Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25641213pm--ปฎิบัติธรรมก่อนแนะนำผู้อื่น

13 ธ.ค. 64 - ปฎิบัติธรรมก่อนแนะนำผู้อื่น : ธรรม มันมีประโยชน์เมื่อเราได้ปฏิบัติกับตัว อย่างน้อยก็เป็นจุดเริ่มต้น แต่บางคนมองธรรมว่ามีประโยชน์ในแง่ของคำแนะนำให้กับผู้อื่น ใช้ธรรมเพื่อแนะนำผู้อื่นแต่ไม่ได้เอามาใช้กับตัวเอง เวลาใครอกหัก สูญเสียทรัพย์ ถูกโกง ก็บอกให้เขาปล่อยวางๆ แต่พอตัวเองเจอบ้าง กลับทำอย่างนั้นไม่ได้ ก็กลับจมอยู่ในความเศร้าโศกความคับแค้น อันนี้ก็เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับคนจำนวนมากทีเดียว เพราะไม่ได้เข้าใจธรรมอย่างแท้จริง

รู้ว่าธรรม เชื่อว่าธรรมมีประโยชน์ แต่มีประโยชน์ในแง่ที่แนะนำคนอื่นเท่านั้น แต่ไม่ได้เอามาใช้กับตัวเองหรือแก้ปัญหาของตัวเอง อันนี้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นบ่อยมาก เพราะว่าไม่ได้คิดที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองอย่างแท้จริง หรือไม่ได้คิดที่จะใช้ธรรมเพื่อการเปลี่ยนแปลงจิตใจตัวเอง

เพียงแต่เห็นธรรมเป็นแค่ยาครอบจักรวาลที่จะช่วยเหลือคนอื่นได้ ไม่รู้จะแนะนำเขาอย่างไรดี ก็นึกถึงธรรมขึ้นมา หรือบางทีก็นึกถึงรูปแบบของธรรม แต่ว่าไม่ได้เห็นหรือซาบซึ้งกับคุณค่าของธรรมอย่างแท้จริง เพราะว่าไม่มีประสบการณ์ อันนี้ก็เป็นเรื่องที่ต้องระวัง

25641209am--อากาศหนาว ใจไม่หนาว

9 ธ.ค. 64 - อากาศหนาว ใจไม่หนาว : ถ้าเพียงแต่ว่า รู้เฉยๆ ไม่ไปผลักไส ไม่ไปหยิบหรือเข้าไปเกาะเกี่ยวไม่ทุกข์หรอก เมื่อมีความปวดก็เห็นมัน หรือว่ารู้ซื่อๆ อันนี้มันก็ทุกข์แค่กายแต่ใจไม่ทุกข์ เมื่อมีความหนาเห็นความหนาว แต่ไม่เป็นผู้หนาว ใจไม่ทุกข์หรอก มีความโกรธ เห็นความโกรธ ไม่เป็นผู้โกรธ ใจไม่รุ่มร้อนหรอก แต่เพราะว่ามันไม่เห็น มันเข้าไปเป็น มันก็เป็นผู้โกรธ ผู้หนาวขึ้น ความทุกข์ก็เลยเข้ามา

อันนี้แหละคือที่ท่านว่า “การเกิดทุกคราว เป็นทุกข์ร่ำไป” ให้เรารู้เท่าทันการเกิดชนิดนี้ ที่เกิดขึ้นในใจเราตลอดเวลา หรือเกิดขึ้นบ่อยๆ อย่าปล่อยให้มันเกิดขึ้น หรือเมื่อเกิดขึ้นก็รู้ทัน เพียงแค่รู้ การเกิดก็ดับไป รู้ทันความเป็นผู้โกรธ พอรู้ทัน ผู้โกรธก็ดับไป รู้ทันความเป็นผู้ปวด พอรู้ทัน ผู้ปวดก็ดับไป รู้ทันความเป็นผู้หนาว พอรู้ทัน ผู้หนาวก็ดับไป

