Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25650329pm--เจออะไรก็ผ่านได้ด้วยสติ

29 มี.ค. 65 - เจออะไรก็ผ่านได้ด้วยสติ : การฝึกสติมันก็ไม่ใช่เรื่องยาก ถ้าเรารู้จักประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน เก็บเล็กผสมน้อยหรือว่าฉวยโอกาส ทำบ่อยๆทำบ่อยๆมันก็จะมีอานุภาพมาก เกิดสิ่งที่เรียกว่าพลังแห่งสติ ที่เราเคยเอาแต่หมกมุ่นครุ่นคิดจนวิตกกังวลและเครียด ต่อไปเราก็จะรู้จักผลัดมันออกไปจากใจ เพราะมันเป็นเรื่องอนาคต

ขณะเดียวกันที่จะควรทำในปัจจุบันก็จะรีบทำทันที ไม่ผัดผ่อน สิ่งที่ควรทำในปัจจุบันก็จะรีบทำ แต่ก่อน บอกว่าเดี๋ยวก่อนๆ กลายเป็นเดี๋ยวนี้ และสิ่งที่เป็นอนาคตที่ยังไม่เกิดขึ้น ก็ไม่เอามาเป็นเครื่องวิตกกังวล รู้จักผลัดมันออกไปรู้จักวางมันบ้าง 

25650328pm--ทุกข์ช่วยให้พ้นทุกข์

28 มี.ค. 65 - ทุกข์ช่วยให้พ้นทุกข์ : สิ่งที่ดูเหมือนตรงข้ามหรืออยู่คนละขั้ว ที่จริงมันอยู่ด้วยกัน ถ้าเราเข้าใจ เราก็จะตระหนักว่า มันไม่มีอะไรที่แยกขาดจากกัน ท่านติช นัท ฮันห์ เคยพูดว่า ดอกไม้กับขยะก็คืออันเดียวกัน ขยะอยู่ในดอกไม้ แล้วดอกไม้ก็อยู่ในขยะ ดอกไม้นี่เมื่อเวลาผ่านไปมันก็ร่วงโรย ก็กลายเป็นขยะ ส่วนขยะ ในที่สุดมันก็เป็นปุ๋ย แล้วก็บำรุงต้นไม้จนเกิดดอกไม้ขึ้นมา ดอกไม้กับขยะไม่ได้แยกกัน มันอยู่ด้วยกันหรือพึ่งพาอาศัยกัน จะพูดว่าในดอกไม้มีขยะก็ได้ และในขยะก็มีดอกไม้ หมายถึงว่ามันสามารถที่จะเป็นปัจจัยให้เกิดอีกสิ่งหนึ่งได้

ท่านยังพูดต่อไปว่า ถ้าไม่มีโคลนตมก็ไม่มีดอกบัว โคลนตมนี่มันสกปรกนะ แต่ดอกบัวนี่งดงาม แล้วก็ถือว่าเป็นของมีค่า เป็นของประเสริฐ นำไปบูชาพระพุทธรูป แต่ว่ามันแยกจากกันไม่ออก ไม่มีโคลนตมก็ไม่มีดอกบัว และไม่นาน ในที่สุดดอกบัวก็กลับคืนไปสู่โคลนตม

 

แต่ที่จริงที่ท่านพูด มันก็เป็นอุปมา โคลนตมก็คือความทุกข์ ส่วนดอกบัวก็คือความตื่นรู้ การตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าเกิดขึ้นได้เพราะความทุกข์ ที่จริงการตรัสรู้ของพระอรหันต์ หรือของพระอริยะเจ้า ก็ต้องมีความทุกข์เป็นส่วนประกอบ อาจจะพูดเลยก็ว่าได้ว่า ทุกข์กับความพ้นทุกข์มันอิงอาศัยกัน ความพ้นทุกข์ก็จัดอยู่ในอริยสัจข้อที่ 3 นิโรธ แต่กว่าจะถึงอริยสัจข้อที่ 3 ก็ต้องผ่านอริยสัจ 2 ข้อแรกก่อน คืออะไร คือทุกข์ และเหตุแห่งทุกข์ จะทำที่สุดแห่งทุกข์ได้ มันต้องผ่านทุกข์ มันต้องเข้าใจทุกข์ แล้วก็เห็นแจ้งในเหตุแห่งทุกข์ ถ้าไม่เจอทุกข์มาก่อน ความพ้นทุกข์ก็เป็นไปไม่ได้ 

