Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25640830am--ทุกข์แต่กาย ใจเบิกบาน

30 ส.ค. 64 - ทุกข์แต่กาย ใจเบิกบาน : อาจารย์กำพลมักพูดเสมอว่าท่านเป็นแค่ “อุปกรณ์สอนธรรม” กล่าวคือสอนให้คนเห็นถึงความไม่เที่ยงของสังขาร วันดีคืนดีอาจล้มป่วยหรือพิการอย่างท่านก็ได้ทั้ง ๆ ที่ยังหนุ่มอยู่ ขณะเดียวกันก็สอนว่า แม้กายทุกข์แต่ใจไม่ทุกข์ก็ได้ หากฝึกใจให้มีสติและความรู้สึกตัวอยู่เสมอ ใช่แต่เท่านั้นในยามป่วย ท่านก็ยังเป็นอุปกรณ์สอนธรรมแก่ลูกศิษย์ว่า แม้กายป่วย แต่ใจก็ยังสดใสได้

แม้กระทั่งเมื่อวาระสุดท้ายมาถึง ท่านก็ยังเป็นแบบอย่างแห่งการยอมรับความตาย โดยไม่คิดต่อสู้ผลักไสหรือขัดขืนแต่อย่างใด จึงจากไปด้วยใจสงบ 

25640829pm--ดับทุกข์ไม่ได้ถ้าไม่เห็นความจริง

29 ส.ค. 64 (เย็น) - ดับทุกข์ไม่ได้ถ้าไม่เห็นความจริง : สติช่วยทำให้เห็นสิ่งต่างๆตามสภาวะที่มันเป็น ไม่ใช่สิ่งที่เราอยากให้มันเป็น หรือสิ่งที่มันควรจะเป็น ถ้าเราเห็นแบบนี้ เห็นสิ่งต่างๆตามที่มันเป็น ต่อไปก็จะเห็นความยึดความอยาก ที่เป็นตัวการทำให้เกิดการปฏิเสธ ไม่ยอมรับความจริง เมื่อเห็นความยึดความอยาก เห็นมันเรียกว่าอย่างคาหนังคาเขา

โดยเฉพาะถ้าเห็นความจริงเป็นพื้นฐานเป็นเบื้องต้นว่า มันไม่มีอะไรที่ยึดมั่นถือมั่นได้ ความยึดความอยากที่อยากให้มันตั้งอยู่นานๆหรืออยากให้มันเที่ยง อยากให้มันเป็นไปดั่งใจ มันก็ค่อยๆสลายหายไป การยอมการยอมรับความจริงก็จะเกิดขึ้นได้ แล้วก็นำไปสู่การรู้ความจริงที่ลึกซึ้งได้ในที่สุด

 

เพราะฉะนั้นในการปฏิบัติทางพระพุทธศาสนา นอกจากการทำความดีแล้ว เราก็ต้องพัฒนาไปถึงขั้นที่เรียกว่า รู้ความจริง ยอมรับความจริง แล้วก็เห็นความจริงได้

 

และยิ่งถ้าเรารู้ความจริงเกี่ยวกับกายและใจ เห็นความจริงของกายและใจมากเท่าไร มันก็จะยอมรับความเป็นไปของโลกธรรมที่ปรากฏกับเราได้ เราก็จะสามารถอยู่กับความผันผวนปรวนแปรด้วยใจที่ไม่ทุกข์ และถึงตอนนั้นความสุขก็จะปรากฏขึ้น ไม่ได้เป็นความสุขที่เกิดจากการเสพสิ่งปรนเปรอ แต่เป็นความสุขที่เกิดจากความสงบ เพราะว่าเห็นความจริงและก็ยอมรับความจริงได้ 