เพราะฉะนั้นเป็นโอกาสดี หนาวๆอย่างนี้ หรือหนาวยิ่งกว่านี้ จะได้เป็นการฝึกสติ ฝึกการเป็นผู้ดูผู้เห็น หรือว่าเห็นโทษของการเป็นผู้เป็น เข้าไปเป็นผู้เป็น ไม่รู้กี่สิบปีแล้วหรือตลอดชีวิตที่เป็นผู้เป็นแต่ไม่รู้ทันมัน นี่เป็นโอกาสดีที่เราจะได้ฝึก เห็น ไม่เข้าไปเป็น เห็นโทษของการเป็นผู้เป็น

25641208pm--พบสุขท่ามกลางทุกข์

8 ธ.ค. 64 - พบสุขท่ามกลางทุกข์ : คนที่ระลึกถึงความทุกข์ที่จะเกิดขึ้นในวันข้างหน้า ก็จะรู้สึกพอใจกับชีวิตที่มีอยู่ในตอนนี้ได้ไม่ยาก เพราะว่าแค่มันอยู่กับเรา แค่มันกินง่ายถ่ายคล่อง นอนได้หายใจราบรื่นแค่นี้ก็มีความสุขแล้ว แค่นี้ก็ถือว่ามีโชคแล้วเพราะว่า เพราะว่าทั้งหมดนี้ในวันข้างหน้าก็จะกลายเป็นอดีตไป เพราะเราคิดว่าวันข้างหน้าจะทุกข์อย่างไร เราจะมีความสุขในชีวิตวันนี้มากขึ้น อันนี้เป็นวิธีหนึ่งในการมีความสุขในปัจจุบันด้วยการชื่นชมในสิ่งที่มีอยู่ในวันนี้ เพราะว่ารู้ว่ามันจะไม่อยู่กับเราไปตลอด

เพราะฉะนั้นการระลึกถึงความทุกข์ มันไม่ใช่สิ่งที่เลวร้ายมันเป็นสิ่งที่ดี ถ้าเราระลึกเป็นมันก็จะช่วยทำให้เรามีความสุขได้ง่ายและในขณะเดียวกัน ก็ถือว่าเป็นการฝึก พร้อมที่จะเผชิญความทุกข์ที่ใหญ่กว่า หรืออย่างน้อยๆก็รู้จักวิธีที่จะรักษาใจไม่ให้ทุกข์ หรือแม้ว่าอยู่ท่ามกลางความทุกข์ได้ หรือถ้าจะให้ดีกว่านั้นสามารถรักษาใจให้เป็นสุขแม้เจอ​ทุกข์

อย่างที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า ผู้มีปัญญาแม้ประสบทุกข์ก็ยังหาสุขพบ เป็นพุทธพจน์ที่สำคัญมาก และเป็นการบ้านให้กับพวกเราว่า ในยามที่เจอทุกข์ก็หาสุขพบท่ามกลางความทุกข์ได้อย่างไร และการเดินธรรมยาตราก็เป็นแบบฝึกหัดอย่างหนึ่ง ที่ทำให้เราไม่เพียงแต่รักษาใจไม่ให้ทุกข์ในยามที่เจอทุกข์เท่านั้น แต่ยังทำให้เราพบสุขท่ามกลางความทุกข์ได้ 

25641201pm--ดูแลใจในยามวิกฤต ลอยละล่อง

1 ธ.ค. 64 - ดูแลใจในยามวิกฤต ลอยละล่อง : ถึงที่สุดแล้วอย่าลืมบทเรียนสำคัญที่วิกฤตครั้งนี้สอนเรา นั่นคือ ความไม่เที่ยง ไม่มีอะไรแน่นอนหรือยั่งยืน รวยแค่ไหนก็จนได้ ยิ่งใหญ่เพียงใดก็ล้มละลายได้ เจริญกับเสื่อมเป็นของคู่กัน วิกฤตเศรษฐกิจไม่ว่าครั้งไหนเกิดขึ้นได้ก็เพราะความประมาทว่าทุกอย่างควบคุมได้ จัดการได้ รวมทั้งไม่เผื่อใจไว้ว่าสถานการณ์อาจผันแปรได้ เมื่อไม่เตรียมใจรับมือกับความตกต่ำ จึงเป็นทุกข์กับมันเมื่อภาวะตกต่ำเกิดขึ้น เป็นเพราะปล่อยใจเพลิดเพลินในยามรุ่งเรือง เมื่อถึงคราวตกต่ำจึงร่ำไห้ ต่อเมื่อไม่เหลิงยามเจริญ ยามเสื่อมจึงไม่เศร้า