25650327pm--อย่าทำร้ายตนเองด้วยธนูดอกที่สอง

27 มี.ค. 65 - อย่าทำร้ายตนเองด้วยธนูดอกที่สอง : เวลาเจอธนูดอกแรก หรือเจอเหตุการณ์ที่ไม่น่าพึงพอใจ ความสูญเสียพลัดพราก คำต่อว่าด่าทอ แต่ว่าก็เจอแค่ธนูดอกเดียว ธนูดอกที่ 2 ที่เคยเอามาทิ่มตัวเอง ก็รู้จักมีสติยับยั้งไว้ มันเป็นอย่างนี้ ธนูดอกแรกมาจากข้างนอก จากคนอื่น ธนูดอกที่ 2 ส่วนใหญ่หรือร้อยทั้งร้อยเอามาทิ่มตัวเองก็คือซ้ำเติมตัวเอง แทนที่ป่วยกาย ก็ป่วยใจด้วย แทนที่จะเสียแต่ทรัพย์ก็เสียใจเสียสุขภาพจนเสียงานเสียการ และบางทีก็ทะเลาะเบาะแว้งจนเสียเพื่อน อันนี้เรียกว่าดอกที่ 2 ดอกที่ 3 ดอกที่ 4 มาจากน้ำมือของตัวเอง อันนี้เพราะว่าวางใจไม่ถูก

แต่ถ้าเราวางใจถูกอย่างที่อาจารย์วิชิตเล่ามาเป็นตัวอย่าง อย่างเช่นมองว่าเขาเป็นครูของเรา การทำงาน การดูแลเขา ก็เป็นการปฏิบัติธรรมของเรา เหตุการณ์ต่างๆที่ทำให้ขุ่นมัว มันเป็นโจทย์ที่มาฝึกใจเรา จนกระทั่งอยู่กับความขุ่นมัวด้วยใจที่ไม่ทุกข์แถมยังได้เห็นตัวเองชัดเจนขึ้น แล้วก็รู้จักพาใจออกจากความทุกข์ได้หรือออกจากความขุ่นมัว

 

หรือพูดอีกอย่างหนึ่ง แทนที่จะเอาธนูดอกที่ 2 มาเสียบมาแทงตัวเอง ก็หยุด ไม่ทำต่อ เจอแค่ธนูดอกแรกก็พอแล้ว และไม่ใช่แค่ละเว้นธนูดอกที่ 2 มาทิ่มตัว ก็สามารถที่จะเปลี่ยนธนูดอกแรกให้กลายเป็นดอกไม้ได้ด้วย ให้เป็นของดีได้ อย่างที่หลวงพ่อหนึ่งท่านพูดไว้ คนดี ใครปาขี้หมามา ก็ให้มองว่าเป็นดอกไม้ แต่ก่อนที่จะเป็นดอกไม้ ต้องรักษาใจไม่ให้ทุกข์ก่อน

 

เจอธนูดอกแรก สิ่งหนึ่งที่เราทำได้ คือ ไม่เอาธนูดอกที่ 2 มาทิ่มตัวเอง หรือเจอทุกข์ แต่ว่ารักษาใจไม่ให้ทุกข์ หรือต่อไปทำให้ดีกว่านั้น คือหาประโยชน์จากมัน หรือสามารถใช้มัน เป็นปุ๋ยที่บำรุงความสุขทางใจให้กับเรา อันนี้คือสิ่งที่เราควรจะฝึกฝนตน และก็ทำให้เกิดขึ้นโดยอาศัยเหตุการณ์ในชีวิตประจำวันนี้แหละ มาเป็นแบบฝึกหัด 

