Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25650430am-เยียวยาใจในยามสูญเสีย

30 เม.ย. 65 - เยียวยาใจในยามสูญเสีย : “เวลา” เป็นสิ่งมีค่าอย่างยิ่งสำหรับคนสมัยใหม่ เพราะใคร ๆ ก็มองว่าเป็นปัจจัยสำคัญสำหรับการแสวงหาเงินทอง ดังมีคำพูดว่าเวลาเป็นเงินเป็นทอง เป็นเพราะมีทัศนคติดังกล่าว เวลาว่างจึงหายไปจากชีวิตของผู้คน เนื่องจากไม่ยอมปล่อยเวลาให้ผ่านเลยไปโดยไม่มีเงินทองงอกเงย ทุกวันนี้ใคร ๆ ก็บ่นว่า ไม่มีเวลา ๆ แม้จะหาเวลาเพิ่มขึ้นได้ ก็ยังรู้สึกว่าไม่มีเวลาอีกเหมือนเดิม ไม่ต่างจากคนที่ได้เงินเท่าใดก็ไม่รู้สึกพอ

น้อยคนตระหนักว่าขณะที่ตนมีเงินทองเพิ่มขึ้นนั้น เวลาของตนในโลกนี้กลับเหลือน้อยลงทุกที และเมื่อถึงวันที่ตนหมดอายุขัย ไปสู่ปรโลก มีทรัพย์สมบัติมากมายเพียงใดก็เอาไปด้วยไม่ได้ ร้ายกว่านั้นก็คือการพบว่ามีหลายสิ่งหลายอย่างที่ตนควรทำแต่กลับไม่ได้ทำ ใครที่ตระหนักเช่นนี้ย่อมไม่ปล่อยให้เวลาของตนหมดไปกับการสะสมเงินทองหรือเพลิดเพลินในความสนุกสนาน แต่จะให้ความสำคัญกับสิ่งที่มีความหมายต่อจิตใจ อันนำมาซึ่งความสงบเย็นและความสุขใจ อาทิ การทำความดี สร้างบุญกุศล ให้เวลาแก่คนที่ตนรัก รวมทั้งการเข้าถึงประโยชน์สูงสุดแห่งความเป็นมนุษย์ นั่นคือ การเป็นอิสระจากความทุกข์ และที่จะมองข้ามมิได้ก็คือ การเตรียมตัวเตรียมใจพร้อมรับมือกับความตาย อันเป็นความจริงที่ไม่มีใครหนีพ้น คนที่หมั่นเตือนตนว่าเวลาเหลือน้อย ย่อมสามารถเผชิญความตายได้ด้วยใจสงบ 

25650420pm--มองเหนือบวกเหนือลบ

20 เม.ย. 65 - มองเหนือบวกเหนือลบ : เราต้องรู้จักมองด้วยใจที่เป็นกลาง ไม่ตัดสินว่าเป็นบวกหรือเป็นลบ เพราะถ้าเรามองด้วยใจที่เป็นกลาง การรู้ซื่อๆ ก็จะเกิดขึ้นได้ เราก็จะเห็นมันตามที่เป็นจริงว่า มันมาแล้วก็ไป มันไม่เที่ยง มันเป็นทุกข์ มันไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตน มันไม่ใช่เรา ดูไปๆ จนกระทั่งเห็นว่ามันไม่มีเราเลยด้วยซ้ำ แต่ก่อนจะถึงตรงนั้น ก็เห็นว่ามันไม่ใช่เรา ก่อนที่จะเห็นว่ามันไม่ใช่เรา ก็เห็นว่ามันไม่เที่ยง มันเป็นทุกข์ การรู้จักมอง ต้องรู้จักมองแบบนี้ด้วย คือมองโดยไม่มีการให้ค่าว่าเป็นบวกหรือเป็นลบ อันนี้เป็นการมองที่อยู่เหนือบวกหรือลบแล้ว

