Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25650110am--มิตรแท้ในยามยาก

10 ม.ค. 65 - มิตรแท้ในยามยาก : สติเป็นมิตรแท้ในยามยากจริงๆ คนเราในยามที่ยังไม่ยาก ยังไม่เห็นคุณค่าของสติหรอก แต่พอตกอยู่ในความทุกข์ความยากลำบาก ตกอยู่ในภาวะวิกฤต สติจะช่วยประคองใจ ไม่ให้ความทุกข์ครอบงำ ไม่ให้อารมณ์อกุศลต่างๆเข้ามาเล่นงานจิตใจ ไม่หาเรื่องใส่ตัวและก็ไม่ซ้ำเติมให้ตัวเองเป็นทุกข์หนักขึ้น

สติแม้จะอยู่ในคุกแต่แค่กายเท่านั้น แต่ใจเป็นอิสระได้ ในยามป่วย แค่กายป่วยแต่ใจไม่ป่วย ใจก็ยังเบิกบาน แม้พิการก็พิการแต่กาย แต่ใจสดใส เพราะว่ามีสติความรู้สึกตัวช่วยรักษาใจเอาไว้

 

เพราะฉะนั้น คนเราต้องนึกถึง การมีเครื่องอารักขาจิตโดยเฉพาะในยามยาก แต่ว่าจะมีเครื่องอารักขาหรือมีมิตรที่คอยช่วยเหลือเกื้อกูลได้เราก็ต้องรู้จักหาตั้งแต่ตอนนี้ในยามที่สุขสบายดี เพราะถ้าหากว่ายากลำบากแล้ว หรือตกทุกข์ได้ยากแล้ว ถึงตอนนั้นเรียกสติหรือว่าจะพึ่งพาสติ มันก็อาจจะยาก ไม่ต้องรอให้เจ็บป่วย หรือไม่ถึงกับติดคุกอะไรหรอก แค่เจอความผิดหวังในอาชีพการงาน ในชีวิตความสัมพันธ์ ถ้าไม่มีมิตรในยามยากก็อาจจะพลาดท่าเสียทีหรือว่าตกระกําลําบากไม่เป็นผู้เป็นคนเลยก็ว่าได้

 

เพราะฉะนั้น การเจริญสติ สร้างสติ รู้จักกับสติให้มากขึ้น บำรุงหล่อเลี้ยงสติให้งอกงาม วันนี้เรารักษาสติ บำรุงสติ วันหน้าสติก็จะบำรุงรักษาเรา แล้วก็เป็นมิตรที่คอยอารักขาเรา อาจจะเป็นอย่างเดียวเท่าที่เรามีก็ได้โดยเฉพาะในยามที่เจอวิกฤต ในยามที่เจอความยากลำบาก

25650109pm--ความจริงคือปกติ

9 ม.ค. 65 (เย็น) - ความจริงคือปกติ : พอเห็นความจริงหรือเข้าถึงความจริง ความปกติก็เกิดขึ้น และอะไรที่จะทำให้เราได้เห็นความจริง โดยเฉพาะความจริงของกายและใจ ความจริงของโลก บางทีก็พูดยากบางทีต้องใช้เวลา เป็น 10 ปีกว่าจะบอกได้ว่าจริงหรือเปล่า เพราะว่าสิ่งที่เป็นความรู้ ผ่านไป 40-50 ปีก็พบว่าเป็นแค่ความเชื่อ หรือเป็นเรื่องที่สมมุติขึ้นมา ความจริงของโลกภายนอก มันก็กำหนดหรือระบุได้ยาก ยืนยันได้ยาก

แต่ความจริงของกายและใจ เห็นได้ง่ายกว่า ที่เราทุกข์เป็นเพราะว่าเราไม่รู้ ไม่เห็นความจริงของกายและใจ เราไปหลงยึดกับสิ่งที่ไม่จริง โดยเฉพาะไปหลงตัวกูของกูซึ่งจิตปรุงแต่งขึ้นมา ด้วยอำนาจของอวิชชา คือความไม่รู้

 