25650326am--โลกเป็นอย่างไรอยู่ที่ใจเรา

26 มี.ค. 65 - โลกเป็นอย่างไรอยู่ที่ใจเรา : สิ่งรอบตัวเรา บ่อยครั้งเราทำอะไรมันไม่ได้ แต่เราทำที่ใจของเราได้ อันนี้เป็นอิสรภาพอย่างหนึ่งที่ธรรมชาติให้กับเรา ไม่ใช่ว่าพอเราเจอสิ่งใดก็ตามที่มันทำความไม่สบาย ไม่สะดวกให้กับเรา เราจะทุกข์เสมอไป เรายังสามารถที่จะเปลี่ยนจากทุกข์ให้กลายเป็นสุข หรือกลายเป็นความไม่ทุกข์ได้ อันนี้มันเป็นทางเลือกที่มันให้อิสระกับเรา ทำให้เราสามารถที่จะมีความสุขได้ในท่ามกลางสิ่งต่างๆที่ในบางครั้งเราอาจจะรู้สึกไม่ถูกใจ

เช่นเดียวกัน เจอความเจ็บความปวด เป็นธรรมดา มันก็ต้องมีทุกขเวทนาเกิดขึ้น ระบบประสาทมันก็รายงานส่งสัญญาณให้เรารับรู้ความทุกข์ที่เกิดขึ้น แต่มันก็เป็นทุกข์แค่ที่กาย แต่ใจไม่ทุกข์ก็ได้ มันอยู่ที่ใจของเรา เราสามารถที่จะฝึกใจของเราให้มันเปลี่ยนจากทุกข์กลายเป็นความไม่ทุกข์ หรือทุกข์แต่กาย แต่ว่าใจไม่ป่วย ใจไม่ทุกข์ก็ได้

 

เพราะฉะนั้น ถ้าเราเห็นตรงนี้ เราจะให้ความสำคัญของการหันกลับมาดูใจของเรา ว่าใจเรามีส่วนทำให้เกิดความทุกข์ในยามที่เกิดผัสสะขึ้นหรือเปล่า แล้วก็รู้จักเปลี่ยนมุมมองหรือว่าเปลี่ยนการปรุงแต่งหรือการตีค่า จากลบให้กลายเป็นบวก จากทุกข์ให้กลายเป็นความไม่ทุกข์ จากความไม่ถูกใจกลายเป็นถูกใจก็ได้

25650325pm--เห็นโลกเพราะเห็นธรรม

25 มี.ค. 65 - เห็นโลกเพราะเห็นธรรม : ความทุกข์เป็นสิ่งที่ไม่มีใครหนีพ้น แต่เมื่อความแก่ ความเจ็บ ความพลัดพราก ความล้มเหลวบังเกิดขึ้น ไม่จำเป็นที่เราจะต้องเศร้าโศก เสียใจ อาลัยอาวรณ์ ขุ่นเคือง ท้อแท้ หรือจมอยู่กับความตกต่ำย่ำแย่เสมอไป เหตุการณ์เหล่านี้สามารถเป็นอุปกรณ์สอนธรรม ฝึกใจเราให้เข้มแข็ง เตือนให้ไม่ประมาทกับชีวิต อีกทั้งยังเปิดใจให้เห็นสัจธรรมได้ด้วย

ความทุกข์ไม่เพียงผลักดันให้เราเข้าหาธรรม หากยังแสดงธรรมให้เราเห็น เพราะทุกข์ก็คือธรรมนั้นเอง สัจธรรมที่ช่วยให้พ้นทุกข์นั้นล้วนอยู่ในสิ่งที่เราเรียกว่าทุกข์ แต่เป็นเพราะคนส่วนใหญ่เมื่อเจอทุกข์แล้วมักปล่อยใจให้เป็นทุกข์ จึงถูกทุกข์กระทำย่ำยี อันที่จริง ทุกข์นั้นหากเราดูมันด้วยสติ พิจารณาด้วยปัญญา ก็สามารถเห็นธรรมที่ช่วยให้จิตเป็นอิสระจากทุกข์ได้ เพราะกุญแจที่ไขไปสู่ความพ้นทุกข์ก็อยู่ในทุกข์นั้นเอง ทุกข์จึงเป็นสิ่งสำคัญมากสำหรับความพ้นทุกข์ 

