Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25650209pm--นิ่งได้เพราะเข้าถึงธรรม

9 ก.พ. 65 - นิ่งได้เพราะเข้าถึงธรรม : เมื่อมีความยึดมั่นในตัวกูของกู เพียงแค่ถูกกระทบเล็กน้อยอย่าว่าแต่ด่าว่าพระเฮงซวยเลย แค่ไม่แสดงสัมมาคารวะเท่าที่ควรก็จะเกิดความขุ่นเคือง เกิดความไม่พอใจได้ แต่หลวงพ่อประสิทธิ์ท่านนิ่งเพราะตัวตนท่านน้อย ที่คนเรามีตัวตนได้ก็เพราะว่ามีปัญญา รู้ความจริงของกายและใจ จนกระทั่งรู้ว่ามันไม่มีอะไรที่เป็นตัวตน หรือยึดเป็นตัวกูของกูได้

การที่คนเราจะนึ่งแบบนี้ได้ มันต้องมีทั้งสติและปัญญา จนกระทั่งปล่อยวางลงและไม่มีความยึดถือในตัวกู และนี่คือแบบอย่างหรืออุดมคติของชาวพุทธ เวลาเราปฏิบัติธรรม ในขณะที่เราปรารถนาความพ้นทุกข์ อยากจะเข้าถึงนิพพาน

 

แต่ว่าสิ่งหนึ่งที่มันจะแสดงถึงความคืบหน้าหรือก้าวหน้าในการปฏิบัติของเราก็คือว่า เรามีความนิ่งแค่ไหน เวลาเจอโลกธรรมมากระทบ เวลาโลกธรรมฝ่ายบวกมากระทบก็ไม่ได้ดีใจลิงโลดหัวเราะจนลืมเนื้อลืมตัว เวลาเจอโลกธรรมฝ่ายลบก็ไม่ได้โศกเศร้าคร่ำครวญฟูมฟายตีโพยตีพาย เวลาใครด่ามาก็ไม่ได้รู้สึกรุ่มร้อนชนิดที่ต้องด่าตอบด้วยอารมณ์

 

การที่ได้มีโอกาสรู้จักหรือใกล้ชิดกับบุคคลที่มีความนิ่ง อันนี้เป็นการช่วยเตือนใจเราได้เป็นอย่างดี ให้เรารู้ว่าอุดมคติของการปฏิบัติและเข้าถึงธรรมมันคืออะไร เพราะว่าบางทีเราปฏิบัติไปปฏิบัติไป แต่ว่ามีจิตที่คิดแต่จะเอานิพพาน จะเอาความสงบแต่ว่าลืมไปว่ามันมีการบ้านที่เราต้องทำหรือต้องผ่านไปให้ได้ การบ้านที่เป็นรูปธรรมก็คือว่า เมื่อเจอโลกธรรมไม่ว่าลบหรือบวก เราสามารถที่จะนิ่งได้แค่ไหน 

25650208pm--การเห็นเป็นเรื่องอัศจรรย์

8 ก.พ. 65 (เย็น) - การเห็นเป็นเรื่องอัศจรรย์ : คนเราก็ไม่ค่อยตระหนักว่า การที่เราเห็นโลกรอบตัวแต่ละขณะๆ เป็นความอัศจรรย์ ต่อเมื่อมันเริ่มมีปัญหาขึ้น มีสารบางตัวหายไป หรือมีมากเกินไป หรือว่าจอตาเริ่มเสื่อม ตอนนี้แหละถึงจะค่อยรู้ว่า การที่เราเห็นได้ เป็นเรื่องที่ไม่ใช่ง่ายเลย เป็นความอัศจรรย์ซึ่งบางคนก็ยกให้เป็นฝีมือของพระเจ้าที่ทำให้เกิดสิ่งนี้ขึ้นมาได้

แต่ว่ามันมีการเห็นอีกอย่างหนึ่งที่อัศจรรย์ไม่น้อยกว่ากัน หรืออาจจะอัศจรรย์ยิ่งกว่าก็ได้ คือการเห็นความคิด เห็นอารมณ์ ความรู้สึกที่เกิดขึ้นในใจ คนที่ไม่เคยเห็นความคิด ไม่เคยเห็นอารมณ์มาก่อน วินาทีแรกที่ได้เห็น จะรู้สึกเลยว่าอัศจรรย์มาก และคนธรรมดาแม้ว่าจะเห็นโลกมามาก บางทีจนตาย ก็ไม่สามารถจะเห็นความคิดหรือเห็นอารมณ์ที่เกิดขึ้นได้ จนอาจจะเชื่อว่าเป็นไปไม่ได้หรอกที่จะเห็นความคิด เห็นอารมณ์ เพราะตัวเองไม่เคยเห็นมาก่อน