ความจริงของกายและใจ อันนี้มันเห็นชัดอยู่แล้วเมื่อไหร่ก็ตามที่เรากลับมาอยู่กับปัจจุบัน เราก็จะเห็นความจริงของกาย เมื่อยกมือ เมื่อเดิน ทุกครั้งที่เรารู้สึกถึงกายเคลื่อนไหว อันนั้นแหละคือความจริง ซึ่งต้องอาศัยความรู้สึกตัว 

25650109am--ปรับใจให้เป็นกลาง

9 ม.ค. 65 (เช้า) - ปรับใจให้เป็นกลาง : มีคำสอนหนึ่ง อย่างเช่นเรื่องความสะดวกสบาย ท่านสอนให้รู้จักประมาณในความสบาย อย่าสบายมากเกินไป แต่ในอีกแง่หนึ่ง ท่านก็สอนควบคู่กัน ให้รู้จักหาความสบายให้กับตัวเองด้วย คำสอนที่ว่านี้ อย่าไปหลงในความสะดวกสบาย ให้รู้จักประมาณในความสบาย ท่านสอนสำหรับคนที่เพลิดเพลินในความสะดวกสบาย ให้รู้จักประมาณบ้าง แต่ว่ามีบางคนบางพวก พอไม่เพลิดเพลินในความสะดวกสบาย รู้จักประมาณในความสบาย กลายเป็นสุดโต่งไปอีกทางหนึ่งคือ ปฏิเสธความสบายไปเลย พระพุทธเจ้าก็สอนให้รู้จักหาความสบายให้กับตัวเองบ้าง อันนี้อยู่ในธรรมะที่เรียกว่า อายุวัฒนธรรม คือธรรมที่ทำให้อายุยืน เราจะได้ยินคำสอนของครูบาอาจารย์ หรือพระพุทธเจ้าที่บอกว่า อย่าไปให้ฟุ่มเฟือย ฟุ้งเฟ้อมาก ให้รู้จักสันโดษ สันโดษ เงินทองที่มี อย่าไปใช้ในการเสพสุข หรืออย่ามัวแต่หาเงินหาทองเพื่อการเสพสุขปรนเปรอตน ให้รู้จักสันโดษ

แต่กับบางคน ท่านสอนอีกอย่างหนึ่งว่า ให้รู้จักใช้ทรัพย์บ้าง ให้รู้จักใช้ทรัพย์เลี้ยงตัวเองให้มีความสุข เพราะมันก็จะมีคนอีกประเภทหนึ่ง ไม่ฟุ่มเฟือย แต่กลายเป็นคนตระหนี่ไปเลยอันนี้ก็สุดโต่งไปอีกทางหนึ่งเลย สำหรับคนที่ตระหนี่ ไม่ยอมใช้เงินเลย เอาแต่หา เอาแต่เก็บ ท่านก็สอนว่าให้รู้จักเลี้ยงตัวเองให้มีความสุข ไม่ใช่เลี้ยงตัวเอง เลี้ยงคนอื่นด้วยหรือใช้เงินเพื่อการเกื้อกูลเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม บำรุงสมณะชีพราหมณ์เป็นต้น อันนี้ก็สอนคนที่ตระหนี่ เพราะความตระหนี่เป็นสุดโต่งทางหนึ่ง

 

แต่บางทีคนเราไม่เข้าใจ ไปเข้าใจว่าพระพุทธศาสนาปฏิเสธเรื่องความสบายหรือการใช้เงินเลี้ยงตัวเองให้มีความสุข อันนี้เป็นเพราะฟังคำสอนอีกแง่หนึ่ง ที่มุ่งสอนให้คนที่เอาแต่ใช้ทรัพย์เพื่อปรนเปรอตน หรือว่าฟุ่มเฟือย ซึ่งมีจำนวนมาก แต่ก็มีอีกจำนวนหนึ่งที่ตรงข้าม ซึ่งก็เป็นโทษเหมือนกัน คือคนที่เอาแต่ตระหนี่ คำสอนของพระพุทธเจ้าหรือในพระพุทธศาสนาจะมีทั้งสองแง่ ในด้านหนึ่งก็ดึงคนที่สุดโต่งไปในทางที่เสพสุข หรือเพลินในความสุขให้กลับมา ระมัดระวังไม่หลงจมมีความสุขมาก หรือคนอีกประเภทหนึ่งจมในความทุกข์มาก หมกมุ่นอยู่ในความทุกข์ ทรมานตน ทำตนให้ลำบาก ก็ดึงให้มารู้จักหาความสบายให้กับตัวเองบ้าง หรือว่ารู้จักใช้ทรัพย์เลี้ยงตัวเองให้มีความสุขบ้าง 

