Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25650719pm--งานนอกงานในไม่ทิ้งกัน

19 ก.ค. 65 - งานนอกงานในไม่ทิ้งกัน : ผู้ที่มาสนใจธรรมะ สนใจปฏิบัติธรรม จำนวนไม่น้อย ก็จะเหวี่ยงไปอีกทางหนึ่ง ก็คือว่าทำจิตแต่ไม่ทำกิจ ฉันจะทำสมาธิ ฉันจะฝึกสติอย่างเดียว เรื่องส่วนรวมฉันไม่สนใจ ไม่ว่าจะเป็นงานครัว งานทำความสะอาดวัด กวาดกุฏิ ฉันไม่สนใจ หรือว่าการดูแลป่า ฉันไม่สนใจ ฉันจะทำจิตอย่างเดียว อันนี้มันก็ไม่ถูก เพราะว่าในที่สุดมันก็อาจจะกลายเป็นความเห็นแก่ตัว ที่มาในรูปของการปฏิบัติธรรมก็ได้ 

มันต้องทำให้ครบทั้ง 2 อย่าง ทั้งทำกิจและทำจิต หรือว่าทำงานนอกและงานใน ต้องทำคู่กัน ไม่ทิ้งกันทั้งงานภายนอกงานภายในเรา มันก็ทำให้เกิดความเจริญและเกิดประโยชน์ ทั้งประโยชน์ตนและประโยชน์ท่าน 

พุทธศาสนาให้ความสำคัญทั้ง 2 อย่าง ประโยชน์ตน ประโยชน์ท่าน ซึ่งก็เกิดขึ้นจากการที่ทำงานนอกและงานในควบคู่กัน ที่จริงไม่ใช่แค่ประโยชน์ท่านอย่างเดียว ประโยชน์ตนก็เหมือนกัน ประโยชน์ตนจะถึงพร้อมได้ ก็เพราะงานนอกงานในไม่ทิ้งกัน ควบคู่กันไป ถ้าทำแต่ด้านใดด้านหนึ่ง ก็อาจจะเกิดความเสียหายได้ หรือเกิดประโยชน์ที่ไม่ครบถ้วน 

25650718pm--ศาสนาช่วยเราได้อย่างไร

18 ก.ค. 65 - ศาสนาช่วยเราได้อย่างไร : ยิ่งถึงเวลาจะตาย คนจำนวนไม่น้อยเลย แม้มีเงินมีทองมาก แต่ตอนจะตายทรมานมาก เพราะเงินทองมันเอามาช่วยให้ตัวเองคลายทุกข์ไม่ได้เลย อย่าว่าแต่ใกล้ตายเลย ในเวลาพลัดพรากสูญเสียจากคนรัก อกหัก มีเงินมีทองเท่าไหร่ ก็ไม่สามารถจะช่วยเยียวยารักษาใจได้ ยิ่งต้องมาเผชิญกับความตาย หลายคนมีเงินทองมากมาย แต่พอจะตายรู้สึกเสียใจ เสียใจว่าชีวิตที่ผ่านมาไม่ได้ใช้ให้มันคุ้มค่า ในความหมายที่ว่าทำความดี รู้สึกเสียใจที่ไม่ได้ทำสิ่งที่ควรทำ หรือเสียใจที่ทำสิ่งที่ไม่ควรทำ อันนี้ส่วนหนึ่งเพราะขาดหลักธรรมในการดำเนินชีวิต รวมทั้งขาดการฝึกจิตฝึกใจด้วย เพราะฉะนั้นถึงเวลาจะตายมันก็ทรมานมาก 