 

เราเห็นโลกภายนอก เราเห็นได้เพราะอาศัยเหตุปัจจัยต่างๆ นับร้อยนับพัน แต่ว่าเห็นความคิด เห็นอารมณ์ อาศัยตัวเดียวเลยก็ว่าได้ อาศัยสิ่งเดียวเลยก็ว่าได้ อาศัยสติ หรือถ้าพวกรวมๆ ก็คืออาศัยใจ สติสิ่งเดียวเท่านั้น จะว่าไปแล้วก็ทำให้เราสามารถที่จะเห็นโลกภายในได้ เห็นโลกภายนอกถือว่าอัศจรรย์แล้ว แต่การเห็นโลกภายในอัศจรรย์ยิ่งกว่า 

25650208am--จำแล้วต้องทำด้วย

8 ก.พ. 65 (เช้า) - จำแล้วต้องทำด้วย : ธรรมะเป็นสิ่งที่ต้องศึกษาและปฏิบัติ จึงมีการแบ่งออกเป็นปริยัติและปฏิบัติ ปริยัติหมายถึงการศึกษาธรรม และที่สำคัญคือการจดจำคำสอนของพระพุทธเจ้า จดจำธรรมะที่ครูบาอาจารย์ได้แนะนำสั่งสอน จดจำแล้วมันยังไม่พอ มันต้องปฏิบัติหรือทำด้วย จำได้เยอะแต่ไม่ได้ทำเลยมันก็ไม่มีประโยชน์ คนจำนวนมากที่จดจำข้อธรรมได้เยอะมาก แต่ว่าไม่ได้ปฏิบัติเลยหรือว่าไม่ได้นำเอาสิ่งที่จดจำนั้นมาทำให้เกิดประโยชน์ให้เกิดผลอย่างนี้เรียกว่าได้ประโยชน์จากธรรมะได้น้อย

บางทียังไปเป็นโทษอีกว่า สิ่งที่ทำก็เอามาเพื่อใช้ส่งเสริมกิเลสว่า ฉันเป็นคนรู้มาก ฉันเป็นคนรู้เยอะ ใช้สิ่งที่จดจำที่เรียกว่าความรู้ไปกดข่มคนอื่นหรือว่ายกตนข่มท่าน อันนี้ก็เป็นผลเสียของการที่จำได้เยอะแต่ไม่ทำ ถ้าจำได้เยอะแต่ไม่ทำ ก็ทำให้ธรรมะกลายเป็นสิ่งที่สูญเปล่าได้ ทำให้ธรรมะกลายเป็นสิ่งที่ไม่ดีในสายตาของผู้คนที่อยู่ภายนอกหรืออยู่รอบข้าง จะบอกว่ารู้ธรรมะเยอะแต่ไม่เห็นเปลี่ยนแปลงเลย ยังเห็นแก่ตัว ยังเป็นคนเจ้าอารมณ์หรือว่ายังกินเหล้าติดยา อันนี้กลายเป็นทำให้ธรรมกลายเป็นสิ่งที่ดูไม่ดีในสายตาของคนอื่น

 

จำกับทำ ที่จริงมันก็เป็นสิ่งที่สัมพันธ์กันมากเพราะว่าเราจะทำหรือปฏิบัติได้ดีแค่ไหน มันต้องอาศัยการจดจำจด จำว่าธรรมะที่พระพุทธเจ้าสอนหรือครูบาอาจารย์แนะนำมีอะไรบ้าง มันจะปฏิบัติถูกก็ต้องจำได้เสียก่อน แล้วจำได้ถูกด้วย

 

แต่คราวนี้พอทำบ่อยๆเข้ามันก็จำได้แม่น แต่ปัญหาก็คือว่าจากการจำไปสู่การทำ มันก็ไม่ใช่เป็นเรื่องง่าย มันมีช่องว่างมีระยะห่างระหว่างการจำกับการลงมือทำ ในสิ่งที่จดจำ จำแล้วแต่ไม่ทำอันนี้มันก็มีสาเหตุหลายประการ อาจจะเป็นเพราะว่าพ่ายแพ้ต่ออำนาจของกิเลส สิ่งที่จำคือข้อธรรม มันสวนทางกับกิเลส มันไม่ได้ปรนเปรอกิเลส ปรนเปรอตัวตน