25650108pm--ทำอย่างไรจึงจะเห็นผลไว

8 ม.ค. 65 - ทำอย่างไรจึงจะเห็นผลไว : ทำเล่นๆก็คือการทำโดยที่ไม่อยาก เพราะอยากเมื่อไหร่ มันก็จะไม่เล่น มันก็จะเอาจริงเอาจัง มันจะกลายเป็นหน้าดำคร่ำเคร่ง ทำเล่นๆแต่ทำจริงๆ หรือว่าทำเล่นๆแต่ทำเรื่อยๆ ทำไม่หยุด แล้วก็อย่าไปควบคุมความคิด มันจะคิดมาก ก็ช่างมัน

ท่านบอกเลยว่ายิ่งคิดก็ยิ่งรู้ ยิ่งรู้คือรู้ทันความคิด อย่าไปรังเกียจความคิดฟุ้งซ่าน เป็นเพราะเราไปรังเกียจมัน ที่เรารังเกียจเพราะว่าเราอยากให้จิตสงบ เราก็เลยไปกดข่มความคิด มันก็เลยทำให้เนิบช้า เพราะว่ายิ่งกดข่มเท่าไหร่ มันก็ยิ่งเครียด บางคนต้องเลิกทำเลยเพราะร่างกายไม่ไหว ปวดหัว แน่นหน้าอก บางทียกมือค้าง บางคนมือสั่น ทำงานอะไรก็ไม่ได้ เพราะว่าเกร็งมาก เพราะว่าตั้งใจทำมาก ที่ตั้งใจมากเพราะว่าอยากเห็นผลไวๆ อันนี้เพราะไม่ได้ทำเล่นๆ แล้วก็ไปพยายามบังคับควบคุมจิต โดยเฉพาะควบคุมความคิด

 

จับหลักได้คือว่า มันจะเกิดขึ้น ก็ช่างมัน เพียงแต่เห็นมันก็พอแล้ว ไม่เข้าไปเป็น หรือว่า รู้ซื่อๆ ความคิดเกิดขึ้นก็รู้ ไม่ไปไหลตาม ไม่ไปกดข่มมัน ถ้าจับหลักได้ ผลก็จะเกิดขึ้นได้ไว มันไม่มีทางลัดนอกไปจากนี้อีกแล้ว

เพราะฉะนั้นการปล่อยความอยากให้เกิดผลไวๆ เกิดผลเร็วๆก็ดี ความเพียรพยายามอย่างต่อเนื่องก็ดี รวมทั้งการจับหลักให้ดี ที่มันจะช่วยทำให้เกิดผลได้เร็วโดยที่ไม่ได้รอคอย

25650104am--แจ่มแจ้งในความผุดผ่องของจิต

4 ม.ค. 65 - แจ่มแจ้งในความผุดผ่องของจิต : สิ่งที่ทำให้จิตหมองมัว จะว่าไปก็มีอยู่สองชั้น ตัวหนึ่งคือความหลง คือความไม่รู้ตัว อีกตัวหนึ่งคือ อวิชชาคือการไม่รู้ความจริง การเจริญสติ การปฏิบัติธรรม ก็เพื่อทำให้ทีแรกกลับมารู้สึกตัว หรือเกิดความรู้ตัวขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง และความรู้ตัวหรือสติช่วยกันทำให้เกิดปัญญา จนกระทั่งทำให้การไม่รู้ความจริงหรืออวิชชาซึ่งเป็นตัวสร้างความหมองมัวอย่างลึกซึ้งมันจางคลายไป

