Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25650327pm--อย่าทำร้ายตนเองด้วยธนูดอกที่สอง

27 มี.ค. 65 - อย่าทำร้ายตนเองด้วยธนูดอกที่สอง : เวลาเจอธนูดอกแรก หรือเจอเหตุการณ์ที่ไม่น่าพึงพอใจ ความสูญเสียพลัดพราก คำต่อว่าด่าทอ แต่ว่าก็เจอแค่ธนูดอกเดียว ธนูดอกที่ 2 ที่เคยเอามาทิ่มตัวเอง ก็รู้จักมีสติยับยั้งไว้ มันเป็นอย่างนี้ ธนูดอกแรกมาจากข้างนอก จากคนอื่น ธนูดอกที่ 2 ส่วนใหญ่หรือร้อยทั้งร้อยเอามาทิ่มตัวเองก็คือซ้ำเติมตัวเอง แทนที่ป่วยกาย ก็ป่วยใจด้วย แทนที่จะเสียแต่ทรัพย์ก็เสียใจเสียสุขภาพจนเสียงานเสียการ และบางทีก็ทะเลาะเบาะแว้งจนเสียเพื่อน อันนี้เรียกว่าดอกที่ 2 ดอกที่ 3 ดอกที่ 4 มาจากน้ำมือของตัวเอง อันนี้เพราะว่าวางใจไม่ถูก

แต่ถ้าเราวางใจถูกอย่างที่อาจารย์วิชิตเล่ามาเป็นตัวอย่าง อย่างเช่นมองว่าเขาเป็นครูของเรา การทำงาน การดูแลเขา ก็เป็นการปฏิบัติธรรมของเรา เหตุการณ์ต่างๆที่ทำให้ขุ่นมัว มันเป็นโจทย์ที่มาฝึกใจเรา จนกระทั่งอยู่กับความขุ่นมัวด้วยใจที่ไม่ทุกข์แถมยังได้เห็นตัวเองชัดเจนขึ้น แล้วก็รู้จักพาใจออกจากความทุกข์ได้หรือออกจากความขุ่นมัว

 

หรือพูดอีกอย่างหนึ่ง แทนที่จะเอาธนูดอกที่ 2 มาเสียบมาแทงตัวเอง ก็หยุด ไม่ทำต่อ เจอแค่ธนูดอกแรกก็พอแล้ว และไม่ใช่แค่ละเว้นธนูดอกที่ 2 มาทิ่มตัว ก็สามารถที่จะเปลี่ยนธนูดอกแรกให้กลายเป็นดอกไม้ได้ด้วย ให้เป็นของดีได้ อย่างที่หลวงพ่อหนึ่งท่านพูดไว้ คนดี ใครปาขี้หมามา ก็ให้มองว่าเป็นดอกไม้ แต่ก่อนที่จะเป็นดอกไม้ ต้องรักษาใจไม่ให้ทุกข์ก่อน

 

เจอธนูดอกแรก สิ่งหนึ่งที่เราทำได้ คือ ไม่เอาธนูดอกที่ 2 มาทิ่มตัวเอง หรือเจอทุกข์ แต่ว่ารักษาใจไม่ให้ทุกข์ หรือต่อไปทำให้ดีกว่านั้น คือหาประโยชน์จากมัน หรือสามารถใช้มัน เป็นปุ๋ยที่บำรุงความสุขทางใจให้กับเรา อันนี้คือสิ่งที่เราควรจะฝึกฝนตน และก็ทำให้เกิดขึ้นโดยอาศัยเหตุการณ์ในชีวิตประจำวันนี้แหละ มาเป็นแบบฝึกหัด 

25650326am--โลกเป็นอย่างไรอยู่ที่ใจเรา

26 มี.ค. 65 - โลกเป็นอย่างไรอยู่ที่ใจเรา : สิ่งรอบตัวเรา บ่อยครั้งเราทำอะไรมันไม่ได้ แต่เราทำที่ใจของเราได้ อันนี้เป็นอิสรภาพอย่างหนึ่งที่ธรรมชาติให้กับเรา ไม่ใช่ว่าพอเราเจอสิ่งใดก็ตามที่มันทำความไม่สบาย ไม่สะดวกให้กับเรา เราจะทุกข์เสมอไป เรายังสามารถที่จะเปลี่ยนจากทุกข์ให้กลายเป็นสุข หรือกลายเป็นความไม่ทุกข์ได้ อันนี้มันเป็นทางเลือกที่มันให้อิสระกับเรา ทำให้เราสามารถที่จะมีความสุขได้ในท่ามกลางสิ่งต่างๆที่ในบางครั้งเราอาจจะรู้สึกไม่ถูกใจ