25650322pm--รักษาใจให้อิสระจากสิ่งเร้า

22 มี.ค. 65 - รักษาใจให้อิสระจากสิ่งเร้า : ไม่จำเป็นต้องอาศัยสิ่งเร้าก็ได้ เพื่อที่จะกำจัดความเบื่อความเซ็ง และที่จริงถึงแม้จะไม่ต้องมีพลังที่เกิดจากฉันทะหรือว่าเกิดจากเมตตากรุณารวมทั้งความสงบ ที่จริงเราก็สามารถที่จะเรียนรู้อยู่กับอารมณ์พวกนี้ได้ ความเบื่อ ความเซ็ง ความเฉี่อยเนือย มันเกิดขึ้นแต่ว่ามันไม่จำเป็นต้องบั่นทอนจิตใจของเรา ถ้าเพียงแต่เรารู้จักมองรู้จักเห็น รู้จักปฏิบัติกับมัน

นั่นคือเห็นมัน ไม่เข้าไปเป็นมัน ความเบื่อไม่ทำร้ายเราถ้าหากว่าเราไม่ไปจมอยู่ในความเบื่อหรือเข้าไปเป็น ถ้าเราเห็นมันดูมันวางระยะห่างจากมัน มันก็ไม่ทำร้ายเรา มันไม่จำเป็นต้องไปหาความตื่นเต้นจากสิ่งเร้าโดยเฉพาะสิ่งที่เป็นโทษกับชีวิตของเรา มันมีวิธีหลายวิธีในการที่เราจะทำให้รักษาใจให้เป็นปกติ ไม่ถูกความเบื่อความเซ็งความห่อเหี่ยวมาเล่นงาน ไม่ว่าจะด้วยการสร้างพลังที่เป็นกุศลเพื่อทำให้เราเกิดมีชีวิตชีวาขึ้นมา หรือว่าการมีสติที่จะดูมัน ไม่ถลำเข้าไปในอารมณ์เหล่านั้น

 

ความเบื่อ ความเซ็ง ความเฉื่อยเนือย ไม่ทำร้ายเราถ้าหากว่าเราวางใจเป็นกลางกับมัน ไม่เข้าไปยึดไม่จม หรือว่าไม่ไปผลักไสมัน แค่ดูมันหรือที่ครูบาอาจารย์สอนให้รู้ซื่อๆ แค่นี้ก็สามารถที่จะทำให้ใจเราเป็นปกติได้ เราต้องรู้วิธีในการที่จะอยู่กับอารมณ์เหล่านี้ด้วย นอกเหนือจากการที่จะหาสิ่งอื่นๆมาแทนที่หรือว่าผลักไสไล่ส่งมัน 

25650321pm--อย่าปล่อยชีวิตให้ไหลตามกระแสโลก

21 มี.ค. 65 - อย่าปล่อยชีวิตให้ไหลตามกระแสโลก : เมื่อเรามีจิตใจเป็นอิสระ นี่ก็คืออยู่เหนือโลก คำสอนพุทธศาสนาจะมีคำสอนทั้งเกี่ยวกับเรื่องการอยู่ในโลกด้วยการทำความดี ด้วยความขยันหมั่นเพียร แต่เท่านั้นไม่พอ ต้องรู้จักฝึกจิตด้วย ให้เป็นสละ ให้รู้เท่าทัน ว่าโลกนี้มันไม่เที่ยง มันเป็นทุกข์ ในขณะที่เราทำกิจคือทำความดี ตัวอย่างที่ยกมาตั้งแต่ต้นส่วนใหญ่เป็นเรื่องทำกิจทั้งนั้น มีความขยันหมั่นเพียร รู้จักรักษาทรัพย์สมบัติที่หามาได้ รู้จักแบ่งปัน รู้จักใช้ทรัพย์ว่าจะใช้อย่างไร เท่านี้ไม่พอ ต้องฝึกการทำจิตด้วย ที่สำคัญคือการฝึกจิตให้เป็นอิสระจากโลกธรรมรวมทั้งเป็นอิสระจากความสุขอย่างหยาบๆ ทั้งนี้เพราะว่า แม้ว่าจะประสบความสำเร็จในทางโลก แต่ก็ยังมีความทุกข์อยู่ เพราะว่าความยึดติด