แต่พูดอย่างนี้ไม่ได้หมายความว่า คนที่มีศาสนาจะไม่ทุกข์ทรมาน ในเวลาแก่ เจ็บป่วย และตาย ตราบใดที่แม้จะมีศาสนา แต่ไม่ได้เอาธรรมะมาใช้ ไม่ได้เอาธรรมะมาฝึกจิตฝึกใจ ถึงเวลาพลักพรากสูญเสีย ถึงเวลาเจ็บป่วย ถึงเวลาแก่ชรา และถึงเวลาตาย มันก็ทุกข์ทรมานเหมือนกัน เพราะว่าได้แต่นับถือศาสนา แต่ไม่ได้เอาธรรมะมาใช้ อาจจะทำความดี แต่ไม่ได้ฝึกจิตฝึกใจ ให้พร้อมรับมือกับความทุกข์ที่มันประดังประเดเข้ามา เพราะฉะนั้นถ้าเราจะถือศาสนา โดยเฉพาะพุทธศาสนา ก็ต้องใช้ประโยชน์จากพุทธศาสนาให้เต็มที่ ไม่ใช่เพื่อให้อิ่มท้อง แต่เพื่อให้อิ่มใจและอุ่นใจ คือมีคุณค่า มีชีวิตที่ทรงคุณค่า เปี่ยมไปด้วยความสุข สามารถรับมือกับความทุกข์ แล้วก็มีปัญญา ในการนำพาชีวิตออกจากความทุกข์ได้ หรือสามารถอยู่กับทุกข์ได้ด้วยใจที่ไม่ทุกข์ อย่างนี้ต่างหากที่จะทำให้ชีวิตเรามีค่าอย่างแท้จริง

25650717pm--ไม่มีใครทุกข์ มีแต่ความทุกข์

17 ก.ค. 65 - ไม่มีใครทุกข์ มีแต่ความทุกข์ : ถ้าไปถามว่าใครทำให้เราทุกข์ ก็คิดไปจัดการกับคนนั้นคนนี้ ซึ่งก็ไม่ได้ทำให้ปัญหาหายไป เพราะที่จริงสาเหตุมันอยู่ที่ใจ ใจที่รู้สึกลบ หรือใจที่มีความยึดติดถือมั่น ใจที่มีความคาดหวัง พอเขาไม่เป็นไปอย่างที่คาดหวังก็ทุกข์ ก็โกรธ แม้คนนั้นจะเป็นลูก เป็นสามีภรรยา เป็นพ่อแม่ พอลดความคาดหวังลง ยอมรับเขาอย่างที่เขาเป็น มันก็หายทุกข์ แม้ว่าเขาก็ยังเป็นเหมือนเดิม แต่ว่าใจเรามันไม่ทุกข์แล้ว เพราะว่าลดความคาดหวังลง หรือยอมรับเขาอย่างที่เขาเป็น อันนี้เป็นเพราะเปลี่ยนจากคำว่าใครมาเป็นอะไร

และในการปฏิบัติ ถ้าหากเรารู้ความจริงของกายและใจ จะไม่สนใจที่จะถามว่าใครแล้ว แต่จะถามว่าอะไร ใครทุกข์ ไม่ใช่เราทุกข์ แต่มันเป็นเรื่องของรูปกับนาม เป็นเรื่องของกายกับใจ ใครปวด ไม่ใช่เราปวด อะไรต่างหากที่ปวด กายมันปวด มันไม่มีผู้ปวด มันมีแต่กายที่ปวด มีแต่ใจที่ทุกข์ ไม่มีผู้โกรธ เอาเข้าจริงๆ ก็มีแต่ความโกรธ ไม่มีใครที่ทุกข์ มีแต่ความทุกข์ หรือทุกข์ที่เกิดกับใจ

อันนี้ก็ทำให้จากการรู้ตัวไปสู่การรู้ความจริง แล้วก็ทำให้เห็นเลยว่า จริงๆ แล้วความทุกข์มันก็หนีไม่พ้น อย่างที่ครูบาอาจารย์ว่า เรื่องรูปทุกข์นามทุกข์ การทำอะไรตาม ไม่ใช่เป็นเรื่องใครทำ เป็นเรื่องของรูปทำนามทำ ตรงนี้แหละ ที่จะทำให้ความทุกข์ที่เคยกัดกินใจผู้คน กูทนไม่ไหวแล้ว กูทุกข์เหลือเกิน กูปวดเหลือเกิน มันเปลี่ยนไป มาเป็นการเห็นความจริงของกายและใจ แล้วก็สามารถที่จะจัดการแก้ไขปัญหาที่สาเหตุได้อย่างแท้จริง 