หากระลึกถึงสัจธรรมข้อนี้อยู่เสมอ เราจะทำใจกับความล้มเหลวในวันนี้ได้มากขึ้น และไม่เหลิงไปกับความสำเร็จในวันพรุ่งนี้ ไม่ว่าชีวิตและโลกจะผันผวนปรวนแปรเพียงใด ก็ยังรักษาใจให้ปกติสุขได้ 

25641125pm--อยู่กับปัจจุบันอย่างมีความสุข

25 พ.ย. 64 - อยู่กับปัจจุบันอย่างมีความสุข : “ปัจจุบันเป็นเวลาประเสริฐสุด” เตือนให้เราเห็นคุณค่าของทุกขณะที่เรามีอยู่ ผู้คนมักไม่ตระหนักว่า ปัจจุบันขณะเป็นสิ่งแสดงว่าเรายังมีชีวิตอยู่ จำเพาะคนตายเท่านั้นที่มีแต่อดีต ไม่มีปัจจุบัน แม้กระนั้นถ้าใครมัวจมอยู่กับอดีต เอาแต่โศกเศร้าคร่ำครวญถึงคนรักที่ตายจาก ผู้นั้นก็ไม่ต่างจากคนตาย เพราะชีวิตไร้ชีวาเสียแล้ว เช่นเดียวกับคนที่กังวลกับอนาคต คิดถึงแต่ความตายที่รออยู่เบื้องหน้าเมื่อรู้ว่าตนเป็นโรคร้าย หมดอาลัยตายอยากกับชีวิต คนเหล่านี้ถึงจะมีลมหายใจก็เหมือนตายทั้งเป็น

มีแต่คนที่อยู่กับปัจจุบันขณะเท่านั้น จึงจะรู้สึกตื่นและมีชีวิตชีวาอย่างแท้จริง เป็นคุณภาพที่ต่างจากคนซึ่งฝันถึงความสุขในอนาคต ใช้ชีวิตราวคนหลงละเมอ

ปัจจุบันคือเวลาประเสริฐสุด เพราะเป็นโอกาสเดียวเท่านั้นที่เราสามารถทำสิ่งดีงามให้เกิดขึ้นได้ ถ้าต้องการความสำเร็จ ก็ต้องลงมือทำเสียแต่บัดนี้ ถ้าต้องการความสุข ก็ต้องรู้จักเป็นสุขเสียแต่ตอนนี้ 

25641121am--รู้กาย ใจสงบ

21 พ.ย. 64 - รู้กาย ใจสงบ : และความรู้สึกอย่างที่ว่าเวลาใจลอยเถลไถลมันก็ความรู้สึกตัวนี้แหละ ความรู้สึกที่กายก็จะไปสะกิดใจให้กลับมากลับมามีสติ กลับมามีความรู้สึกตัว แล้วพอรู้สึกที่กายบ่อยๆต่อไปเราก็จะรู้สึกของการว่ามันเกิดอารมณ์ต่างๆขึ้นมากลัวโกรธเกลียดเครียดแล้วก็ใช้ความรู้การรับรู้ที่กายมาช่วยบรรเทาอาการของใจได้

จนกระทั่งต่อไป มันก็ไว จนกระทั่งเห็นอาการของใจได้อย่างรวดเร็ว อารมณ์ที่เกิดขึ้น ความคิดที่ปรากฏ ก็จะรู้ทันได้ไว ต่อไปก็จะเห็นถึงอาการถึงรากเหง้าถึงสาเหตุที่ทำให้เกิดอารมณ์หรือความทุกข์เหล่านั้นเมื่อมีการกระทบเกิดขึ้น