ไม่ว่าจะเป็นความยึดติดในทรัพย์ ในยศ ในเกียรติ ชื่อเสียง ในคำสรรเสริญ พวกนี้มันก็เป็นผลพวงจากความประสบความสำเร็จในการทำงานทางโลก ยิ่งทำงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริต มีความขยันหมั่นเพียร รู้จักทำการทำงาน รู้จักทำธุรกิจ ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า มันก็จะมีผลออกมาคือ ความเจริญ ทรัพย์สมบัติเงินทอง ชื่อเสียง แต่พวกนี้มันก็เป็นของไม่เที่ยง ถ้าไปยึดติดถือมั่นกับมันเมื่อไหร่ ก็จะเป็นทุกข์ได้ง่าย เพราะว่าถึงเวลาที่มันแปรปรวนไป ถึงเวลาที่มันผันแปรไปก็จะเกิดความทุกข์ เกิดความคับแค้น เพราะฉะนั้น ยิ่งทำความดีเท่าไร ยิ่งจะต้องทำจิตให้เป็นอิสระจากสิ่งเหล่านี้ ก็จะช่วยทำให้จิตใจพบกับความสงบเย็น 

25650320pm--ฟังธรรมแล้วต้องทำด้วย

20 มี.ค. 65 - ฟังธรรมแล้วต้องทำด้วย : ไม่ว่าเราเจออะไร หรือว่าจะทำอะไรก็ตามในชีวิตประจำวัน เราก็สามารถปฏิบัติได้ โดยเฉพาะการเจริญสติ โดยเฉพาะการฝึกจิตให้มีความรู้สึกตัว รู้จักปล่อยรู้จักวาง ซึ่งล้วนแต่ทำให้เรามีพลังในการรับมือกับกิเลสมากขึ้นเรื่อยๆ ถึงเวลาเจออะไรมากระทบให้เกิดความไม่พอใจ แต่ก่อนนี้ก็โกรธ แต่หลังก็เบาบางลง เจอสิ่งถูกใจก็ไม่ได้ไหลไปกับความอยาก และต่อไป ถ้ารู้จักปฏิบัติได้ถูก ถึงเวลาฟังธรรม การฟังธรรมก็กลายเป็นการปฏิบัติได้ ถึงแม้ตอนแรกจะพูดว่าการฟังธรรมเป็นแค่ส่วนเสริมส่วนประกอบ แต่ถ้าหากว่าฟังเป็น ก็เป็นการปฏิบัติได้

เราสามารถเจริญสติไประหว่างที่เราฟังธรรมได้ เช่นใจลอยคิดไปโน่นไปนี่ ก็มีสติรู้ทัน พาใจกลับมาอยู่กับการฟัง อยู่กับข้อธรรม หรืออยู่หรือบางทีอาจไปสะดุดอยู่กับคำพูด ข้อความบางข้อความ แล้วก็ปรุงแต่งออกไปนอกลู่นอกทาง ออกไปคนละเรื่องเลย ก็มีสติรู้ทัน หรือไม่สะดุดอยู่กับข้อความบางข้อความ ทั้งที่ผู้พูดพูดไปยืดยาวเรื่องอื่นแล้ว แต่ก็ยังติดอยู่กับข้อความในอดีตเมื่อ 5 นาทีที่แล้ว 10 นาทีที่แล้ว ก็ต้องมีสติรู้ แล้วก็วาง แล้วก็กลับมาอยู่กับปัจจุบัน ตามรู้ในสิ่งที่ผู้พูดได้พูดอย่างต่อเนื่อง ไม่ไปสะดุดหรือว่าติดอยู่กับข้อความหรือคำพูดเมื่อ 5 นาทีที่แล้ว เรียกว่าอยู่กับปัจจุบัน รับฟังธรรมะเป็นปัจจุบัน นี่ก็กลายเป็นการปฏิบัติได้

 

แต่ถ้าหากไม่ทำอย่างนั้น การฟังธรรมก็อาจจะเป็นการเพียงแค่กล่อมใจให้เพลิน กล่อมใจให้สบาย เพราะว่าไม่มีเรื่องที่ต้องคิดอะไรมาก ไม่ต้องไปรับรู้เรื่องที่ทำให้ขุ่นมัว ก็เพลินได้เหมือนกันสำหรับหลายคน แต่ว่ามันจะดี ถ้าเกิดว่าระหว่างที่ฟังก็ปฏิบัติไปด้วย หรือฟังเสร็จก็ไม่ลืมที่จะปฏิบัติ ด้วยการรับมือกับกิเลสที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเกิดจากการกระทบหรือในระหว่างการกระทำอะไรก็ตาม 