เช่นเดียวกัน เจอความเจ็บความปวด เป็นธรรมดา มันก็ต้องมีทุกขเวทนาเกิดขึ้น ระบบประสาทมันก็รายงานส่งสัญญาณให้เรารับรู้ความทุกข์ที่เกิดขึ้น แต่มันก็เป็นทุกข์แค่ที่กาย แต่ใจไม่ทุกข์ก็ได้ มันอยู่ที่ใจของเรา เราสามารถที่จะฝึกใจของเราให้มันเปลี่ยนจากทุกข์กลายเป็นความไม่ทุกข์ หรือทุกข์แต่กาย แต่ว่าใจไม่ป่วย ใจไม่ทุกข์ก็ได้

 

เพราะฉะนั้น ถ้าเราเห็นตรงนี้ เราจะให้ความสำคัญของการหันกลับมาดูใจของเรา ว่าใจเรามีส่วนทำให้เกิดความทุกข์ในยามที่เกิดผัสสะขึ้นหรือเปล่า แล้วก็รู้จักเปลี่ยนมุมมองหรือว่าเปลี่ยนการปรุงแต่งหรือการตีค่า จากลบให้กลายเป็นบวก จากทุกข์ให้กลายเป็นความไม่ทุกข์ จากความไม่ถูกใจกลายเป็นถูกใจก็ได้

25650325pm--เห็นโลกเพราะเห็นธรรม

25 มี.ค. 65 - เห็นโลกเพราะเห็นธรรม : ความทุกข์เป็นสิ่งที่ไม่มีใครหนีพ้น แต่เมื่อความแก่ ความเจ็บ ความพลัดพราก ความล้มเหลวบังเกิดขึ้น ไม่จำเป็นที่เราจะต้องเศร้าโศก เสียใจ อาลัยอาวรณ์ ขุ่นเคือง ท้อแท้ หรือจมอยู่กับความตกต่ำย่ำแย่เสมอไป เหตุการณ์เหล่านี้สามารถเป็นอุปกรณ์สอนธรรม ฝึกใจเราให้เข้มแข็ง เตือนให้ไม่ประมาทกับชีวิต อีกทั้งยังเปิดใจให้เห็นสัจธรรมได้ด้วย

ความทุกข์ไม่เพียงผลักดันให้เราเข้าหาธรรม หากยังแสดงธรรมให้เราเห็น เพราะทุกข์ก็คือธรรมนั้นเอง สัจธรรมที่ช่วยให้พ้นทุกข์นั้นล้วนอยู่ในสิ่งที่เราเรียกว่าทุกข์ แต่เป็นเพราะคนส่วนใหญ่เมื่อเจอทุกข์แล้วมักปล่อยใจให้เป็นทุกข์ จึงถูกทุกข์กระทำย่ำยี อันที่จริง ทุกข์นั้นหากเราดูมันด้วยสติ พิจารณาด้วยปัญญา ก็สามารถเห็นธรรมที่ช่วยให้จิตเป็นอิสระจากทุกข์ได้ เพราะกุญแจที่ไขไปสู่ความพ้นทุกข์ก็อยู่ในทุกข์นั้นเอง ทุกข์จึงเป็นสิ่งสำคัญมากสำหรับความพ้นทุกข์ 

25650322pm--รักษาใจให้อิสระจากสิ่งเร้า

22 มี.ค. 65 - รักษาใจให้อิสระจากสิ่งเร้า : ไม่จำเป็นต้องอาศัยสิ่งเร้าก็ได้ เพื่อที่จะกำจัดความเบื่อความเซ็ง และที่จริงถึงแม้จะไม่ต้องมีพลังที่เกิดจากฉันทะหรือว่าเกิดจากเมตตากรุณารวมทั้งความสงบ ที่จริงเราก็สามารถที่จะเรียนรู้อยู่กับอารมณ์พวกนี้ได้ ความเบื่อ ความเซ็ง ความเฉี่อยเนือย มันเกิดขึ้นแต่ว่ามันไม่จำเป็นต้องบั่นทอนจิตใจของเรา ถ้าเพียงแต่เรารู้จักมองรู้จักเห็น รู้จักปฏิบัติกับมัน