25650716pm--สติสู่สงบและสว่าง

16 ก.ค. 65 - สติสู่สงบและสว่าง : เจริญสติแล้ว ต้องทำให้เกิดปัญญาด้วย มันถึงจะสงบอย่างแท้จริง เพราะตราบใดที่ไม่เกิดปัญญา ไม่เข้าใจเรื่องไตรลักษณ์ ยังยึดติดในตัวกู ของกู สงบที่เกิดขึ้นก็สงบชั่วคราว มันจะไม่ใช่ความสงบที่ยั่งยืน หรือความสงบที่แท้ จนกว่าจะสงบจากกิเลสสงบ จากความยึดติดถือมั่นในตัวตน ถ้ายังมีความยึดติดถือมั่น หรือยังมีตัวกูหนาแน่น ยังมีกิเลสหนาแน่น ความสงบที่เกิดขึ้นก็ชั่วคราวเท่านั้น แต่ก็แน่นอน บางทีทำไปๆ แล้วความคิดมันเลือนหายไปเลย บางคนทำแล้วมันสงบมากเลย หลวงพ่อเทียนท่านก็จะสอนเลยว่า ต้องทำให้มันเร็วๆ เดินเร็วๆ ยกมือสร้างจังหวะเร็วๆ แรงๆ เพื่อปลุก เพื่อเขย่าความคิดให้มันออกมา จะได้เป็นเครื่องฝึกสติ

ไม่ใช่ทำอะไรช้าๆ แล้วก็เพลินเพราะมันสงบ แต่ที่จริงไม่ถูก ต้องเขย่าให้มันแรง ให้มันฟุ้งออกมา แล้วจะได้มีเครื่องฝึกสติ เพราะว่าหลงมากเท่าไหร่ ฟุ้งมากเท่าไหร่ มันก็ทำให้สติมีกำลัง เพราะมีคู่ซ้อมที่พอฟัดพอเหวี่ยงกัน ฉะนั้นถ้าเราเข้าใจการปฏิบัติ เราก็จะรู้ว่าควรจะทำอย่างไรให้มันถูกต้อง บางคนสร้างจังหวะแล้วบางทีก็อยากจะให้สงบ ก็เลยปิดตา หรือบางทีก็ไปบังคับจิตให้เพ่งอยู่ที่มือ มันจะได้ไม่คิดอะไร หรือมิฉะนั้นก็ไปตะปบความคิด อันนั้นไม่ถูก ยอมให้มันเกิดขึ้น เพราะว่ามันคือสิ่งที่จะมาฝึกสติให้รวดเร็วฉับไว และเราก็ใช้สตินั่นแหละ มานำพาจิตใจให้เข้าถึงความสงบและความสว่างในที่สุด 

25650715pm--รู้สึกตัวด้วยใจที่สบาย

15 ก.ค. 65 - รู้สึกตัวด้วยใจที่สบาย : จะทำใจสบายได้อย่างไร ทำด้วยใจสบายๆ ได้อย่างไร เพราะความเข้าใจของหลายคน ทำด้วยใจสบายคือทำตามอารมณ์ ก็คือทำได้ประเดี๋ยวประด๋าว ที่จริงมันก็ถูกแล้ว ที่เราต้องเคี่ยวเข็ญตนเองให้ทำต่อเนื่อง ไม่ใช้ทำแค่ 5 นาที 10 นาที แล้วก็หลอยหรือแว่บไปคุยกับเพื่อน ไปเล่นโทรศัพท์มือถือ ไปตอบไลน์ มันก็ต้องพยายามที่จะทำให้ได้ต่อเนื่อง แต่ในขณะที่เราเดิน เราเดินด้วยใจที่สบาย ไม่พยายามบังคับจิต