 

เพราะฉะนั้นพอกิเลสครอบงำ สิ่งที่จำไปก็เลยลืมไปเลย และที่จริงความลืมก็เป็นตัวการสำคัญอย่างหนึ่งเลยที่ทำให้จำอะไรมาเยอะแยะ แต่ถึงเวลาก็ไม่ได้ทำหรือไม่ได้นำไปปฏิบัติ ที่ลืมเพราะหลง 

25650207pm--ฉวยโอกาสใช้เวลาให้คุ้มค่า

7 ก.พ. 65 - ฉวยโอกาสใช้เวลาให้คุ้มค่า : ในเมื่อเราเห็นว่าเวลาเป็นสิ่งมีค่า ก็ไม่ควรจะเสียเวลาไปกับความทุกข์ ยุคนี้มีแต่พูดว่าเวลาเป็นเงินเป็นเป็นทองแต่ว่ากลับหมดเวลาไปกับความทุกข์ ความเศร้า ความเครียด ความวิตกกังวลมากเหลือเกินจนไม่เป็นอันทำอะไรเลย มันสวนทางกันเลย เรียกว่าเวลามีค่า แต่ก็หมดไปกับความทุกข์ความเครียดความหงุดหงิดความทุกข์ความเศร้าความเบื่อ อย่างนี้เพราะไม่รู้จักใช้เหตุการณ์ต่างๆมาเป็นเครื่องฝึกจิตใจของเรา

เพราะฉะนั้นถ้าเรารู้จักฉวยโอกาสไม่ว่าจะทำอะไรก็ฝึกสติไปด้วยในตัว ไม่ว่าเจออะไรก็ถือว่าเป็นแบบทดสอบคุณภาพจิตของเรา แบบนี้ถึงจะเรียกว่าวันทั้งวันเป็นของการปฏิบัติธรรมวันทั้งวันเป็นสิ่งที่มีคุณค่าขึ้นมา แทนที่จะหมดไปกับความทุกข์ความเศร้าโศก หมดเวลาความเครียด ซึ่งมันก็คือการปล่อยเวลาให้สูญเปล่าโดยเปล่าประโยชน์ ปล่อยให้ตัวเองจมอยู่ในความทุกข์ อย่างที่หลวงพ่อคำเขียนว่าทุกข์ฟรีๆ ทุกข์แต่ละทีต้องได้อะไรกลับ จึงจะเรียกว่าคุ้มค่ากับความทุกข์ ไม่ใช่เรียกว่าทุกข์แล้วไม่ได้อะไรเลย 

25650203am--สิ่งเตือนใจให้รู้ตัว

3 ก.พ. 65 - สิ่งเตือนใจให้รู้ตัว : การเห็นรู้ทันความคิดและอารมณ์ มันสำคัญ ที่จะทำให้เรา ออกจากความทุกข์ได้ไว อย่างที่เล่าเมื่อวานเด็กเห็นลูกประคำ เด็กร้องอู้ฮู เด็กเห็นความดีใจ ความดีใจก็เป็นอารมณ์อย่างหนึ่ง ที่มันสามารถเป็นการบ้านเพื่อฝึกสติได้ มันมีอารมณ์ต่างๆ เกิดขึ้นมากมาย ทั้งบวกทั้งลบ ทั้งขึ้นและลง ทั้งฟูทั้งแฟบ ส่วนใหญ่ก็ชอบอารมณ์ที่ฟู เราไม่ชอบอารมณ์ที่แฟบ แต่ไม่ว่าจะฟูหรือแฟบ หรือว่าขึ้นหรือลงเนี่ยสิ่งที่ควรทำสำหรับนักปฏิบัติก็คือว่าการดูมันเห็น ถ้าไม่เห็นอารมณ์ฟู มันจะเห็นอารมณ์แฟบได้อย่างไร ถ้าไม่เห็นความดีใจหรือไม่เห็นข้างในมันดีใจแล้วจะเห็นความเสียใจหรือรู้ทันเมื่อข้างในมันเสียใจได้อย่างไร สติพอเห็นอารมณ์พวกนี้แล้ว จิตที่เคยฟูเคยแฟบก็กลับเป็นปกติ จิตที่มันเคยกระเพื่อมขึ้นกระเพื่อมลงก็กลับมาเป็นปกติแล้วสิ่งที่ตามมาคือความสงบเหมือนกับน้ำที่ราบเรียบ