ฉะนั้นถ้าเราเจริญสติ ถ้ายังมีการให้ค่าว่าบวกหรือลบ มันก็อดไม่ได้ที่จะไปกดข่มความคิดบางความคิด แล้วก็ไปยึดติดกับอารมณ์บางอารมณ์ ซึ่งทำให้การปฏิบัติไม่ก้าวหน้า ในระดับที่เป็นสมถะอาจจะทำได้ ความคิด อารมณ์บางอย่างไม่ดีก็เปลี่ยนมันหรือข่มมันเสีย

 

มีความโกรธก็เอาความเมตตาไปจัดการให้มันหายโกรธ หรือว่ามีโลภะหรือมีราคะก็เอาอสุภะเข้าไปข่มให้มันสงบ ให้มันฝ่อ ในระดับที่เป็นสมถกรรมฐาน ก็ยังมีการให้ค่าว่าอย่างนี้ดีอย่างนี้ไม่ดี ความคิดนี้ดีอารมณ์นี้ไม่ดี

 

แต่พอระดับวิปัสสนาหรือแม้แต่การเจริญสติปัฏฐานแบบหลวงพ่อเทียน มันไม่มีการตัดสินหรือให้ค่าว่าดีหรือไม่ดี ทิ้งเลยนะการมองบวกมองลบ มองด้วยความเป็นกลาง แล้วต่อไปมันก็จะทำให้เข้าถึงความจริงในระดับที่เป็นปรมัตถสัจจะ เพราะว่าความจริงในระดับที่เป็นปรมัตถสัจจะมันไม่มีสวย ไม่มีน่าเกลียด มันไม่มีหอม ไม่มีเหม็น สิ่งที่ยังมองว่าเป็นสวยงามหรือไม่สวยงาม มันก็ยังเป็นสมมุติสัจจะ

 

แต่ระดับที่เป็นปรมัตถสัจจะเหนือความสวยงามหรือความน่าเกลียด มันเหนือดีเหนือชั่ว เหนือสุขเหนือทุกข์เลยด้วยซ้ำ หรือจะพูดว่าไม่มีสุขไม่มีทุกข์ ไม่มีดีไม่มีชั่ว มันพ้นจากการมองลบและกันมองบวก แต่ว่านั่นเป็นระดับปรมัตถสัจจะ

 

ในระดับที่เรายังอยู่ในโลก ก็ต้องอาศัยสมมุติสัจจะ เพราะฉะนั้นการมองลบมองบวกก็ยังจำเป็น ข้อสำคัญคือว่า ใช้ให้ถูกใช้ให้เป็น เพราะไม่อย่างนั้นก็ทำให้เกิดความยึดติดในสิ่งที่ไม่ควรยึดถือ หรือการผลักไสในสิ่งที่ไม่ควรผลักไสก็ได้

25650419pm--ไม่ติดทั้งสิ่งเร้าและความสงบ

19 เม.ย. 65 (เย็น) - ไม่ติดทั้งสิ่งเร้าและความสงบ : ไม่จำเป็นต้องไปหาความตื่นเต้นจากสิ่งเร้าโดยเฉพาะสิ่งที่เป็นโทษกับชีวิตของเรา มันมีวิธีหลายวิธีในการที่เราจะทำให้รักษาใจให้เป็นปกติ ไม่ถูกความเบื่อความเซ็งความห่อเหี่ยวมาเล่นงาน ไม่ว่าจะด้วยการสร้างพลังที่เป็นกุศลเพื่อทำให้เราเกิดมีชีวิตชีวาขึ้นมา หรือว่าการมีสติที่จะดูมัน ไม่ถลำเข้าไปในอารมณ์เหล่านั้น

ความเบื่อ ความเซ็ง ความเฉื่อยเนือย ไม่ทำร้ายเราถ้าหากว่าเราวางใจเป็นกลางกับมัน ไม่เข้าไปยึดไม่จม หรือว่าไม่ไปผลักไสมัน แค่ดูมันหรือที่ครูบาอาจารย์สอนให้รู้ซื่อๆ แค่นี้ก็สามารถที่จะทำให้ใจเราเป็นปกติได้ เราต้องรู้วิธีในการที่จะอยู่กับอารมณ์เหล่านี้ด้วย นอกเหนือจากการที่จะหาสิ่งอื่นๆมาแทนที่หรือว่าผลักไสไล่ส่งมัน 

