Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25650803pm--ทุกข์คลายได้เมื่อใช้ความคิดให้ถูก

3 ส.ค. 65 - ทุกข์คลายได้เมื่อใช้ความคิดให้ถูก : แต่ว่าการที่เราจะรู้จักคิดแบบถูกวิธีได้ มันก็ต้องมีสติเป็นตัวยืนพื้น เพราะถ้าเกิดอารมณ์ขึ้นมา แล้วไม่มีสติขึ้นมา มันจะคิดแบบถูกวิธีไม่ได้เลย เหมือนกับคนที่บอกว่า ตั้งใจว่าถ้าหากว่าโกรธเมื่อไหร่จะภาวนาพุทโธ จะอยู่กับพุทโธ ตั้งใจแบบนี้ แต่พอโกรธจริงๆ ลืมหมดเลยพุทโธ เพราะอะไร เพราะขาดสติ มันลืมหมดสิ่งที่ตั้งใจจะทำ หรือสิ่งที่ครูบาอาจารย์สอน 

แต่ถ้ามีสติ มันก็ทำให้กลับมาอยู่กับพุทโธได้ หรือกลับมาอยู่กับความรู้สึกตัวก็ได้ เพราะมีสติมาเป็นเครื่องเตือนให้ระลึกได้ว่าควรจะทำอะไร เมื่อเราเกิดความโกรธ เกิดความไม่พอใจขึ้นมา สิ่งดีๆ ที่เราอยากจะทำ เราลืมหมดเลย ถ้าเกิดว่าเราขาดสติ 

ถ้าเกิดว่าเรามีสติ แม้จะพลาดพลั้งเสียทีกับสิ่งที่มากระทบ แต่ว่าเราก็จะระลึกได้ว่าควรจะทำอะไร ควรจะกลับมารู้สึกตัว หรือว่าควรจะกลับมามองในทางบวก หรือกลับมามีโยนิโสมนสิการกับสิ่งที่เกิดขึ้น

25650801pm--เห็นความผันผวนทั้งนอกและใน

1 ส.ค. 65 - เห็นความผันผวนทั้งนอกและใน : ไม่ใช่แค่เห็นว่าใจเรามันไม่เที่ยง ใจเรามันแปรปรวน เราก็ยังรู้ว่าไปยึดมั่นถือมั่นกับอารมณ์นั้นไม่ได้ ดีใจก็เห็นมัน อย่าไปเพลินกับความดีใจ เพราะว่าเดี๋ยวมันก็กลายเป็นความเสียใจ เพราะว่าขึ้นชื่อว่าฟูแล้วมันก็ต้องตามมาด้วยแฟบ เหมือนกับลูกโป่ง ถ้ามันพองแล้วมันก็ต้องแตก ถ้าไม่แตกมันก็แฟบ ถ้าไม่อยากแฟบก็ทำตัวเหมือนกับลูกโป่งที่ไม่ฟู อันนี้เราก็จะทำให้ใจเกิดความปกติขึ้นมา แล้วเป็นปกติที่ตามด้วยความสุข 

และต่อไป ก็จะเห็นความไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตนของอารมณ์เหล่านี้ ดีใจก็ไม่ใช่เรา เสียใจก็ไม่ใช่เรา โกรธก็ไม่ใช่เรา ขุ่นมัวก็ไม่ใช่เรา เหงาก็ไม่ใช่เรา มันถอนออกมาจากความยึดในตัวกูของกู มันก็จะเข้าใจเรื่องอนัตตาได้มากขึ้น อันนี้ก็เป็นการภาวนาที่เราควรจะทำสม่ำเสมอ และสามารถจะปฏิบัติได้ในชีวิตประจำวัน ไม่เฉพาะเวลาเดินจงกรม สร้างจังหวะ 

แต่ไม่ว่าทำอะไร มันก็เป็นเวทีให้เราได้เห็นอยู่เนืองๆ อันนี้แหละที่เรียกว่าภาวนา และไม่ใช่แค่สมถภาวนา แต่เป็นวิปัสสนาภาวนาด้วย หรือเป็นวิปัสสนากรรมฐานที่เกิดขึ้นได้ในชีวิตประจำวัน