เพราะฉะนั้นอย่าไปมองข้ามอย่าทิ้งกายไม่ว่าในระหว่างการปฏิบัติหรือว่าในชีวิตประจำวันให้มาสังเกตดูกายไม่ว่ากายทำอะไรหรือว่ามีอาการอย่างไร อันนี้เป็นการฝึกที่ทำได้ในชีวิตประจำวันและควรทำและทำได้ทั้งวันด้วย 

25641120pm--ออกจากคุกของใจ

20 พ.ย. 64 (เย็น) - ออกจากคุกของใจ : เวลาโกรธ เราอาจจะไม่สังเกตว่าจิตมีอาการผลักไส ผลักไสความโกรธ ผลักไสสิ่งที่ทำให้โกรธ ผลักไสความเศร้าหรือสิ่งที่ทำให้เศร้า ผลักไสความเครียดหรือสิ่งที่ทำให้เครียด การผลักไสนี่แหละที่ทำให้จิตยิ่งถลำเข้าไปอยู่ในอำนาจของอารมณ์เหล่านี้ เพราะว่าพอจิตเป็นศัตรูกับอารมณ์เหล่านี้ อารมณ์เหล่านี้ก็กลายเป็นศัตรูของจิต ก็มาทำร้ายจิต หรือว่าบีบคั้นจิตมากขึ้น

แต่ทันทีที่เรามีสติ เห็นอาการผลักไส แค่นี้มันก็ช่วยทำให้จิตออกจากอำนาจของอารมณ์เหล่านี้ได้เพราะว่าพอจิตเห็นอาการของการผลักไส พอรู้ว่าจิตมีอาการผลักไส จิตก็จะกลับมาเป็นปกติ แทนที่จะผลักไสก็แค่เห็นมันเฉยๆเรียกว่ารู้ชื่อๆรู้เฉยๆ หรือว่าสามารถที่จะปล่อยวางอารมณ์เหล่านั้นได้ มันก็ทำให้จิตสามารถที่จะหลุดจากอำนาจของอารมณ์เหล่านี้ได้ เรียกว่าจิตออกจากคุกคุกทางอารมณ์ได้

เราต้องเรียนรู้ที่จะพาจิตออกจากคุกชนิดนี้ หรืออย่างน้อยๆทุกครั้งที่จิตถูกจองจำ ครอบงำด้วยอารมณ์เหล่านี้ ก็ควรที่จะรู้ตัว เมื่อรู้แล้วแทนที่จะผลักไส แทนที่จะสู้รบตบมือกับมัน ก็แค่เห็นมันเฉยๆรู้ซื่อๆหรือว่าเป็นมิตรกับมันเลยก็ได้ อย่างที่ท่านติชนัทฮันห์เคบบอกว่า เวลามีความโกรธให้โอบกอดความโกรธ เวลามีความเศร้าให้โอบกอดความเศร้า ไม่ผลักไส ไม่รังเกียจ ผลักไสมัน แต่เป็นมิตรกับมัน

พอมีความเป็นมิตรให้กับอารมณ์เหล่านี้ อารมณ์เหล่านี้ก็จะเป็นมิตรกับใจของเราด้วยเหมือนกัน มันก็จะหมดพิษสง แล้วก็ทำให้จิตของเราเป็นอิสระ เพราะฉะนั้นเราต้องรู้จักคุกชนิดนี้ เพราะว่ามันครอบงำจิตของเราอยู่บ่อยๆ บางทีวันหนึ่งหลายครั้ง และวันหนึ่งก็หลายครั้ง บางคุกก็ครอบงำจิตของเราจองจำจิตของเรายืดเยื้อยาวนานเป็นวันเป็นอาทิตย์เป็นเดือนเป็นปีก็มี เพราะว่าความไม่มีสติความไม่รู้สึกตัว พอไม่รู้ตัวก็เลยติดคุกโดยไม่รู้ตัวเหมือนกัน 