25650419am--ตาในรักษาใจให้ไกลทุกข์

19 เม.ย. 65 (เช้า) - ตาในรักษาใจให้ไกลทุกข์ : สิ่งที่จะรับมือตัวหลงได้คือ “ตัวรู้” ตัวรู้คืออะไร คือ “รู้สึกตัว” แล้วรู้สึกตัวนี้ มันไม่ต้องทำอะไร มันไม่จำเป็นต้องไปต่อสู้ เหมือนกับที่เคยเข้าใจว่าเอาตัวใฝ่ดีไปสู้กับตัวโกรธ สู้จนเหนื่อยเพราะมันต้องกดข่มต้องพยายามเอาชนะมัน แต่พอปฏิบัติ เจริญสติมากๆก็จะรู้เลยว่า ตัวรู้ ตัวความรู้สึกตัวเกิดขึ้นแล้ว ตัวหลงก็จะหายไปเอง แล้วที่ตัวรู้ ความรู้สึกตัวเกิดขึ้นได้ เพราะมีสติ

เป็นสติ ที่ระลึกได้ แต่ไม่ใช่ระลึกได้ในความหมายที่ว่าระลึกได้ในข้อมูลข่าวสาร คำสอนคำแนะนำของครูบาอาจารย์ แต่ระลึกได้ว่ากำลังทำอะไรอยู่ในปัจจุบัน ซึ่งมันช่วยทำให้เห็นอารมณ์ต่างๆที่เกิดขึ้น ว่ามันเป็น “ตัวสภาวะ”

 

ตอนที่สติยังอ่อน มันก็ยังเห็นว่าความโกรธเป็นเรา มันเป็นส่วนหนึ่งของเรา ความเศร้าเป็นเราเป็นส่วนหนึ่งของเรา หรือบางทีเห็นเป็นตัวๆ ตัวโกรธ ตัวเศร้า ตัวเกลียด แต่พอว่ามีสติที่เรียกว่าสัมมาสติ ที่มันมีกำลังพอ มันจะเห็นเลยว่า มันเป็นแค่สภาวะ แล้วมันก็ไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของเราด้วย มันไม่ได้เป็นตัวเรา มันไม่ใช่เป็นเรา มันเป็นแค่สภาวะที่มาแล้วก็ไป

 

พอเห็นแบบนี้แล้ว ตัวสภาวะเหล่านี้ มันก็ไม่สามารถมาครอบงำบังคับจิตของเราได้ หรือทำให้จิตใจเป็นทุกข์ แต่การที่จะเห็นสภาวะแบบนั้น อย่างที่หลวงพ่อคำเขียนเรียกว่า จ๊ะเอ๋ และเป็นการจ๊ะเอ๋แบบรู้ซื่อๆ ไม่ต้องไปทำอะไรกับมัน ไม่ไปสู้รบปรบมือกับมัน เพียงแค่ดูมันเฉยๆ หรือเห็นมัน รู้เท่าทันมัน

 

อันนี้มันต้องเกิดจากการปฏิบัติ แล้วการที่คนเราจะปฏิบัติเป็น ปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอจนเป็นนิสัยได้ ก็ต้องอาศัยการมีสติในความหมายแรกมาคอยเตือน “ตัวอยู่ไหน ใจอยู่นั่น” หรือว่า “ทำอะไรทำด้วยความรู้สึกตัวนะ” มันระลึกได้ถึงคำสอนของครูบาอาจารย์ มาบอกแบบนี้ 