25650731pm--โลกเป็นอย่างไรเพราะใจเราเป็นอย่างนั้น

31 ก.ค. 65 - โลกเป็นอย่างไรเพราะใจเราเป็นอย่างนั้น : ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นใหญ่ มีใจเป็นหัวหน้า สำเร็จได้ด้วยใจ อันนี้ก็เป็นตัวอย่างหนึ่งว่า โลกภายนอกที่เราเห็นผ่าน ตา หู จมูก ลิ้น กาย หรือแม้กระทั่งความคิด มันล้วนแล้วแต่เกิดหรือถูกกำหนดด้วยใจของเรา ถ้าใจเราเป็นลบก็เห็นเป็นลบ ถ้าใจเราเป็นบวกก็เห็นเป็นบวก 

ฉะนั้นการกลับมาดูใจของเรา จึงเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ถ้าไม่อยากให้เกิดไฟเผาในใจของเรา ก็ต้องกลับมาสำรวจตรวจตา หรือสอดส่องใจของเราว่า มันมีอคติ โทสาคติ ภยาคติหรือเปล่า หรือมันมีการเติมแต่งไปในทางลบทางร้ายหรือเปล่า ไม่อย่างนั้นเราก็จะสร้างหรือก่อทุกข์ขึ้นมาในใจของเรา ทั้งที่ความจริงไม่ได้เป็นอย่างนั้น

25650730pm--อย่าปล่อยให้ความคิดลบครอบงำใจ

30 ก.ค. 65 - อย่าปล่อยให้ความคิดลบครอบงำใจ : เวลามันจะมองเห็นอะไรแต่ในเรื่องร้ายๆ ก็ลองมอง แล้วเรื่องดีล่ะ ลองมองบ้างสิ หรือว่าเวลามันจะจดจำแต่เรื่องร้ายๆ ก็ลองนึกถึงหรือพยายามจดจำเรื่องดีๆ ไว้บ้าง ย้อนระลึกนึกถึงความดีที่คนอื่นเขาได้ทำกับเรา เช่นพ่อแม่ แทนที่จะเห็นแต่การกระทำที่ไม่ดี หรือด้านที่ไม่ดีของเขา รู้จักทักท้วงมันบ้าง รู้ทัน 

ที่สำคัญคือรู้ทันนิสัยแบบนี้ ซึ่งคนที่เขาถูกหล่อหลอมมาด้วยสิ่งแวดล้อมที่ดีๆ ก็มีโอกาสที่จะซึมซับรับเอาสิ่งดีๆ แล้วก็จดจำในสิ่งที่ดีๆ รวมทั้งไม่ได้ไวต่อสิ่งแย่ๆ อย่างเดียว แต่ยังสามารถจะรู้สึกไวต่อสิ่งดีๆ ได้ด้วย 

25650729pm--ใช้ทุกข์ละทุกข์

29 ก.ค. 65 - ใช้ทุกข์ละทุกข์ : การที่เห็นว่าชีวิตเป็นทุกข์ มันก็มีข้อเสียเหมือนกัน เพราะว่าบางคนเห็นว่าชีวิตเป็นทุกข์ ก็เลยตัดสินใจฆ่าตัวตาย เพื่อจะได้พ้นทุกข์ ปลิดชีวิตนี้เสียเพื่อจะได้หมดทุกข์ อันนี้ก็เป็นข้อเสียของคนที่มองว่าชีวิตเป็นทุกข์ แต่ถ้ามองว่าชีวิตนี้ประกอบด้วยขันธ์ 5 และที่ทุกข์เพราะขันธ์ 5 ไปยึดถือขันธ์ 5 ซึ่งเป็นตัวทุกข์ ปล่อยวางเมื่อไหร่ก็หายทุกข์ 