นี่ก็คือสิ่งที่เราควรจะรู้จักทำความคุ้นเคยกับภาวะเช่นนี้เอาไว้ แล้วทั้งหมดนี้ สติมันทำงานของมันเองเราไม่ต้องสั่ง เพียงแต่ว่าเราพยายามช่วยสติให้เขาแข็งแรงปราดเปรียวว่องไวด้วยการปฏิบัติบ่อยๆ อย่างที่ว่าพอเรามีสติที่ดีก็เหมือนกับมีเซ็นเซอร์ เซ็นเซอร์ที่คอยทำงานโดยอัตโนมัติบอกเราเอง เหมือนกับเวลาเราเดินผ่านโคมไฟ โคมไฟมันมีเซ็นเซอร์นะพอมีคนเดินผ่านก็สว่าง

 

สติมันก็ทำงานคล้ายๆ กัน มันเป็นเซ็นเซอร์ของใจเวลามีอารมณ์จรเข้ามาไม่ว่าดีใจเสียใจไม่ว่าความโกรธความเกลียดความเครียดความลิงโลดความเบื่อความเซ็ง มันจรเข้ามาในใจสติมันทำงานบอกเราเลย เหมือนกับเซ็นเซอร์ที่มันสว่างขึ้นมาเมื่อมีอะไรเดินผ่าน ฉะนั้นก็ทำให้เรามีเครื่องรักษาใจที่ดีมันก็เหมือนกับเซนเซอร์ที่คอยบอกเรา เวลามีไฟเกิดขึ้นในอาคารเพียงแค่มันมีควันกรุ่นขึ้นมา เซ็นเซอร์ก็ทำงานบอกเราล่ะสติก็ทำงานอย่างนั้นล่ะเป็นเซ็นเซอร์ เพราะฉะนั้นเวลามีอารมณ์ใดๆ ที่จะมารบกวนจิตใจมันก็ไม่สามารถที่จะมาครอบงำหรือบีบคั้นใจเราได้เรารู้ทันมัน เวลาเจ้าตัวร้ายมันจะเข้ามาปลุกปั่นยุยงเราก็รู้ทัน รู้ทันเวลามันโผล่มาหรือว่ารู้ทันอุบายของมันเหตุผลข้ออ้างของมัน เราไม่เชื่อเราไม่ต้องไปทำอะไรกับมันเพียงแค่รู้ทันมันมันก็ยอมแพ้ล่ะ เหมือนกับความมืดที่มันยอมแพ้แสงสว่างหรือว่าพวกสัตว์ที่ชอบอาศัยซุกซ่อนอยู่ในความมืดพอเจอที่โล่ง พอเจอที่สว่างก็ต้องหลบลี้หนีหน้าหายไป

 

ทำความรู้จักเอาไว้ สติความรู้สึกตัวซึ่งมันไม่ใช่เป็นของที่แปลกแยกอะไรจากชีวิตของเรา มันเป็นของธรรมดาที่เราสามารถจะพบสัมผัสได้ทุกวันไม่ต้องรอมาวัดจึงจะมารู้จักสติ ถึงจะมารู้จักความรู้สึกตัวอยู่ที่บ้านอยู่ที่ไหนอยู่บนถนนอยู่บนรถไฟฟ้าเดินทาง เราก็สามารถที่จะสัมผัสกับสติและความรู้สึกตัวได้ แล้วก็อุดหนุนส่งเสริมให้สติและความรู้สึกตัวมันเจริญงอกงามขึ้น 

25650202pm--รักษากุศลในใจให้งอกงาม

2 ก.พ. 65 (เย็น) - รักษากุศลในใจให้งอกงาม : ถ้าเราสร้างตัวกุศลเริ่มต้นจากความรู้สึกตัวมากๆ มันก็จะขับไล่เจ้าตัวร้ายหรือว่าความคิดที่เป็นอกุศลต่างๆ ออกไป รวมทั้งความทุกข์ด้วย รู้สึกตัวเมื่อไหร่มันก็หายทุกข์ มันก็ตื่น มันก็เบิกบานเมื่อนั้น แต่ถ้าหลงเมื่อไหร่ มันก็สามารถที่จะโดนอารมณ์ต่างๆ เข้ามาครอบงำ เศร้า โกรธ เครียด เกลียด หรือว่าทุกข์ทรมาน หงุดหงิด