25650416am--ฝึกใจไม่ให้มองข้ามช็อต

16 เม.ย. 65 - ฝึกใจไม่ให้มองข้ามช็อต : เพราะเราคิดข้ามช็อตตลอดเวลา แล้วพอเราคิดข้ามช็อตก็ทำให้เราเครียดได้ง่าย แต่ถ้าเรารู้จักอยู่กับปัจจุบัน สร้างนิสัยใหม่ นิสัยที่อยู่กับปัจจุบัน ใจอยู่กับสิ่งที่ทำ เวลากินข้าว ใจอยู่กับการกินข้าว เรื่องงานเรื่องการ เอาไว้ก่อน จะทำงานทำอะไร เอาไว้ก่อน เอาไว้ทีหลัง ฝึกเอาไว้ ใหม่ๆมันจะยาก เพราะว่ามันจะเป็นนิสัยความเคยชินที่สะสมมา รวมทั้งสมองของเรา ที่มันชอบชวนให้เราวิตกกังวลอนาคต มันจะคอยรุมเร้า ทำให้เราอยู่กับปัจจุบันไม่ได้ แล้วพอเราอยู่กับปัจจุบันไม่ได้ ใจก็จะทุกข์มาก ยิ่งฝังใจเรื่องราวในอดีต ปล่อยวางไม่ได้ ถูกรุมเร้าเรื่องในอดีต และในอนาคต รวมทั้งภาพลบที่เห็นในปัจจุบันด้วย

แต่ถ้าเราวางใจเป็น อยู่กับปัจจุบัน ทำอะไร ไม่ว่าจะเป็นสิ่งเล็กๆน้อยๆ อาบน้ำ ถูฟัน กินข้าว อาจจะดูเล็กน้อย แต่ถ้าหากว่าเราฝึกให้อยู่กับปัจจุบัน อยู่กับสิ่งเหล่านั้น มันจะทำให้เรามีนิสัยคิดข้ามช็อต และจะทำให้เราสามารถที่จะเป็นอิสระจากอนาคตได้ คือไม่ถูกอนาคตมาบงการ ซึ่งที่จริงมันก็ไม่ใช่อนาคต แต่มันคือภาพปรุงแต่งเกี่ยวกับอนาคตที่มักจะเป็นไปในทางลบในทางร้าย เพราะนิสัยความเคยชินของเรา

 

ความทุกข์ของเรา จะบรรเทาเบาบางลง ความเครียดจะลดน้อยลงถ้าเรารู้จักอยู่กับปัจจุบันให้มากขึ้น และถ้าเราอยู่กับปัจจุบันได้เป็น ถึงเวลาเราจะทำอะไร เราจะวางแผนอเะไร เราก็วางแผนได้ดี พร้อมที่จะเผชิญหน้ากับอนาคตได้ดีขึ้น รวมทั้งเวลาที่เรานึกถึงอดีต แทนที่เอาแต่จะจมอยู่กับความทุกข์ เรากลับมีสติ แล้วก็มองมัน หาบทเรียน ก็ได้คุณได้ประโยชน์จากสิ่งนั้น 

25650415pm--ความสุขอย่างใหม่ในเทศกาลสงกรานต์

15 เม.ย. 65 - ความสุขอย่างใหม่ในเทศกาลสงกรานต์ : ความสุขอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นความสุขอย่างใหม่สำหรับหลายคน นั้นคือความสงบใจ ที่เรียกว่าสงบใจ เพราะว่ารู้ทันความคิด และก็รู้จักปล่อยรู้จักวางได้ ต่อไปมันจะพัฒนาจนกระทั่งไปถึงการมีปัญญา เห็นว่า ทุกข์เกิดขึ้นเพราะว่าความยึดติดถือมั่น ว่าเป็นเรา เป็นของเรา ยึดมั่นในตัวตนนั้นเอง

แม้กระทั่งอารมณ์ก็ยึดว่าเป็นเรา แม้กระทั่งความคิดก็ยึดว่าเป็นเรา ทั้งๆที่ไม่มีอะไรที่จะยึดเป็นเราเป็นของเราได้เลย ไม่ว่าจะเป็นรูปธรรมหรือนามธรรม ข้าเห็นอย่างนี้ได้มันไม่ใช่แค่สงบอย่างเดียว มันสว่างเลย จิตสว่าง สว่างเพราะปัญญา ซึ่งสามารถที่จะถอนรื้ออวิชชา หรือกิเลสได้ ถ้าทำอย่างนี้ได้ ความสุขของเราก็พัฒนาขึ้นได้อีกขั้นหนึ่ง ซึ่งมันจะทำให้เทศกาลวันสงกรานต์ มันมีความหมายที่พิเศษกว่าเดิม

 