คนเราจะเห็นว่าขันธ์ 5 เป็นทุกข์ได้ ก็เพราะเจอทุกข์ เพราะความพลัดพรากสูญเสีย เพราะความเจ็บ ความป่วย พอเห็นขันธ์ว่า 5 เป็นทุกข์ ก็รู้ว่ามันไม่น่ายึดถือ ก็วาง ก็พ้นทุกข์ อันนี้เรียกว่า เห็นทุกข์จึงพ้นทุกข์ 

แต่ว่าขณะที่เรายังไปไม่ถึงขั้นนั้น ก็ลองให้เห็นความคิดก่อน เห็นความคิดมันก็หลุดจากความคิด หรือว่าใช้ความคิดละความคิด อันนี้ก็เป็นสิ่งที่เอามาใช้ให้เป็นประโยชน์ได้ สำหรับการปฏิบัติธรรม

25650728pm--ดูแลใจให้ไกลทุกข์

28 ก.ค. 65 - ดูแลใจให้ไกลทุกข์ : เวลาเราตั้งใจจะมาปฏิบัติเพื่อที่จะดับทุกข์หรือเพื่อที่จะแก้ทุกข์ในใจ ก็ต้องรู้ก่อนว่า ทุกข์ที่แท้จริงเกิดจากอะไร ไม่อย่างนั้นก็จะคิดแต่ไปแก้ไข จัดการคนภายนอกหรือสิ่งภายนอก แต่ว่ายังปล่อยให้ใจเผลอเรอ ยังปล่อยให้ใจหลงหลุดเข้าไปในความคิด หรือปล่อยให้อารมณ์เข้ามาเล่นงาน หรือวางใจผิดต่อสิ่งที่มากระทบ ไม่ชอบอะไร แต่กลับไปยึดในติดในสิ่งนั้น

ถ้าเรารู้ว่าอาการของใจ หรือการวางใจคือตัวการที่แท้จริงทำให้เกิดความทุกข์ใจ เราก็จะรู้ต่อไปว่า จะหาจัดการกับมันอย่างไร

25650727pm--อย่าหลอกตัวเอง

27 ก.ค. 65 - อย่าหลอกตัวเอง : ถ้าเรารู้จักทักท้วงตัวเองอยู่บ้าง มันก็จะช่วยทำให้การหลอกตัวเองเกิดขึ้นได้ยาก รวมทั้งทักท้วงความคิดต่างๆ ซึ่งกิเลสมันก็ชอบสรรหามาหลอกลวงเรา

เพราะฉะนั้นถ้าเรารู้จักทักท้วงความคิด ทักท้วงเหตุผลต่างๆ ที่มันอยู่ในหัว มันก็ทำให้เราไม่หลงเป็นเหยื่อของกิเลส หรือไม่หลงเป็นเหยื่อของอัตตาที่พยายามจะสร้างเกราะ สร้างเหตุผล หรือสร้างความเชื่อต่างๆ มาหลอกตัวเอง

 

ทั้งหมดนี้เป็นการหลอกตัวเองเพื่อให้เรารู้สึกดูดี แต่มันยังมีการหลอกอีกแบบหนึ่ง หลอกให้ตัวเองทุกข์มากขึ้น เช่น คนที่เวลาอยู่ในที่มืดๆ อยู่คนเดียว บางทีก็ได้ยินเสียงกุกกักๆ ก็ไปปรุงแต่งว่าเสียงผีเสียงสางหรือว่าเสียงคนประสงค์ร้าย แบบนี้เป็นกันบ่อย มันไม่จำเป็นต้องหลอกตัวเอง แต่มันเกิดจากจิตที่ปรุงแต่ง

 

การหลอกตัวเอง มันหลอกเพื่อให้เรารู้สึกดูดี แต่ว่าจิต บางครั้งมันปรุงแต่งที่ทำให้เราทุกข์ ทำให้เรากลัว ทำให้เราผวา เกินความเป็นจริงไป รวมทั้งการชอบคิดลบคิดร้าย ปรุงแต่งสารพัดที่ทำให้เราเกิดความกลัว เกิดความโกรธ เกิดความหนักอกหนักใจ อันนี้เกิดขึ้นประจำ แต่ถ้าหากว่าอะไรที่ทำให้เรารู้สึกดูดี รู้สึกดีกับตัวเอง รู้สึกมั่นคงปลอดภัย อันนี้บางทีมันเป็นฝีมือของการหลอกตัวเอง ก็ต้องแยกแยะให้ถูกด้วย