นั่นคือเห็นมัน ไม่เข้าไปเป็นมัน ความเบื่อไม่ทำร้ายเราถ้าหากว่าเราไม่ไปจมอยู่ในความเบื่อหรือเข้าไปเป็น ถ้าเราเห็นมันดูมันวางระยะห่างจากมัน มันก็ไม่ทำร้ายเรา มันไม่จำเป็นต้องไปหาความตื่นเต้นจากสิ่งเร้าโดยเฉพาะสิ่งที่เป็นโทษกับชีวิตของเรา มันมีวิธีหลายวิธีในการที่เราจะทำให้รักษาใจให้เป็นปกติ ไม่ถูกความเบื่อความเซ็งความห่อเหี่ยวมาเล่นงาน ไม่ว่าจะด้วยการสร้างพลังที่เป็นกุศลเพื่อทำให้เราเกิดมีชีวิตชีวาขึ้นมา หรือว่าการมีสติที่จะดูมัน ไม่ถลำเข้าไปในอารมณ์เหล่านั้น

 

ความเบื่อ ความเซ็ง ความเฉื่อยเนือย ไม่ทำร้ายเราถ้าหากว่าเราวางใจเป็นกลางกับมัน ไม่เข้าไปยึดไม่จม หรือว่าไม่ไปผลักไสมัน แค่ดูมันหรือที่ครูบาอาจารย์สอนให้รู้ซื่อๆ แค่นี้ก็สามารถที่จะทำให้ใจเราเป็นปกติได้ เราต้องรู้วิธีในการที่จะอยู่กับอารมณ์เหล่านี้ด้วย นอกเหนือจากการที่จะหาสิ่งอื่นๆมาแทนที่หรือว่าผลักไสไล่ส่งมัน 

25650321pm--อย่าปล่อยชีวิตให้ไหลตามกระแสโลก

21 มี.ค. 65 - อย่าปล่อยชีวิตให้ไหลตามกระแสโลก : เมื่อเรามีจิตใจเป็นอิสระ นี่ก็คืออยู่เหนือโลก คำสอนพุทธศาสนาจะมีคำสอนทั้งเกี่ยวกับเรื่องการอยู่ในโลกด้วยการทำความดี ด้วยความขยันหมั่นเพียร แต่เท่านั้นไม่พอ ต้องรู้จักฝึกจิตด้วย ให้เป็นสละ ให้รู้เท่าทัน ว่าโลกนี้มันไม่เที่ยง มันเป็นทุกข์ ในขณะที่เราทำกิจคือทำความดี ตัวอย่างที่ยกมาตั้งแต่ต้นส่วนใหญ่เป็นเรื่องทำกิจทั้งนั้น มีความขยันหมั่นเพียร รู้จักรักษาทรัพย์สมบัติที่หามาได้ รู้จักแบ่งปัน รู้จักใช้ทรัพย์ว่าจะใช้อย่างไร เท่านี้ไม่พอ ต้องฝึกการทำจิตด้วย ที่สำคัญคือการฝึกจิตให้เป็นอิสระจากโลกธรรมรวมทั้งเป็นอิสระจากความสุขอย่างหยาบๆ ทั้งนี้เพราะว่า แม้ว่าจะประสบความสำเร็จในทางโลก แต่ก็ยังมีความทุกข์อยู่ เพราะว่าความยึดติด

ไม่ว่าจะเป็นความยึดติดในทรัพย์ ในยศ ในเกียรติ ชื่อเสียง ในคำสรรเสริญ พวกนี้มันก็เป็นผลพวงจากความประสบความสำเร็จในการทำงานทางโลก ยิ่งทำงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริต มีความขยันหมั่นเพียร รู้จักทำการทำงาน รู้จักทำธุรกิจ ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า มันก็จะมีผลออกมาคือ ความเจริญ ทรัพย์สมบัติเงินทอง ชื่อเสียง แต่พวกนี้มันก็เป็นของไม่เที่ยง ถ้าไปยึดติดถือมั่นกับมันเมื่อไหร่ ก็จะเป็นทุกข์ได้ง่าย เพราะว่าถึงเวลาที่มันแปรปรวนไป ถึงเวลาที่มันผันแปรไปก็จะเกิดความทุกข์ เกิดความคับแค้น เพราะฉะนั้น ยิ่งทำความดีเท่าไร ยิ่งจะต้องทำจิตให้เป็นอิสระจากสิ่งเหล่านี้ ก็จะช่วยทำให้จิตใจพบกับความสงบเย็น 