มันไม่ใช่เป็นแค่เทศกาลแห่งความสนุกสนาน แต่เป็นโอกาสที่เราจะได้เข้าถึงความสงบและความสว่าง ซึ่งเป็นความสุขที่เราควรจะรู้จัก หลายคนที่ใช้ช่วงวันหยุดสงกรานต์มาภาวนาก็เป็นเรื่องที่น่าอนุโมทนา ถือว่าได้ก้าวข้ามผ่านความโหยหาหรือความสนุกสนาน หรือความสุขจากการเสพ

 

มาเห็นคุณค่าของความสงบ และถ้าหากว่าเราเข้าถึงความสงบอย่างแท้จริง คือความสงบที่เกิดจากการปล่อยวาง ไม่ยึดติดถือมั่นว่าเป็นตัวเป็นตน ก็ถือว่าประโยชน์สูงสุดที่ควรค่าแก่ความเป็นมนุษย์หรือคุ้มค่าแก่การที่ได้เกิดมา 

25650409pm-อุทิศตนเพื่อสิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่าตนเอง

9 เม.ย. 65 - อุทิศตนเพื่อสิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่าตนเอง : สิ่งที่เขาทำมันเป็นความเสียสละ เป็นความยิ่งใหญ่มาก และในขณะเดียวกันก็เป็นการลดละตัวตนด้วย ยิ่งทำเพื่อตัวผู้อื่นมากเท่าไหร่ก็ยิ่งลดละตัวตนมากเท่านั้น มันไม่ได้แยกจากกัน

เพราะฉะนั้น ถ้าหากว่าคนเรา คิดถึงตัวเองน้อยลงเท่าไหร่ หรือคิดถึงสิ่งอื่นที่ใหญ่กว่าเรา หรือคิดถึงสิ่งอื่นๆที่ใหญ่กว่าเรา หรือสิ่งที่ประเสริฐกว่า การที่จะทุ่มเท เสียสละ แล้วก็สร้างสิ่งที่มีประโยชน์ต่อโลก หรือมีคุณค่า มันก็เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ไม่ยาก 

25650408pm--ปฎิบัติถูกย่อมเกิดสุข

8 เม.ย. 65 (เย็น) - ปฎิบัติถูกย่อมเกิดสุข : ถ้าหากว่าเราเจริญอย่างถูกต้อง สิ่งที่เขาพูดมา มันจะไม่เกิดขึ้น มันจะไม่ใช่ปัญหา ที่เกิดขึ้นเป็นปัญหาเพราะปฏิบัติไม่ถูก โดยเฉพาะการกดข่มอารมณ์ ความคิด หรือการพยายามบังคับจิตให้นิ่ง ที่จริงการเจริญสติ มันไม่ใช่เป็นการบังคับจิต มันเป็นการเปิดรับทุกอารมณ์ที่เกิดขึ้น แต่รับรู้ด้วยใจที่เป็นกลาง รับรู้โดยที่ไม่เข้าไปยึด เป็นการยอมรับสิ่งที่เกิดขึ้นโดยไม่ตัดสิน ซึ่งมันช่วยทำให้เราสามารถที่จะเป็นอิสระจากอารมณ์ และเราสามารถที่จะทำหน้าที่ทำกิจการงานได้อย่างถูกต้อง

เพราะถ้าเราไม่รู้จักปล่อยไม่รู้จักวาง การที่เราจะมีสมาธิกับอะไรก็ตาม ไม่ว่าจะเป็นการดำเนินชีวิต การทำงาน มันก็จะเป็นไปได้ยาก เพราะฉะนั้นการเจริญสติถ้าเราเข้าใจถูกต้องมันเป็นสิ่งจำเป็นหรือสำคัญสำหรับทุกคนเลย มันไม่ใช่ว่าเฉพาะเกจิอาจารย์ หรือเฉพาะพระเท่านั้น แต่ว่าทุกคน ที่ปรารถนาชีวิตที่ผาสุข แล้วก็ต้องการที่จะดำเนินชีวิตที่ให้เป็นไปในทางที่ถูกต้อง

 