25650317pm--รักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย

17 มี.ค. 65 - รักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย : ใจที่มันผลักไสเสียงที่ได้ยินมากระทบหู ทำให้เป็นทุกข์ ทำให้โกรธ แต่ทันทีที่ยอมรับมันได้ ดังก็ดังไป ไม่ไปต่อสู้ผลักไสกับมัน ความโกรธก็ทุเลา อันนี้จะเห็นได้ก็ต้องมีสติ พอเรามีสติแล้ว ความทุกข์เคยเกิดขึ้นหรือที่เคยปรุงแต่งขึ้นมา หรือที่เรียกว่าความทุกข์ที่เกิดจากการซ้ำเติมตัวเอง ก็จะคลี่คลาย บรรเทาเบาบางลง นี่เป็นวิธีการรักษาใจที่เราไม่ควรมองข้าม รักษาใจด้วยสติ เพื่อทำให้ใจสามารถที่จะเป็นปกติได้

ถ้าเรารักษาใจอย่างนี้ การที่เราจะรักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย มันก็เกิดขึ้นได้ ไม่อย่างนั้นเราก็ได้แต่พูดไปๆ แต่ว่าเราทำไม่ได้ มิหนำซ้ำยังไม่ได้นึกด้วยซ้ำว่าเรามีหน้าที่ต้องรักษาตนให้พ้นจากทุกข์ภัย หรือถึงแม้จะตระหนัก แต่ก็ทำไม่ได้เพราะว่าเราไม่มีสติพอที่จะรักษาใจ ยังไม่ต้องพูดถึงเรื่องของการไม่มีสติรักษาศีล หรือว่าไม่มีสติในการบริโภค ที่ทำให้การรักษากายให้เป็นปกติก็ทำได้ยากเหมือนกัน 

25650316pm--ฝึกสติให้ไวต่อความทุกข์

16 มี.ค. 65 (เย็น) - ฝึกสติให้ไวต่อความทุกข์ : แล้วตัวหลงก็มีหลายชนิด อันนี้มันไม่ได้เกิดขึ้นเอง แต่มันเกิดจากการฝึกฝนจากการที่เจอบ่อยๆ เจอตัวหลงบ่อยๆ เจอทุกข์บ่อยๆ เจอความโกรธๆ เจอความฟุ้งซ่านบ่อยๆ จำได้ พอจำได้ พอมันมาครั้งต่อไป ก็ไม่เผลอ ไม่ยอมให้มันมาครองใจ แต่ก็ไม่ไปทำลาย ไม่ไปห้ำหั่นพันตรูแค่ดูเฉยๆ ด้วยความรู้สึกตัว มันก็ตั้งอยู่ไม่ได้แล้ว

เพราะอารมณ์พวกนี้อยู่ได้เพราะตัวหลง แต่เมื่อเรารู้ตัวเมื่อไร มันก็สลายหายไป ที่รู้ตัวได้ก็เพราะมีสติ และที่สติทำงานได้เพราะมันจำได้ จำอาการของตัวหลง และตัวกิเลสเหล่านี้ได้ ที่จำได้เพราะเจอมัน ตอนที่เจอครั้งแรกเจอใหม่ๆ เพราะเพรี่ยงพร้ำ แต่พอได้เรียนรู้และจดจำได้แม่น มันก็ไม่ยอมต่อไป

 

เพราะฉะนั้นในการเจริญสติ เราก็ต้องอาศัยการฝึกฝนและก็อาศัยการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง เรียนรู้จักความทุกข์ อนุญาตให้มันเกิดขึ้น และการอนุญาตให้มันเกิดขึ้น นั่นแหละที่จะช่วยทำให้สติทำงานได้ดี จดจำได้แม่น แล้วก็สามารถที่จะรับมือกับมันได้อย่างรวดเร็ว