25641120am--ลืมทุกข์ รู้ทุกข์

20 พ.ย. 64 (เช้า) - ลืมทุกข์ รู้ทุกข์ : คนส่วนใหญ่ไปใช้วิธีการลืม ลืมความปวด จะใช้วิธีใดก็แล้วแต่ บางทีไม่ได้ปวดกายแต่มีความเครียดได้มีความวิตกกังวลจะทำอย่างไรก็ตามเพื่อทำให้มันลืม แต่ว่าเป็นการลืมชั่วคราว พอหยุดทำมันก็กลับมาทุกข์ใหม่ อันนั้นมันก็ดีอยู่แต่ว่า เราควรจะรู้จักอีกวิธีหนึ่งด้วย นอกจากทำใจให้เป็นปกติลืมความทุกข์ ไม่ว่าทุกข์กายทุกข์ใจ การรู้การเห็นมันอย่างซื่อๆ ตรงๆหรือว่ารู้ซื่อๆ มันก็ช่วยทำให้วางความทุกข์และอารมณ์เหล่านั้นลงได้

เพราะเมื่อรู้ เมื่อเห็น ไม่เข้าไปเป็นมัน มันก็เหมือนกับต่างคนต่างอยู่ หรือยิ่งกว่านั้นก็คือว่าไม่ไปต่ออายุให้มัน เพราะอารมณ์เหล่านี้มีอายุสั้นเกิดแล้วก็ดับเกิดแล้วก็ดับ แต่ที่มันคาอยู่ในใจนานๆจนครอบงำจิตใจให้เป็นทุกข์เป็นเพราะเราไปเติมเชื้อไปเติมคืนให้มัน มันเหมือนกองไฟถ้าไม่ไปทำอะไรกับมันมันก็จะดับในที่สุด แต่เป็นเพราะเราไปเติมเชื้อเติมคืนให้มันมันก็เลยลุกอยู่เรื่อยๆ มันไปเติมต่ออายุให้กับมันได้อย่างไรก็เพราะเราไปจดจ่อใส่ใจ ไปยึดหรือเข้าไปเป็นนั้นเอง รวมทั้งการไปผลักไสด้วย แต่ทันทีที่เราถอนใจออกมา มองมันเห็นมัน ไม่ไปต่ออายุให้มัน มันก็ค่อยๆมอดไป อันนี้เรียกได้ว่าเป็นการรักษาใจให้ปกติ ไม่ใช่ด้วยวิธีการลืม แต่ด้วยวิธีการรู้ เห็น ไม่เข้าไปเป็น ถ้าเรารู้จักทั้ง 2 วิธี บางครั้งเราต้องใช้วิธีทำสมาธิเพื่อทำให้ลืม หรือวางความทุกข์อารมณ์ที่ทำให้เศร้าหมอง อารมณ์ที่ทำให้รุ่มร้อน

แต่เราก็รู้จักวิธีที่จะมองเห็น หรือว่ารู้อย่างซื่อๆตรงๆ มันก็เป็นวิธีการที่จะรักษาใจให้เราเป็นปกติได้ ซึ่งจะทำอย่างนั้นได้ก็ต้องรู้จักฝึกใจให้เหมือนกับศาลาที่อะไรจะเข้ามาก็ได้ ความโกรธจะเข้ามา ความเครียดจะเข้ามาก็ได้ แต่ก็เรียนรู้วิธีที่จะดูมันเห็นมันโดยที่ไม่เข้าไปเป็นมันหรือเข้าไปยึด หรือไปต่ออายุให้มัน 

25641119pm--ปล่อยทุกข์ลอยโศก

19 พ.ย. 64 - ปล่อยทุกข์ลอยโศก : เมฆที่มันบดบังดวงจันทร์ที่สุกสว่าง ที่มันเลือนหายไปเพราะว่ากระแสลมพัดพาไป ส่วนความหลงที่มันครอบงำจิต จนกระทั่งไม่เห็นถึงความสุกสว่างของใจเพราะความรู้สึกตัว มันเลือนหายไปได้เมื่อเรามีสติ หรือเมื่อเรารู้จักวางใจเราถูกต้อง

เมื่อเราเอาจิตมากำหนดรู้อยู่กับสิ่งอื่นที่เป็นกลางๆ เช่น ลมหายใจ มือที่เคลื่อนไหว เท้าที่ขยับเขยื้อน มันก็ทำให้เกิดการปล่อยการวางได้เหมือนกัน ยิ่งถ้าเรามาเจริญสติด้วยแล้ว มันไม่เพียงแต่รู้ทันความคิดและอารมณ์ที่เป็นอกุศล แต่มันยังช่วยทำให้จิตกลับมาอยู่กับเนื้อกับตัว แล้วก็เกิดความรู้สึกตัวขึ้นมา