ถ้าไม่อยากให้อารมณ์พวกนี้เข้ามาครอบงำใจแล้วเป็นอาหารของเจ้าตัวร้าย เราก็ต้องพยายามสร้างความรู้สึกตัวให้มีมากขึ้น หรือว่าถนอมรักษาความรู้สึกตัวให้ต่อเนื่อง ซึ่งจะทำให้คุณธรรมหรือตัวกุศลในใจเราเจริญงอกงาม และทำให้ชีวิตของเรามีความสุข ความโปร่งเบา และความเป็นอิสระอย่างต่อเนื่อง 

25650202am--ความโกรธมาเพื่อสอนใจเรา

2 ก.พ. 65 (เช้า) - ความโกรธมาเพื่อสอนใจเรา : เราควรหมั่นเห็น และหมั่นเรียนรู้จากอารมณ์เหล่านี้ เริ่มจากวางใจเสียใหม่ ว่าอารมณ์เหล่านี้ไม่ได้เป็นของเลวอย่างเดียว มันมีประโยชน์ที่ช่วยให้เราเรียนรู้ ทีแรกก็รู้ว่ามันมีอาการหรือลักษณะอย่างนี้ ความโกรธเป็นอย่างนี้ ความเกลียดเป็นอย่างนี้ ความฟุ้งซ่านเป็นอย่างนี้ ต่อไปมันจะแสดงสัจธรรมให้เราเห็นลึกไปกว่านั้นด้วย

เราจะเห็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา หรือเห็นไตรลักษณ์ได้จากอารมณ์เหล่านี้ มันมาเพื่อสอนเราให้เห็นสัจธรรม เพื่อทำให้เราฉลาดมากขึ้น คนที่เจออะไรต่ออะไรมากมาย แต่ไม่ฉลาดเลย แสดงว่าเขาไม่ได้เรียนรู้ เรียกว่าไม่มีประสบการณ์ก็ได้ แต่ถ้าเรามีประสบการณ์เมื่อไหร่ ประสบการณ์จะสอนให้เราฉลาดและมีปัญญา 

25650201pm--รู้ทันเจ้าตัวร้าย

1 ก.พ. 65 - รู้ทันเจ้าตัวร้าย : เมื่อเรามีสติรู้ทันความคิดและอารมณ์บ่อย ๆ ต่อไปก็จะรู้ทางว่าความคิดจะมาแบบไหน อารมณ์จะมาไม้ไหน คนเราเวลาจมอยู่ในอารมณ์ อารมณ์เหล่านี้จะพยายามครองจิตครองใจให้นานที่สุด มันมีลูกไม้หลายอย่าง เช่นเวลาเราโกรธ ความโกรธจะสั่งให้จิตส่งออกนอก ไปจดจ่ออยู่กับคนที่พูดไม่ดีกับเรา ทำไม่ดีกับเรา เราก็จะโกรธแล้วก็ด่าเขากลับ หรือถึงขั้นทำร้ายร่างกายเลย อันนี้เป็นอุบายอย่างหนึ่งของความโกรธ มันต้องการให้จิตเราส่งออกนอก จะได้ไม่หันกลับมาดูใจจนรู้ทันว่ามีอารมณ์เกิดขึ้น

ทันทีที่รู้ทันว่ามีอารมณ์เกิดขึ้น มันจะฝ่อหรือสลายตัวไป เพราะจุดอ่อนของมันก็คือการถูกรู้ถูกเห็น ยิ่งมีสติรู้ทันมันเร็วเท่าไร มันก็ครอบงำจิตใจเราได้น้อยเท่านั้น ดังนั้นเราจึงควรหมั่นสังเกตความคิด หมั่นดูจิตใจ หมั่นมองตนบ่อย ๆ หากไม่อยากพลาดท่าเสียทีเพราะอารมณ์อกุศลเหล่านั้น 

25650128am--จับหลักได้ก็เจริญสติถูก

28 ม.ค. 65 - จับหลักได้ก็เจริญสติถูก : บางคนเป็นทุกข์เวลามีความคิดไม่ดีเกิดขึ้นทำไมเราคิดชั่วแบบนี้ ทำไมเราคิดได้แบบนี้ ที่จริงความคิดไม่ใช่เรา เผลอหรือหลงไปคิดว่ามันเป็นเรา พอคิดว่าเป็นเรานี่ทุกข์เลย ทุกข์เพราะว่าเราคิดชั่วแบบนี้ได้ยังไง แต่ลองมองว่ามันไม่ใช่เรามันเป็นแค่สิ่งที่จรเข้ามา พอคิดแบบนี้เข้า มันก็ช่วยทำให้ดูมันโดยที่ไม่ไปยุ่งอะไรกับมัน แค่รู้ซื่อๆ แล้วมันก็จะหายไป