ถึงตอนนั้นจิตนี้ก็จะผุดผ่องตลอดเวลา เกิดความสงบเย็นที่เราเรียกว่า “นิพพาน” การปฏิบัติถ้าเราทำเป็นขั้นเป็นตอน ทีละขั้นทีละตอน ก็จะนำไปสู่ “ความจริงของจิตที่แสดงถึงความผุดผ่องประภัสสรให้ประจักษ์แก่เราได้อย่างแท้จริง”

25650103pm--เปลี่ยนชีวิต ไม่ผิดทาง

3 ม.ค. 65 (เย็น) - เปลี่ยนชีวิต ไม่ผิดทาง : การดำเนินชีวิตของเราเปรียบเหมือนกับการเดินทางแต่ว่าคนส่วนใหญ่ เส้นทางชีวิตไม่ค่อยเป็นเส้นตรงเท่าไหร่ ใหม่ๆอาจจะเป็นเส้นตรง แต่ว่าพอกาลเวลาผ่านไป เส้นทางชีวิตก็ค่อยๆเปลี่ยนไป ส่วนใหญ่ก็เปลี่ยนไปทีละนิด ทีละนิด ถ้าไม่ขึ้นก็ลง คือถ้าไปในทางที่ดี ก็ค่อยๆคล้อยไปสู่ทางที่ต่ำ มีไม่มากที่เส้นทางชีวิตของคนเราจะหักเหหรือซิกแซ็ก หักเหในที่นี้หมายความว่าจุดเปลี่ยน หมายความว่าชีวิตไม่ถึงกับหักเห แต่ว่าเปลี่ยนเส้นทาง

จุดเปลี่ยนของหลายคนคือ ความทุกข์ อย่างบางคนพอเจอปัญหาธุรกิจโดยเฉพาะช่วงเศรษฐกิจวิกฤตเมื่อปี 40 หลายคนก็ถึงกับล้มละลาย ไปไหนไม่รอด ไม่รู้ว่าจะทำอย่างไร ก็เลยหันมาเข้าวัดปฏิบัติธรรม ก็เจอพระธรรม แล้วก็ทำให้ชีวิตน้อมไปในทางธรรมะเห็นความสำคัญของการฝึกจิต เห็นคุณค่าของอริยทรัพย์มากกว่าทางทรัพย์ หลายคนก็เปลี่ยนแปลงไปในลักษณะ 

25650103am--วิถีใหม่ ชีวิตใหม่

3 ม.ค. 65 (เช้า) - วิถีใหม่ ชีวิตใหม่ : ไหนๆ ปีใหม่ก็เพิ่งเริ่มต้น เราก็ควรที่จะตั้งใจทำอะไรดีๆ ที่ใหม่กว่าเดิม ให้มันเรียกว่าหลายด้านหลายมุมหน่อย สิ่งดีๆ ที่มันมีคุณค่าต่อจิตใจของเรา มันก็มีอยู่สามอย่าง ก็คือ

ส่วนที่เกี่ยวกับกาย ส่วนที่เกี่ยวกับใจ แล้วส่วนที่เกี่ยวความสัมพันธ์ เมื่อขึ้นปีใหม่ สิ่งดีๆอย่างหนึ่งที่เราควรทำก็คือว่า เราจะทำสิ่งดีๆ ให้มากขึ้น ที่ไม่เคยทำก็จะทำ ทั้งในเรื่องของกาย เรื่องของจิต และเรื่องของความสัมพันธ์ เอาแค่ทำดีอย่างละประเภทก็แล้วกัน เช่น ในส่วนที่เกี่ยวกับกาย ตั้งใจว่าจะคุมและกินอาหารสุขภาพให้มากขึ้น หรือว่าจะออกกำลังกายให้มากขึ้น ที่ไม่เคยทำเลยก็จะเริ่มทำ ไม่ว่าจะเป็นการวิ่ง ออกกำลังกาย การเล่นโยคะ อันนี้เป็นส่วนของกายที่เราควรเริ่มทำ หรือทำให้มากขึ้นในปีใหม่