25650320pm--ฟังธรรมแล้วต้องทำด้วย

20 มี.ค. 65 - ฟังธรรมแล้วต้องทำด้วย : ไม่ว่าเราเจออะไร หรือว่าจะทำอะไรก็ตามในชีวิตประจำวัน เราก็สามารถปฏิบัติได้ โดยเฉพาะการเจริญสติ โดยเฉพาะการฝึกจิตให้มีความรู้สึกตัว รู้จักปล่อยรู้จักวาง ซึ่งล้วนแต่ทำให้เรามีพลังในการรับมือกับกิเลสมากขึ้นเรื่อยๆ ถึงเวลาเจออะไรมากระทบให้เกิดความไม่พอใจ แต่ก่อนนี้ก็โกรธ แต่หลังก็เบาบางลง เจอสิ่งถูกใจก็ไม่ได้ไหลไปกับความอยาก และต่อไป ถ้ารู้จักปฏิบัติได้ถูก ถึงเวลาฟังธรรม การฟังธรรมก็กลายเป็นการปฏิบัติได้ ถึงแม้ตอนแรกจะพูดว่าการฟังธรรมเป็นแค่ส่วนเสริมส่วนประกอบ แต่ถ้าหากว่าฟังเป็น ก็เป็นการปฏิบัติได้

เราสามารถเจริญสติไประหว่างที่เราฟังธรรมได้ เช่นใจลอยคิดไปโน่นไปนี่ ก็มีสติรู้ทัน พาใจกลับมาอยู่กับการฟัง อยู่กับข้อธรรม หรืออยู่หรือบางทีอาจไปสะดุดอยู่กับคำพูด ข้อความบางข้อความ แล้วก็ปรุงแต่งออกไปนอกลู่นอกทาง ออกไปคนละเรื่องเลย ก็มีสติรู้ทัน หรือไม่สะดุดอยู่กับข้อความบางข้อความ ทั้งที่ผู้พูดพูดไปยืดยาวเรื่องอื่นแล้ว แต่ก็ยังติดอยู่กับข้อความในอดีตเมื่อ 5 นาทีที่แล้ว 10 นาทีที่แล้ว ก็ต้องมีสติรู้ แล้วก็วาง แล้วก็กลับมาอยู่กับปัจจุบัน ตามรู้ในสิ่งที่ผู้พูดได้พูดอย่างต่อเนื่อง ไม่ไปสะดุดหรือว่าติดอยู่กับข้อความหรือคำพูดเมื่อ 5 นาทีที่แล้ว เรียกว่าอยู่กับปัจจุบัน รับฟังธรรมะเป็นปัจจุบัน นี่ก็กลายเป็นการปฏิบัติได้

 

แต่ถ้าหากไม่ทำอย่างนั้น การฟังธรรมก็อาจจะเป็นการเพียงแค่กล่อมใจให้เพลิน กล่อมใจให้สบาย เพราะว่าไม่มีเรื่องที่ต้องคิดอะไรมาก ไม่ต้องไปรับรู้เรื่องที่ทำให้ขุ่นมัว ก็เพลินได้เหมือนกันสำหรับหลายคน แต่ว่ามันจะดี ถ้าเกิดว่าระหว่างที่ฟังก็ปฏิบัติไปด้วย หรือฟังเสร็จก็ไม่ลืมที่จะปฏิบัติ ด้วยการรับมือกับกิเลสที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเกิดจากการกระทบหรือในระหว่างการกระทำอะไรก็ตาม 

25650317pm--รักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย

17 มี.ค. 65 - รักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย : ใจที่มันผลักไสเสียงที่ได้ยินมากระทบหู ทำให้เป็นทุกข์ ทำให้โกรธ แต่ทันทีที่ยอมรับมันได้ ดังก็ดังไป ไม่ไปต่อสู้ผลักไสกับมัน ความโกรธก็ทุเลา อันนี้จะเห็นได้ก็ต้องมีสติ พอเรามีสติแล้ว ความทุกข์เคยเกิดขึ้นหรือที่เคยปรุงแต่งขึ้นมา หรือที่เรียกว่าความทุกข์ที่เกิดจากการซ้ำเติมตัวเอง ก็จะคลี่คลาย บรรเทาเบาบางลง นี่เป็นวิธีการรักษาใจที่เราไม่ควรมองข้าม รักษาใจด้วยสติ เพื่อทำให้ใจสามารถที่จะเป็นปกติได้

