ได้ดูแลรถให้ดี

อันนี้เป็นข้อคิดที่ดี ถ้าหากว่าเราดูแลใจให้ดี ไม่ว่ามีอะไรเกิดขึ้นมันก็ เราก็จะไม่ทุกข์ง่าย ๆ และการดูแลใจคือ การที่มีสติรักษาใจ รวมทั้งความตระหนักว่า สมุทัย เหตุแห่งทุกข์นั้น โดยเฉพาะถ้าเป็นทุกข์ใจ มันอยู่ที่ใจของเรา อยู่ที่การวางใจของเรา ดังนั้นแม้สิ่งภายนอกสิ่งรอบตัวจะเหมือนเดิมแต่เราก็ยังสามารถแก้ทุกข์ได้ ด้วยการดูแลใจของเราให้ดี

 

นี้แหละการปฏิบัติธรรม การเจริญสติมีความสำคัญก็ตรงนี้ เพราะมันทำให้เราเห็นว่าไม่ใช่แค่มีทุกข์เกิดขึ้นก็รู้ รู้ว่าทุกข์กายและรู้ว่าทุกข์ใจ ยังรู้ต่อไปว่าเหตุแห่งทุกข์มันอยู่ที่ใจของเรา แล้วไม่จำเป็นต้องไปเรียกร้องคนอื่นให้เปลี่ยนแปลง แค่ปรับแก้ที่ใจของเรา ความทุกข์ที่ใจเราก็จะลดลง 

25671005pm--สงบได้เมื่อใจมีสติ

5 ต.ค. 67 - สงบได้เมื่อใจมีสติ : ถ้าเราทำจริงจัง เราจะกระฟัดกระเฟียดมาก เหมือนพวกนักกีฬาแข่งขันรอบตัดเชือก หรือว่าแข่งขันชิงชนะเลิศเอาเหรียญทองโอลิมปิค พวกนี้จะเครียดมาก เพราะว่ามุ่งเน้นที่ความสำเร็จ เน้นคุณภาพ

แต่ถ้าเราจะทำ เราก็ทำแบบทำเล่นๆ หลงบ้าง ฟุ้งบ้าง ลืมบ้าง ไม่เป็นไร แต่ว่าทำเรื่อยๆ ทำบ่อยๆ ทำเยอะๆ ทำทั้งวัน แล้วสติมันก็จะทำงานได้เร็วขึ้น ระลึกหรือรู้ตัวได้เร็วขึ้น แล้วเราก็จะเห็น ต่อไปความคิดพอมันมา แล้วมันก็ไป ไม่ใช่มันไปเอง แต่เป็นเพราะมีสติมาช่วย

 

เพราะฉะนั้น ลองฝึกเอาไว้ ฝึกไปเรื่อยๆ อย่าไปบังคับจิต ทำเล่นๆ ไป แต่ทำเรื่อยๆ แล้วเราจะเห็น เราจะรู้ทันความคิด รู้ทันอารมณ์ และต่อไปเวลาอารมณ์ใดเกิดขึ้น ความคิดฟุ้งซ่านใดเกิดขึ้น เราก็จะรู้ทันมันได้เร็ว แล้วเป็นอิสระจากมันได้ง่าย