จะทำอย่างนี้ได้มันต้องรู้หลักว่า สติมีไว้เพื่ออะไรหรือทำหน้าที่อะไรและจะเกิดขึ้นได้อย่างไร ถ้าไม่รู้หลักมันก็ทำผิดมาฝึกสติเพื่อจะเอาความสงบโดยที่หมายถึงไม่คิดอะไรเลย แสดงว่าไม่รู้หลัก แล้วยิ่งพอไปกดข่มความคิด ไปห้ามจิตไม่คิดให้มันก็ยิ่งทำให้เข้ารกเข้าพงไปเลย แล้วก็จะมาบ่นว่า ทำไมปฏิบัติแล้วฟุ้งเหลือเกิน อันนี้เพราะไม่เข้าใจธรรมชาติของจิตและพอจับหลักไม่ได้ก็ปฏิบัติผิด แต่ถ้าเราปฏิบัติถูกก็จะค่อยๆ เข้าถึงสิ่งที่เราเพียรพยายามที่จะบรรลุหรือทำให้เกิดขึ้น 

25650127pm--ปัจจุบันคือบ้านที่แท้จริง

27 ม.ค. 65 (เย็น) - ปัจจุบันคือบ้านที่แท้จริง : สตินั่นแหละคือตัวหาใจให้เจอ แล้วก็พาใจกลับมาบ้าน กลับมาอยู่กับความรู้สึกตัว ทีแรกกลับมาอยู่กับกายก่อน เป็นอุบายให้กลับมาอยู่กับกาย ตอนหลังก็จะรู้ว่า ก็คือการกลับมาอยู่กับปัจจุบันนั่นเอง เพราะบางครั้งปัจจุบัน หรือกิจที่ต้องทำในปัจจุบัน มันอาจจะไม่ใช่เป็นเรื่องของกายก็ได้ เราอาจกำลังคิดเรื่องงานเรื่องการ เราอาจจะกำลังคิดทบทวนชีวิตที่ผ่านมา ตอนนั้นเรากำลังใช้ความคิด แต่ถ้าเป็นกิจปัจจุบันและเรามีสติอยู่กับการคิดนั้น ไม่วอกแวก ไม่แฉลบคิดเรื่องอื่นอย่างนี้ ก็เรียกว่าอยู่กับปัจจุบันได้

ถ้าเราอยู่กับปัจจุบันเป็น ต่อไปการที่เราจะอยู่กับความรู้สึกตัว มันก็ไม่ใช่เรื่องยาก และต่อไปใจก็จะรู้ว่า ความรู้สึกตัวนี่แหละคือ บ้านของเรา มันก็จะกลับมาๆ บ่อยๆ กลับมาอยู่กับความรู้สึกตัวบ่อยๆ เวลากายทำอะไร ก็ทำด้วยความรู้สึกตัว เวลาจะพูด ก็พูดด้วยความรู้สึกตัว เวลาจะทำอะไร ก็ทำด้วยความรู้สึกตัว ความหลงก็จะเข้ามาแทรกได้ยาก ความรู้สึกตัวนี่แหละที่คอยปกป้องไม่ให้ความทุกข์ต่างๆเข้ามาเล่นงานจิตใจ หรือถึงแม้ว่ามันจะเข้ามาครองจิตครองใจ แต่ทันทีที่มีความรู้สึกตัวขึ้น ความทุกข์เหล่านั้นก็จะเลือนหายไป เหมือนกับว่าถูกไล่ ไม่มีที่อยู่ ไม่มีที่ตั้ง

 

เพราะฉะนั้น เราอย่ามัวแต่หาบ้านให้กายอย่างเดียว หรือว่าคิดแต่จะตกแต่งดูแลบ้านที่ก่อด้วยอิฐสร้างด้วยปูนอย่างเดียว ต้องรู้จักหาบ้านให้ใจด้วย และก็รักษาบ้าน ให้ต่อเนื่อง รวมทั้งการรู้จักชักชวน นำพาจิตใจให้กลับมาอยู่กับบ้านอย่างนี้ให้บ่อยๆ คือ กลับมาอยู่กับความรู้สึกตัวอย่างเนืองๆ แล้วใจก็จะปลอดภัย