ในส่วนของใจ ก็เช่นว่า ฉันจะสวดมนต์เป็นประจำ หรือว่าฉันจะนั่งสมาธิเป็นประจำ ฉันจะเจริญสติทุกวัน อันนี้คือเป็นส่วนเรื่องของใจ 

25650102pm--มันก็แค่นั้นแหละ

2 ม.ค. 65 - มันก็แค่นั้นแหละ : “แล้วมันก็จะผ่านไป” มันแสดงสัจธรรมข้อหนึ่งคือ ความไม่เที่ยง หรือ”อนิจจัง” ส่วน “มันก็แค่นั้นแหละ” มันแสดงสัจธรรมที่ชื่อว่า “ทุกขัง” คือการที่มันไม่ได้ให้ความสุขกับเราอย่างเต็มที่ อย่างเต็มอิ่ม เพราะทุกอย่างมันพร่อง จึงเรียกว่า เป็น “ทุกขัง”

นี่ยังไม่นับเมื่อมันเสื่อมมันสลายก็ยิ่งเป็นทุกข์เข้าไปใหญ่ ตอนที่ได้มันมา สุขชั่วคราว แล้วก็รู้สึกเฉยๆ เพราะ “มันก็แค่นั้นแหละ” แต่พอเสียมันไป หรือมันเสื่อมดับไป ก็เสียใจ

 

ความเสื่อม ความเสียหรือการที่มันไม่เป็นไปดั่งใจ ก็เพราะมันขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยต่างๆมากมายที่เราไม่สามารถที่จะควบคุมได้ ถ้าเราควบคุมได้ มันก็สมหวังดั่งใจ คือไม่เสื่อมไม่เสียไม่แปรเป็นอื่น คนรักก็ยังเหมือนเดิม หรือว่าสุขภาพก็ยังเหมือนเดิม แต่ว่าทั้งหมดนี้มันล้วนแล้วแต่ขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยต่างๆมากมายที่เราควบคุมไม่ได้ เมื่อเราควบคุมไม่ได้มันก็เลยไม่เป็นไปดั่งใจหวังของเรา และการที่มันควบคุมไม่ได้ หรือไม่สมหวัง เราเรียกว่าทุกข์

 

ส่วนการที่มันแปรเปลี่ยนไปตามเหตุตามปัจจัยต่างๆไม่อยู่ในอำนาจของเรา อันนี้เรียกว่า “อนัตตา” อนิจจัง ทุกขัง อนัตตาเป็นสัจธรรมที่ลึกซึ้ง ซึ่งที่จริงมันก็แฝงอยู่ในวลี 2 วลีนี้แหละ “มันก็แค่นั้นแหละ” แล้วก็ “แล้วมันก็จะผ่านไป”

 

อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา บางครั้งก็เป็นเรื่องที่เข้าใจยากสำหรับหลายคน แล้วบางทีมันก็เป็นนามธรรม แต่พอเรานึกถึงหรือใคร่ครวญถึงความจริงที่ว่า “แล้วมันก็จะผ่านไป” หรือว่า “มันก็แค่นั้นแหละ” ถ้าเราเข้าใจมันอย่างถ่องแท้ มันก็จะทำให้เราเข้าใจเรื่องไตรลักษณ์มากขึ้น แล้วก็จะทำให้เราเกี่ยวข้องกับสิ่งต่างๆได้ถูกต้อง ไม่ยึดติดถือมั่นในสิ่งต่างๆเพราะว่ามันล้วนแต่แปรเปลี่ยนไป ไม่เที่ยง

 