แต่บางคนนี่เวลาปฏิบัติ อดไม่ได้ที่จะทำด้วยความหน้าดำคร่ำเคร่ง เพราะว่ามันอยากจะได้ อยากจะได้ความรู้สึกตัว อยากจะได้ความสงบ ก็เลยอดไม่ได้ที่จะไปบังคับจิต ให้มันหยุดคิด หรือพยายามไปตะปบความคิด พอเห็นความคิดหรือพอรู้ว่าคิดขึ้นมา ไปเบรกความคิดอย่างรุนแรงเลย ทำแบบนี้นี่มันไม่ถูกนะ เพราะว่ามันเป็นการทำด้วยจิตที่คิดจะเอา คิดจะได้ อยากจะเอา อยากจะได้ความสงบ อยากจะเอาชนะความฟุ้ง ทำใจสบายก็คือว่า ทำโดยไม่คาดหวัง จะเรียกว่าวางความอยาก วางความคาดหวังลง 

25650714pm--เป็นสุขเมื่ออยู่กับความรู้สึกตัว

14 ก.ค. 65 (เย็น) - เป็นสุขเมื่ออยู่กับความรู้สึกตัว : อยู่กับตัวเองนี่ ความหมายที่ลึกซึ้งก็คือการอยู่กับความรู้สึกตัว ซึ่งมันก็เชื่อมโยงกับการอยู่กับปัจจุบัน ถ้าเราอยู่กับปัจจุบันเป็น การอยู่กับความรู้สึกตัว หรืออยู่กับตัวเอง มันก็ไม่ใช่เรื่องยาก ฉะนั้นนี่ก็คือสิ่งที่เราพึงจะเรียนรู้ได้จากการมาอยู่วัด ถ้าอยู่วัดให้เป็น มันก็จะอยู่กับปัจจุบันเป็น และถ้าอยู่กับปัจจุบันเป็น การอยู่วัดมันก็กลายเป็นเรื่องที่รื่นรมย์หรือร่มรื่น เพราะมีบรรยากาศที่ร่มรื่นอำนวย และถ้าหากเราอยู่กับตัวเองเป็น การอยู่วัดก็ไม่ใช่เรื่องยาก หรืออยู่ที่ไหนก็แล้วแต่ แม้จะไม่ใช่บ้านก็สามารถอยู่ได้อย่างมีความสุข พูดง่ายๆ คืออยู่ทุกที่ก็มีสุข เพราะเรารู้จักอยู่กับปัจจุบัน และอยู่กับความรู้สึกตัวเป็น

25650714am--ตั้งใจมั่นในวันเข้าพรรษา

14 ก.ค. 65 (เช้า) - ตั้งใจมั่นในวันเข้าพรรษา : บารมีในภาษาบาลี เป็นสิ่งที่มีความหมายสูงส่งมาก และอธิษฐานก็เป็นบารมีอย่างหนึ่ง อธิษฐานจึงเป็นสิ่งสำคัญเป็นคุณธรรมอย่างหนึ่งที่เราควรจะบำเพ็ญให้มากและเป็นสิ่งจำเป็น สำหรับการที่เราจะฝึกฝนตนเองอย่างต่อเนื่องตลอด 3 เดือนตลอดช่วงเข้าพรรษา

เพราะฉะนั้นวันแรกของการเข้าพรรษา ก็จะมีพิธีกรรมอย่างหนึ่งหรือว่าเป็นธรรมเนียมเลยก็ได้ เรียกว่าอธิษฐานพรรษา หรืออธิษฐานเข้าพรรษา คือความตั้งใจมั่นที่จะจำพรรษาให้ครบทั้ง 3 เดือนหรือความตั้งใจมั่นที่จะอยู่ในอาวาสหรืออยู่ในวัด บำเพ็ญปฏิบัติครบ 3 เดือน แล้วที่จริงมันไม่ควรจะทำให้มันเป็นเพียงแค่ธรรมเนียมประเพณี แต่ว่าควรจะทำให้มันหยั่งลงไปในใจของเรา

 