และข้อสำคัญก็คือว่า เมื่อตั้งใจปฏิบัติแล้ว ก็ปฏิบัติให้ถูก มันก็จะเกิดอานิสงส์เป็นผลดี ยิ่งถ้าหากว่า ทำแล้วไม่เพียงแต่จิตสงบ แต่ว่าพิจารณาความจริงที่เกิดขึ้นกับกายและใจ เกิดปัญญา จิตก็สว่างได้ และการสว่าง ก็สามารถที่จะนำไปสู่ความพ้นจากทุกข์ได้ 

25650408am--อยู่กับทุกข์แต่ใจไม่ทุกข์

8 เม.ย. 65 (เช้า) - อยู่กับทุกข์แต่ใจไม่ทุกข์ : เราจึงไม่ควรกลัวความทุกข์ เวลาเจอความทุกข์หรือเจอปัญหา ก็อย่าปฏิเสธผลักไสที่จริงหากสบายมากไปก็ควรพาตัวเข้าหาความทุกข์หรือความยากลำบากบ้าง อย่าลืมว่าทุกข์ไม่ได้มีไว้ให้คร่ำครวญหรือโวยวาย ทุกข์มีไว้ให้ใคร่ครวญ ทุกข์มีไว้เพื่อฝึกให้เราเข้มแข็ง แต่จะทำอย่างนั้นได้ต้องมีสติ โดยเฉพาะการหมั่นรู้ใจดูใจของเรา 

25650407pm--เป็นสุขได้เพราะลดละ

7 เม.ย. 65 - เป็นสุขได้เพราะลดละ : ชีวิตของคนเราก็เหมือนกัน จะมีชีวิตที่งดงาม มันก็ต้องรู้จักสลัดเอาส่วนเกินออกไป เอาสิ่งที่ไม่จำเป็นออกไป ที่พูดมาทั้งหมดก็มีส่วนช่วยทำให้เกิดคุณภาพชีวิตที่ดี แล้วก็ทำให้เราทำสิ่งที่ดีงามได้

จะว่าไป มันก็สอดคล้องกับชีวิตที่เจริญงอกงามในทางธรรม ชีวิตที่เจริญงอกงามในทางธรรมต้องอาศัยการลดการละ สวนทางกับทางโลก ความเจริญทางโลก ต้องมีเยอะๆ แต่ทางธรรมคือการลดการละ ลดละสิ่งที่เป็นเครื่องเศร้าหมอง หรือว่าสร้างความทุกข์ เช่นอะไร กิเลสอารมณ์อกุศล ไม่ว่าจะเป็นความโลภ ความโกรธ ความอิจฉา พยาบาท

 

แต่เบื้องต้นก็คือ การลดละความอยาก ซึ่งก็เกิดขึ้นได้จากการให้ทาน การให้ทานก็เป็นการสละ เมื่อสละมันก็ช่วยลดความตระหนี่ มันก็ช่วยลดความยึดติดถือมั่นในสิ่งของ มันก็เป็นการทวนกระแสความโลกและยิ่งลดละมากเท่าไหร่ก็ยิ่งมีความสุขมากเท่านั้น อาจจะลดละกิเลสไม่ได้ทั้งหมด แต่ว่าทำให้มันเบาบางลง

 

รวมทั้งรู้จักลด ละ สลัด วางอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดที่ทำให้เป็นทุกข์ เรื่องนี้ก็ต้องอาศัยการภาวนาโดยเฉพาะการเจริญสติ รู้ทันความคิดและอารมณ์ หัวใจการเจริญสติ หัวใจของการภาวนา ไม่ว่าจะเป็นสมถกรรมฐาน วิปัสสนากรรมฐาน หัวใจของมันคือการลดการวาง อาจจะลดละความคิดและอารมณ์ที่ผุดขึ้นมาครั้งคราว จนไปถึงขั้นลดความยึดติดถือมั่นในสิ่งทั้งปวง

 

ถ้าทำอย่างนั้นได้ สิ่งที่ตามมาก็คือความสุข ความสงบเย็น และนี่คือสิ่งที่เป็นเครื่องชี้วัดการปฏิบัติธรรมว่าก้าวหน้าแค่ไหน และเป็นเครื่องที่บ่งชี้ถึงความเจริญงอกงามของชีวิตจิตใจด้วย