ความสุขสมหวังก็ไม่เที่ยง ความทุกข์ระทมก็ไม่เที่ยง แล้วการคาดหวังความสุขอย่างเต็มที่ มันก็ไม่มีทางที่จะสัมฤทธิ์ผลได้ เพราะว่าไม่มีอะไรที่จะให้ความสุขเต็มอิ่มกับเรา ไม่มีอะไรที่จะให้ความสุขเต็มร้อย และยั่งยืนกับเราได้ ถ้าเราเข้าใจตรงนี้ เราก็จะเกี่ยวข้องกับสิ่งต่างๆได้อย่างถูกต้อง ไม่ไปยึดติดถือมั่นกับมัน หรือว่าไม่เป็นทุกข์เมื่อมันแปรเปลี่ยนไป หรือเมื่อมันไม่เป็นไปดั่งใจหวัง 

25650101am--เห็นสุขทุกขณะ ละทุกข์ได้ไว

1 ม.ค. 65 - เห็นสุขทุกขณะ ละทุกข์ได้ไว : ถ้าเราอยากให้ปีนี้เป็นปีที่เรามีชีวิตที่ผาสุข ก็ต้องกลับมาอยู่กับปัจจุบันให้เป็น เป็นนิจ สม่ำเสมอ ไม่ปล่อยใจให้ไหลไปอดีต ไปจมอยู่กับอนาคต จนกระทั่งจิตใจเต็มไปด้วยความโกรธ ความเศร้า ความเครียด ความวิตกกังวล กลับมาอยู่กับปัจจุบัน รวมถึงการที่เราทำอะไรด้วยใจที่เต็มร้อย ไม่วอกแวกหรือปันใจให้กับสิ่งอื่นในขณะที่เรากำลังทำสิ่งที่อยู่เฉพาะหน้า แม้ว่าสิ่งนั้นจะเป็นสิ่งเล็กๆน้อยๆ เช่น อาบน้ำ ถูฟัน ทำครัว จะเป็นงานการใดก็ตาม ขอให้เราทำด้วยใจที่เต็มร้อย คือมีสติอยู่กับสิ่งนั้น ไม่ทำหลายอย่างพร้อมกัน ถ้าเราทำอะไรด้วยใจเต็มร้อย สติของเราก็จะเติบโต สติของเราก็จะมีกำลัง มันไม่เพียงแต่ทำให้เรามีสมาธิในสิ่งต่างๆได้ง่ายขึ้น แต่มันยังทำให้เรารู้ทันความทุกข์ที่เกิดขึ้นในใจด้วย

สติไม่เพียงแต่ช่วยทำให้เราทำกิจต่างๆให้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี โดยที่ไม่วอกแวก หรือว่าไม่เฉื่อยชา หรือไม่เกียจคร้านเท่านั้น แต่สติยังทำให้เรารักษาใจไม่ให้ความทุกข์ต่างๆมาครอบงำ เพราะถ้ามีสติจะรู้ทันอารมณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นในใจได้เร็วขึ้น ไม่ว่าจะเป็นความโกรธ ความเศร้า ความเครียด ความวิตก รวมไปถึงความคิดฟุ้งซ่าน ซึ่งเป็นที่มาของความของความว้าวุ่นในจิตใจของผู้คนในเวลานี้

 

ถ้าสติของเรามีกำลัง เราก็จะละทุกข์ต่างๆได้ไว โดยเฉพาะเมื่อมีการกระทบเกิดขึ้น เมื่อตาเห็นรูป หูได้ยินเสียง จมูกได้กลิ่น หรือว่ามีการสัมผัสกับร่างกาย หรือว่ามีเหตุการณ์ใดๆ ที่เกิดขึ้น ที่ชวนให้เราไม่พอใจ หรือไม่เป็นไปดั่งใจ พอรับรู้เข้า ไม่ว่าด้วยตา ด้วยหู มันก็จะเกิดความโกรธ เกิดความผิดหวัง เกิดความเศร้าขึ้นมา แต่ถ้าเรามีสติรู้ทัน มันก็วางอารมณ์เหล่านั้น ไม่ยึด ไม่เกาะเกี่ยว ไม่ปล่อยให้มันมารังควานจิตใจได้ ถ้าเราอยู่กับปัจจุบันให้เป็น เราจะละทุกข์ได้ไว 