เมื่อเราอธิษฐานพรรษาซึ่งจะทำหลังจากบรรยายเสร็จ เราก็ตั้งใจมั่นจริงๆที่จะจำพรรษาให้ครบ 3 เดือน ลำพังแค่เพียงพูดว่า ฉันจะทำให้ดีที่สุดเท่านั้น แค่นี้ไม่พอ ทำให้ดีที่สุดเป็นคำหรือสำนวนที่เราพูดกันบ่อยมาก จะทำให้ดีที่สุด แต่ว่าบางทีมันไม่มีความหมายอะไรเลยเพราะมันเลื่อนลอยมาก แต่ถ้าหากว่าเราตั้งจิตตั้งใจว่า ฉันจะจำพรรษาให้ครบ 3 เดือน อันนี้มันจะมีน้ำหนักมากกว่าเพราะว่ามันมีเป้าชัดเจนว่า 3 เดือนนี้ฉันจะทำให้ได้ 

25650713pm--ออกจากทุกข์ด้วยอริยสัจ ๔

13 ก.ค. 65 - ออกจากทุกข์ด้วยอริยสัจ ๔ : ถ้าเราเข้าใจว่าอริยมรรคมีองค์ 8 จุดหมายคืออะไร เป็นไปเพื่ออะไร เราก็จะปฏิบัติถูก แต่คนจำนวนไม่น้อย รู้ว่าอริยมรรคมีองค์ 8 คืออะไร แต่ไม่รู้จุดมุ่งหมายอย่างแท้จริง ก็สักแต่ว่าทำ เกิดสิ่งที่เรียกว่า สีลัพพตปรามาส คือการยึดติดในรูปแบบ หรือบางทีทำไปเพื่อเสริมภาพลักษณ์ เสริมตัวตนว่าฉันเป็นนักปฏิบัติธรรม เกิดกิเลส เกิดการยกตนข่มท่านขึ้นมา แทนที่กิเลสจะเบาบาง แทนที่อัตตาตัวตนจะยึดมั่นถือมั่นน้อยลง กิเลสกลับเพิ่มพูน ความยึดมั่นถือมั่นในตัวกูของกูกลับหนาแน่น เพราะไม่เข้าใจจุดมุ่งหมายของการปฏิบัติ จุดมุ่งหมายของอริยมรรคมีองค์ ๘

เพราะฉะนั้นถ้าเราเข้าใจ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของอริยสัจ ๔ ว่าคืออะไร เข้าใจว่า รู้ว่ากิจที่ควรทำสำหรับอริยสัจแต่ละข้อคืออะไร การที่เราจะปฏิบัติให้ถูก นำธรรมะคำสอนของพระพุทธเจ้ามาใช้กับตน เพื่อทำให้เหตุการณ์ทุกข์หมดไป เพื่อทำให้กิเลสเบาบาง เพื่อทำให้ความยึดติดถือมั่นลดน้อยถอยลง หนทางการออกจากทุกข์ก็จะเปิดแจ้ง เปิดโล่ง หรือว่าแจ่มแจ้งแก่เราได้ เส้นทางที่ยากลำบากขรุขระ ก็จะกลายเป็นเส้นทางที่ราบรื่น เพราะเรามีปัญญาเข้าใจ

 

เพราะฉะนั้นอริยมรรคมีองค์ ๘ หรืออริยสัจ ๔ หรือว่าทางสายกลาง เป็นสิ่งที่เราจะต้องทำความเข้าใจให้ดี และถ้าเราเข้าใจ โดยเริ่มต้นจากธัมมจักกัปปวัตนสูตร หรือปฐมเทศนา ก็จะทำให้เรามีแผนที่นำทางในการพาตน พาจิตพาใจออกจากความทุกข์ เข้าถึงความสุขอันเกษมได้ หวังว่าพวกเรามาทำบุญในวันอาสาฬหบูชาแล้ว จะเกิดความเข้าใจในปฐมเทศนา เกิดความเข้าใจในคำสอนของพระองค์ได้ดีขึ้น และนำไปปฏิบัติได้อย่างแท้จริง