25650726pm--ใจสบายในบั้นปลายชีวิต

26 ก.ค. 65 - ใจสบายในบั้นปลายชีวิต : แต่ถ้ารู้จักปล่อย รู้จักวาง รู้จักรักษาใจ ใจก็จะเบาขึ้นๆ มันก็จะลอยอยู่เหนือความทุกข์ ไม่ได้จมดิ่งในความทุกข์ แต่จะลอยอยู่เหนือความทุกข์ จนอาจจะเป็นอิสระจากความทุกข์เลยก็ได้ เรียกว่าชีวิตขาลง แต่ขาลงทางโลก คนแก่ชีวิตขาลงจริง แต่เป็นขาลงทางโลก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของสุขภาพร่างกาย เรื่องของสถานะงานการ ตำแหน่ง แต่สามารถจะเป็นช่วงขาขึ้นทางธรรมได้ คือจิตใจก็สูงขึ้นๆๆ เพราะรู้จักปล่อยรู้จักวาง รู้จักทำบุญสร้างกุศล ช่วยยกจิตให้สูงขึ้น นี่เรียกว่าขาลงทางโลก แต่ว่าขาขึ้นทางธรรม ทำได้นะ

พวกเราที่ยังไม่แก่ไม่ชรา ก็ควรเรียนรู้หรือตระหนักเอาไว้ จะได้มีเวลาเตรียมตัว เพราะถึงเวลาแก่ บางทีสังขารร่างกายไม่อำนวย หรือว่ากิเลสหนาแน่นมากจนกระทั่งไม่สามารถที่จะทำอย่างที่พูด อย่างที่แนะนำได้ นิสัยมันจะฝังลึกจนกระทั่งไม่สามารถที่จะสวนกระแสนิสัยเดิมได้ จะเอาแต่ยึดติด เอาแต่จมอยู่ในความทุกข์ เป็นเพราะว่าตอนที่ยังหนุ่มยังสาวละเลย ไม่สนใจในการฝึกจิตฝึกใจ หรือว่าเตรียมตัวเตรียมพร้อมสำหรับชีวิตในวัยชรา หากบังเอิญโชคดีได้มีชีวิตที่ยืนยาว

25650721pm--อย่างไรเรียกว่าอยู่กับปัจจุบัน

21 ก.ค. 65 - อย่างไรเรียกว่าอยู่กับปัจจุบัน : อยู่กับปัจจุบัน ถึงที่สุดมันต้องลงมาถึงอยู่กับปัจจุบันขณะ หรือเป็นอยู่ในปัจจุบันขณะ ปัจจุบันไม่ใช่วันนี้  ไม่ใช่ชั่วโมงนี้เท่านั้น มันหมายถึงนาทีนี้ หรือขณะนี้ด้วย ขณะนี้กำลังทำอะไรอยู่ก็รู้ กายเคลื่อนไหวก็รู้ กายทำอะไรก็รู้ ใจคิดนึกอะไร โดยเฉพาะเผลอคิดเผลอนึกไปก็รู้ มีอารมณ์ใดเกิดขึ้นในขณะนี้ก็รู้ อย่างที่เราได้สวดเมื่อสักครู่ ผู้ใดได้เห็นธรรมที่เกิดขึ้นเฉพาะหน้า ในที่นั้นๆ อย่างแจ่มแจ้ง ไม่งอนแง่นคลอนแคลน เขาควรพอกพูนอาการเช่นนั้นไว้ 