ถ้าเรารักษาใจอย่างนี้ การที่เราจะรักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย มันก็เกิดขึ้นได้ ไม่อย่างนั้นเราก็ได้แต่พูดไปๆ แต่ว่าเราทำไม่ได้ มิหนำซ้ำยังไม่ได้นึกด้วยซ้ำว่าเรามีหน้าที่ต้องรักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย หรือถึงแม้จะตระหนัก แต่ก็ทำไม่ได้เพราะว่าเราไม่มีสติพอที่จะรักษาใจ ยังไม่ต้องพูดถึงเรื่องของการไม่มีสติรักษาศีล หรือว่าไม่มีสติในการบริโภค ที่ทำให้การรักษากายให้เป็นปกติก็ทำได้ยากเหมือนกัน 

25650316pm--ฝึกสติให้ไวต่อความทุกข์

16 มี.ค. 65 (เย็น) - ฝึกสติให้ไวต่อความทุกข์ : แล้วตัวหลงก็มีหลายชนิด อันนี้มันไม่ได้เกิดขึ้นเอง แต่มันเกิดจากการฝึกฝนจากการที่เจอบ่อยๆ เจอตัวหลงบ่อยๆ เจอทุกข์บ่อยๆ เจอความโกรธๆ เจอความฟุ้งซ่านบ่อยๆ จำได้ พอจำได้ พอมันมาครั้งต่อไป ก็ไม่เผลอ ไม่ยอมให้มันมาครองใจ แต่ก็ไม่ไปทำลาย ไม่ไปห้ำหั่นพันตรูแค่ดูเฉยๆ ด้วยความรู้สึกตัว มันก็ตั้งอยู่ไม่ได้แล้ว

เพราะอารมณ์พวกนี้อยู่ได้เพราะตัวหลง แต่เมื่อเรารู้ตัวเมื่อไร มันก็สลายหายไป ที่รู้ตัวได้ก็เพราะมีสติ และที่สติทำงานได้เพราะมันจำได้ จำอาการของตัวหลง และตัวกิเลสเหล่านี้ได้ ที่จำได้เพราะเจอมัน ตอนที่เจอครั้งแรกเจอใหม่ๆ เพราะเพรี่ยงพร้ำ แต่พอได้เรียนรู้และจดจำได้แม่น มันก็ไม่ยอมต่อไป

 

เพราะฉะนั้นในการเจริญสติ เราก็ต้องอาศัยการฝึกฝนและก็อาศัยการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง เรียนรู้จักความทุกข์ อนุญาตให้มันเกิดขึ้น และการอนุญาตให้มันเกิดขึ้น นั่นแหละที่จะช่วยทำให้สติทำงานได้ดี จดจำได้แม่น แล้วก็สามารถที่จะรับมือกับมันได้อย่างรวดเร็ว 

25650316am--ให้เพื่อละ

16 มี.ค. 65 (เช้า) - ให้เพื่อละ : พระเวสสันดรจึงได้บำเพ็ญบารมีที่สำคัญได้บริจาคทานที่ทำได้ยากก็คือการสละลูกซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายเลยถ้าไม่มีชูชก การบำเพ็ญบารมีขั้นอุกฤษฏ์ของพระเวสสันดรก็คงไม่เกิดขึ้น แต่เพราะมีชูชกการบำเพ็ญบารมีของพระองค์จึงเกิดขึ้นและด้วยความตั้งใจอย่างแน่วแน่จึงทำได้สำเร็จ เปิดทางไปสู่การบรรลุโพธิญาณในชาติต่อไป มองในแง่นี้ชูชกนี้ก็ถือว่ามีบุญคุณที่ทำให้การบำเพ็ญบารมีของพระเวสสันดรเกิดขึ้นได้