25650702pm--นึกถึงธรรมทั้งในยามทุกข์และยามสุข

2 ก.ค. 65 (เย็น) - นึกถึงธรรมทั้งในยามทุกข์และยามสุข : ชีวิตของคนทุกวันนี้ของคนสมัยใหม่ ไม่ได้เตรียมพร้อมให้ไปเผชิญหรือยอมรับความเจ็บความป่วยหรือความทุกข์ที่เกิดขึ้นในชีวิตได้เลย ไม่ใช่แค่ความเจ็บป่วยอย่างเดียว รวมถึงความพลัดพรากสูญเสียด้วย สูญเสียคนรัก สูญเสียของๆรัก ชีวิตของคนสมัยนี้ไม่ได้เตรียมใจผู้คนให้พร้อมที่จะเผชิญกับความทุกข์เลย

พอเจอความทุกข์อย่างนี้แล้วก็เสียศูนย์เลย บางทีฆ่าตัวตาย บางทีก็ซึมเศร้าไปเลย แต่ถ้าหากว่าในยามที่เราสุข เราระลึกถึงธรรมะเอาไว้บ้าง แล้วก็ไม่ได้แค่นึกถึงอย่างเดียว แต่ให้เวลากับการฝึกด้วย ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ดีตอนที่สุขภาพดี มันฝึกได้เต็มที่ ฝึกได้อย่างเข้มข้นแล้วเห็นผลได้ไม่ยาก แล้วผลที่ว่านี้ก็ช่วยรักษาใจในยามที่เจอความทุกข์ซึ่งอย่างที่บอก มันมาไม่เป็นเวล่ำเวลา แล้วมันก็ไม่เข้าใครออกใคร เมื่อมันเกิดขึ้นก็รับมือกับมันได้

 

เสียทรัพย์แต่ว่าใจไม่เสีย เจ็บป่วย ป่วยแต่กายแต่ใจไม่ป่วย สูญเสียคนรักแต่ว่าไม่เสียศูนย์ เพราะฉะนั้นในยามสุขต้องนึกถึงธรรมะเอาไว้ แล้วก็พยายามฝึกปรือให้สถิตอยู่ในใจ อยู่กับเนื้อกับตัว ถึงเวลาที่ทุกข์ มันก็จะนึกถึงธรรมะ แล้วเอาธรรมะมาใช้ได้อย่างรวดเร็วฉับพลัน แล้วก็เห็นผลได้ 

25650702am--เมื่อฝึกตนไว้ดีความสุขย่อมมาเอง

2 ก.ค. 65 (เช้า) - เมื่อฝึกตนไว้ดีความสุขย่อมมาเอง : การคิดอย่างมีสติ มันทำได้ แล้วก็จำเป็นด้วย ยิ่งคนที่มีปัญญามากมีความคิดเก่งมาก บางทีมันคิดไม่หยุดก็มี คิดอย่างมีสติ ก็คือ รู้ว่าตอนนี้พอได้แล้ว ฉันจะทำอย่างอื่นแล้ว หรือฉันกำลังจะเข้านอนแล้ว บางคนคิดเก่ง คิดไม่หยุด กลายเป็นทาสของความคิดไป อันนี้เรียกว่ามีปัญญามากไป ก็ต้องมีสติมากำกับ เพื่อให้การคิดมันมีความสมดุล คือว่ารู้เมื่อไหร่ว่าควรคิด เมื่อไหร่ควรหยุด คิดเก่งก็ดี แต่ต้องรู้จักวางความคิดได้

เพราะฉะนั้น อันนั้นก็เป็นการเจริญสติที่เราสามารถจะทำได้ แล้วพอเราฝึกสติอย่างนี้มากๆเข้า ก็ช่วยทำให้ความรู้สึกเกิดขึ้นมา หรือปรากฏ แสดงอย่างชัดเจนต่อเนื่อง แล้วพอความรู้สึกตัว มีกำลัง มีพลัง มีความต่อเนื่อง ความสุขก็เข้ามาเอง เหมือนกับปลูกต้นไม้ในบ้าน มีดอกไม้ขึ้น เดี๋ยวผีเสื้อก็มาเอง ให้เราลองสังเกตและศึกษาดู