25641231pm--วันดีมีตลอดปี

31 ธ.ค. 64 - วันดีมีตลอดปี  ถ้าเราสามารถที่จะมองเห็นสิ่งดีๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตของเรา มันก็ไม่ยากที่เราจะพบว่า แต่ละวันมันก็เป็นวันที่ดีของชีวิตเรา เราทุกคนก็อยากให้ทุกวันเป็นวันดี แต่ว่าอย่างที่บอก แม้ว่าจะมีสิ่งดีๆ เกิดขึ้นกับเราทุกวัน แต่ถ้าใจเรายังขุ่นมัว ใจเรายังคาดหวังความสมบูรณ์แบบ รวมทั้งมองแต่สิ่งที่เป็นลบ เราก็ไม่สามารถจะพบสิ่งดีๆ ในแต่ละวันได้เลย แต่ในทางตรงข้าม ถ้าเรารู้จักทำใจของเราให้สะอาด ผ่องใส

ส่วนหนึ่งก็โดยการปลดเปลื้องอารมณ์เก่าๆ ออกไป อีกส่วนหนึ่งก็ด้วยการทำให้เกิดความรู้สึกตัวขึ้นมา ความรู้สึกตัวเป็นสิ่งดีๆ ที่มีอยู่ในใจของเรา แต่เราไม่ตระหนักว่ามันมี หรือไม่เห็นคุณค่าของมันเพียงพอ ถ้าเรามีความรู้สึกตัว ใจที่หมองมัวก็จะกลายเป็นใจที่ใส ใจที่คับแคบก็จะกลายเป็นใจที่โปร่งโล่ง ใจที่ร้อนรุ่มก็จะกลายเป็นใจที่สงบเย็น มันทำให้ใจเราสามารถจะเปิดรับรู้สิ่งดีๆ ที่เกิดขึ้นในแต่ละวันได้ รู้สึกตัวเมื่อไหร่ ไม่ใช่เพียงแค่ทำให้เราเห็นสิ่งดีๆ ที่เกิดขึ้นข้างหน้าหรือต่อหน้าเราเท่านั้น แต่ยังทำให้ช่วงเวลานั้น ขณะนั้น เป็นช่วงเวลาที่ดีด้วย เพราะเวลามีความรู้สึกตัวเมื่อไหร่ ใจจะโปร่งโล่ง จะเบาสบาย จะสงบเย็น เวลานั้นกลายเป็นเวลาที่ดีทันทีเลย และพอใจเรามีความรู้สึกตัว มันก็ใส มันก็พร้อมจะมองเห็นสิ่งดีๆ ได้

เพราะฉะนั้น นอกจากการรู้จักมองบวกแล้ว การฝึกจิตให้เรามีใจที่ใสสะอาด เริ่มต้นจากการมีความรู้สึกตัวในแต่ละขณะ รู้จักปล่อย รู้จักวาง รู้จักปลดเปลื้องอารมณ์ที่หมักหมมหรือทำให้ใจหมองมัว เราจะพบสิ่งดีๆ ในแต่ละวันได้ไม่ยาก มองไปท้องฟ้าก็จะเห็นฟ้าที่ใส เมฆที่เบา พลอยทำให้ใจเราเบา มองออกไปนอกตัวก็ง่ายที่เราจะเห็นดอกไม้และต้นไม้ที่เขียวขจี คนยิ้มแย้ม คนที่มีความยินดี เขามีความสุขเราก็รับรู้ได้

แต่ทั้งหมดนี้เราจะไม่เห็นเลยถ้าใจเราหมองมัว ใจเราจมอยู่กับความคิด หรือว่าหมกมุ่นอยู่กับอดีต มัวแต่กังวลกับอนาคต มันไม่ใช่แค่สิ่งดีๆ ที่มีอยู่รอบตัว แม้ในยามที่เรามีความทุกข์หรือมีทุกข์เกิดขึ้นกับกายของเรา เช่น เจ็บป่วย ถ้าเรามีความรู้สึกตัว มีสติ แม้เจ็บป่วยเราก็ยังสามารถจะพบกับความสุขได้