อันนี้ก็เป็นแง่คิดให้กับเรา เวลาเราจะบำเพ็ญทาน มันจะมีอุปสรรคเยอะแยะรวมทั้งกิเลส ความเห็นแก่ตัวแต่ว่าสิ่งเหล่านี้ มันเป็นสิ่งที่ทำให้เราได้พัฒนาจิตเพื่อการสละเพื่อการวางมากขึ้น ไม่ใช่เฉพาะเรื่องการปล่อยการวางหรือการสละ เวลาเราทำความดีอะไรต่างๆ มันก็จะมีอุปสรรครวมทั้งเวลาเราทำอะไรก็จะมีคนที่จะมาก่อกวนรังควานเรา มากระตุ้นให้เราโกรธมายุให้เราขุ่นมัว มาขัดขวางเรา

 

ถ้าเรามองว่าคนเหล่านั้นเขามาช่วยให้เราได้ฝึกจิตฝึกใจ ได้บำเพ็ญคุณธรรมหรือบารมีให้สูงขึ้นไป เช่นมีความอดทนอดกลั้น มีเมตตากรุณามากขึ้น แม้เขาจะมาด่าทอเรา แต่แทนที่จะโกรธก็ให้อภัยเขา รู้จักแผ่เมตตาให้เขา บางครั้งคนเราจะพัฒนาคุณธรรม หรือจะฝึกตนให้เจริญก้าวหน้าได้ก็ต้องมีอุปสรรคหรือคนแบบนี้

 

และเพราะมีคนแบบนี้จึงเป็นโจทย์ให้เราได้พัฒนาตน แทนที่จะอยู่สบายๆ ก็มีแบบฝึกหัด ให้ต้องทำหรือมีอุปสรรคที่ต้องผ่านให้ได้ แล้วพอผ่านให้ได้แล้วก็จะรู้สึกเลยว่า ต้องขอบคุณอุปสรรคหรือคนเหล่านี้ อย่างที่เขาเรียกว่า มารบ่มี บารมีบ่เกิด ถ้าเรามองว่าคนที่เข้ามารบกวน มารังควาน มาต่อว่าด่าทอ หรือขัดขวางเรา พวกนี้เป็นเหมือนกับสิ่งที่มาเสริมสร้างบารมีให้กับเรา หรือกระตุ้นให้เราบำเพ็ญบารมีขั้นสูงเพื่อที่จะได้บรรลุธรรมขั้นสูงต่อๆ ไป มันก็จะช่วยทำให้อกุศลในใจนั้นไม่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นความโกรธความเกลียด จะทำให้เราสามารถจะเอาชนะอกุศลเหล่านี้ได้แล้วก็ได้เข้าถึงธรรมะขั้นสูงต่อไป

25650315pm--หมั่นทำใจให้ถูก

15 มี.ค. 65 - หมั่นทำใจให้ถูก : ทำงานก็ทำให้มันดี แต่ถ้าไม่สำเร็จ ก็ไม่ได้เอาแต่ตีอกชกหัวหรือคร่ำครวญ แต่บางคนนี่ ความไม่สำเร็จหรือความล้มเหลวคือสิ่งที่เลวร้าย คือสิ่งที่ไม่ถูกใจ แต่สำหรับคนที่เข้าใจ วางใจถูกต้องตามความเป็นจริง มันไม่สำเร็จ ก็ไม่ใช่เป็นเรื่องที่ต้องเสียใจ เพราะว่ามันไม่ได้อยู่ในอำนาจ ในวิสัยของเรา อย่างที่มีภาษิตจีนว่า “ความพยายามเป็นของมนุษย์ ความสำเร็จอยู่ที่ฟ้า”

ฟ้าในที่นี้ ถ้าพูดแบบพุทธก็คือเหตุปัจจัยนั่นเอง สิ่งที่เราทำได้คือทำความเพียร ประกอบเหตุให้ดี ส่วนความสำเร็จนั้นอยู่ที่เหตุปัจจัย เมื่อไม่สำเร็จใจก็ไม่ทุกข์ เพราะเข้าใจว่าสิ่งต่างๆ เป็นไปตามเหตุตามปัจจัย อันนี้คือการวางใจหรือการทำใจให้ถูกต้องตรงตามความเป็นจริง ซึ่งก็ไปช่วยเสริมให้การทำกิจ ทำการงานต่างๆ ให้เป็นไปได้ด้วยดี ทำด้วยใจที่ไม่ทุกข์

 

เพราะฉะนั้นเวลาที่เรานึกถึงการหาความถูกใจ ลองกลับมามองว่า จะดีกว่า ถ้าเราเพียรทำใจให้ถูกเสีย อันนี้เป็นวิถีของนักปฏิบัติธรรมที่พึงใส่ใจ