ธรรมที่เกิดขึ้นเฉพาะหน้า ก็หมายถึงธรรมารมณ์ ความคิดและอารมณ์ที่เกิดขึ้น มันเกิดขึ้นในใจก็เห็นมัน เห็นอย่างแจ่มแจ้ง เพราะใจไม่ลอย ใจไม่ไหล ไปอดีต ไปอนาคต ใจอยู่กับปัจจุบัน ก็เห็นธรรมที่เกิดขึ้นเฉพาะหน้า ว่ามีอะไรเกิดขึ้นกับกาย มีอะไรเกิดขึ้นกับใจ กายทำอะไร เรียกว่าเห็นกายเคลื่อนไหว เห็นใจคิดนึก ในแต่ละขณะ ที่เป็นปัจจุบัน อย่างนี้ยิ่งประเสริฐเข้าไปใหญ่ อันนี้เรียกว่าเป็นอยู่ในปัจจุบันขณะ นั่นคือการทำปัจจุบันขณะให้ดีที่สุด

ต้องฝึกมาให้ได้ถึงขั้นนี้ จากการทำปัจจุบันให้ดีที่สุด ทำวันนี้ให้ดีที่สุด ทำชั่วโมงนี้ให้ดีที่สุด จนกระทั่งมาถึงว่า ในแต่ละขณะๆ เราก็มีสติตามรู้ อยู่กับสิ่งที่เกิดขึ้น อยู่กับสิ่งที่กำลังทำ อะไรเกิดขึ้นกับกาย หรือกายทำอะไรก็รู้ อะไรเกิดขึ้นกับใจ ใจคิดนึกอะไรก็รู้ เรียกว่าตามติดในแต่ละขณะๆ และนี่คือสิ่งที่เราควรฝึก

25650720pm--ละกิเลสด้วยการปล่อยวาง

20 ก.ค. 65 - ละกิเลสด้วยการปล่อยวาง : การปล่อยวางไม่ใช่เรื่องยาก ถ้าเราเข้าใจความหมาย และเข้าใจระดับของการปล่อยวางเริ่มต้นจากการวางการปล่อยความคิด ปล่อยวางอารมณ์ในระหว่างที่เราปฏิบัติ ในระหว่างที่เรากำลังทำกิจต่างๆ ทีแรกก็ปล่อยวางกับการที่เราทำกรรมฐานต่อไปแม้เราจะไม่ได้ทำกรรมฐาน กำลังอาบน้ำถูฟันขณะที่เรากำลังกินข้าวหรือขณะที่รอกำลังขับรถเราก็สามารถที่จะปล่อยวางความคิดฟุ้งซ่านต่างๆที่เข้ามารบกวน ทำให้เราไขว้เขว ทำให้เรากลุ้มใจได้ ทีแรกปล่อยวางด้วยสติ

ต่อไปสติทำให้เกิดปัญญาเพราะปัญญาทำให้เราปล่อยวางสิ่งอื่นที่ปล่อยวางได้ยากปล่อยวางทรัพย์สินปล่อยวางผู้คนคนรักของรักมันก็จะปล่อยวางได้ง่ายด้วยปัญญาเพราะเห็นว่ามันไม่มีอะไรที่เป็นเราของเราหรือมีปัญญาเห็นว่า ยิ่งแบกก็ยิ่งทุกข์ ถ้าไม่อยากทุกข์ก็ต้องวาง แต่ในขณะที่ปัญญายังไม่เกิด อย่างน้อยก็ทำให้สติแข็งแรงเสียก่อน

การเจริญสติมันจะช่วยทำให้เราสามารถปล่อยวางได้ง่ายขึ้น อันนี้ก็เป็นส่วนหนึ่งของอินทรีย์สังวร ละอาสวะด้วยอินทรีย์สังวร มันจะพาเราไปสู่การรู้จักการปล่อยการวางเริ่มจากการปล่อยวางด้วยสติ และต่อไปจะปล่อยวางด้วยปัญญา ละอาสวะด้วยการปล่อยวางเป็นสิ่งที่ต้องรู้จัก แล้วมันจะช่วยพาใจของเราให้ผ่านพ้นอุปสรรคปัญหาต่างๆแม้กระทั่งวิกฤตต่างๆในวันข้างหน้าได้