ซึ่งก็เหมือนกับว่าเป็นการขับไล่ความหลงที่มันไปครอบงำบดบังจิตที่สว่างไสว อันนี้คือสิ่งที่เราฝึกได้ถ้าเราฝึกเป็นประจำ เมื่อถึงเวลาที่เราเจอความทุกข์ที่รุนแรง เราก็สามารถจะปลดเปลื้องหรือวางมันได้โดยไม่จำเป็นต้องอาศัยพิธีกรรมมาเป็นตัวช่วย หรือถึงจะมีพิธีกรรมเป็นตัวช่วย ก็ยิ่งทำให้มันได้ผลมากขึ้นสำหรับการปล่อยการวาง เพื่อให้ใจกลับมาสว่างด้วยความรู้สึกตัวอีกครั้งหนึ่งได้อย่างต่อเนื่อง 

25641112am--สงบอย่างตื่นรู้

12 พ.ย. 64 - สงบอย่างตื่นรู้ : ถ้าเรามีความรู้สึกตัวอยู่ในใจ หรือว่าถ้าใจของเราอยู่ในแดนของความรู้สึกตัว มันก็จะปลอดภัย ปลอดโปร่ง เป็นอิสระจากอารมณ์และความทุกข์ แต่ว่าความรู้สึกตัวจะเกิดขึ้นได้มันต้องอาศัยสติ สติเป็นตัวที่ขึ้นชื่อว่าเป็นตัวเตือนให้รู้ว่า มันมีความคิดหรืออารมณ์ความรู้สึกใดๆเกิดขึ้น ไม่ว่ากับกายก็ดี กับใจก็ดี พอรู้แล้ว พอมีสติเป็นตัวเตือนแล้ว มันก็ทำให้ไม่พลัดเข้าไปในอารมณ์เหล่านั้น หรือถึงพลัดเข้าไปก็มีสติเป็นตัวดึงออกมา พาใจกลับมาอยู่กับเนื้อกับตัว กลับมาอยู่กับปัจจุบัน

เพราะฉะนั้นการเจริญสติ จึงเป็นสิ่งสำคัญในการที่จะช่วยทำให้จิตเราเกิดความสงบ ควบคู่ไปกับความตื่นรู้ สงบก็รู้ ไม่สงบก็รู้ เจริญสติถ้าจับหลักได้ มันก็ทำได้ทั้งวัน มันไม่ใช่ว่าต้องมาเข้าคอร์ส ไม่จำเป็นต้องมาทำในรูปแบบ ไม่จำเป็นต้องมาวัด ทำงานทำการอะไรใจก็อยู่กับสิ่งนั้น ใจมันหลุดออกไปไหลไปในอดีตลอยไปในอนาคต มีสติพาใจกลับมา ใหม่ๆสติมันก็งุ่มง่ามเชื่องช้า งัวเงีย แต่พอเราฝึกบ่อยๆใช้บ่อยๆมันก็จะกระฉับกระเฉง รวดเร็วฉับไวเราใช้มันได้ เราฝึกมันได้ เพราะว่ายอมให้ใจเผลอยอมให้ใจนี่ฟุ้งเพื่อเปิดโอกาสให้มันได้ทำงาน พอมันได้รู้ได้เห็นความฟุ้งความปรุงแต่งอารมณ์ต่างๆ มันก็จะมีความระลึกได้ว่า ความฟุ้งเป็นอย่างนี้ ความโกรธเป็นอย่างนี้ ความหงุดหงิดเป็นอย่างนี้ พอระลึกได้จำได้ เวลามันโผล่มาก็รู้ทันอย่างรวดเร็ว พอรู้ทันอย่างรวดเร็ว ก็ไม่ปล่อยให้ใจไหล ไถลเข้าไปในความคิดและอารมณ์เหล่านั้น มันพาใจกลับมาเลย กลับมาอยู่กับปัจจุบัน