25640829am--แม้ถูกด่าก็เห็นสัจธรรมได้

29 ส.ค. 64 (เช้า) - แม้ถูกด่าก็เห็นสัจธรรมได้ : มีพราหมณ์ผู้หนึ่งเกลียดพระพุทธเจ้ามาก เดินตามด่าพระพุทธเจ้าจนถึงที่ประทับ แต่พระองค์ก็ไม่ตอบโต้ ปล่อยให้เขาด่าจนพอไป เมื่อเขาหยุดด่า พระองค์ก็ตรัสถามเขาว่า “เคยมีคนมาเยี่ยมท่านที่บ้านไหม” พราหมณ์ตอบว่า “มีสิ มีมากมาย ข้าพเจ้าไม่ใช่คนสิ้นไร้ไม้ตอก” พระองค์ถามต่อว่า “เมื่อมีแขกมาเยี่ยม ท่านทำอย่างไร” เขาตอบว่า “ก็เอาของมาต้อนรับตามธรรมเนียม” พระองค์จึงถามว่า “หากแขกไม่กินของที่ท่านนำมาต้อนรับ ของนั้นจะเป็นของใคร” พราหมณ์ตอบว่า “ก็เป็นของข้าพเจ้าตามเดิมน่ะสิ” พระพุทธองค์จึงตอบว่า ในทำนองเดียวกัน “เมื่อสักครู่ท่านด่าเราด้วยถ้อยคำหยาบคาย เราไม่รับคำด่าเหล่านั้น คำด่าเหล่านั้นก็ตกเป็นของท่านตามเดิม”

ไม่ว่าจะถูกต่อว่าด่าทอเพียงใด พระพุทธองค์ไม่รู้สึกหวั่นไหว โกรธเคือง หรือเป็นทุกข์เลย เพราะพระองค์ไม่รับคำด่าของพราหมณ์ผู้นั้นหรือใครก็ตาม ถึงที่สุดแล้ว คำต่อว่าด่าทอนั้นตอกย้ำให้เราเห็นสัจธรรมของโลกว่า สรรเสริญกับนินทาเป็นของคู่กัน ไม่ว่าจะดีหรือเก่งแค่ไหน ก็หนีคำนินทาไม่พ้น นี้คือหนึ่งใน “โลกธรรม”ที่ต้องประสบ ถ้าไม่รู้จักความจริงข้อนี้ หลงยึดติดถือมั่นแต่คำสรรเสริญ ก็จะเป็นทุกข์ เมื่อเจอคำนินทาหรือต่อว่าด่าทอ แต่หากตระหนักชัดในสัจธรรมดังกล่าว ก็จะไม่หวั่นไหวไปกับสิ่งเหล่านี้เลย 

25640828pm--ธรรมะไม่ได้มีไว้ให้ยึดมั่น

28 ส.ค. 64 (เย็น) - ธรรมะไม่ได้มีไว้ให้ยึดมั่น : ทำผิดในสิ่งที่ถูก สู้ทำถูกในสิ่งที่ผิดไม่ได้ แต่ถ้าจะให้ดีควรทำถูกในสิ่งที่ถูก อย่างเช่น ธรรมะเมื่อเรารู้ว่าเป็นของดีก็ควรจะประพฤติให้ดี ปฏิบัติให้ถูก จะเกิดสุขตามมา อย่าคิดว่าขึ้นชื่อว่าธรรมะแล้วจะปฏิบัติอย่างไรก็ได้ อันนั้นไม่ใช่ ถ้าคิดว่าจะปฏิบัติอย่างไรก็ได้ กิเลสจะฉวยโอกาสเข้ามาเล่นงานเราทันที กิเลสจะฉวยเอาการปฏิบัติธรรมนั่นแหละเป็นเครื่องสนองกิเลส จนอาจนำไปสู่การเบียดเบียนคนอื่นด้วย

สงครามศาสนาเป็นตัวอย่างของการทำผิดในสิ่งที่ถูก ศาสนาเป็นสิ่งที่ดี แต่หากยึดติดถือมั่น ก็สามารถนำไปสู่การทำลายล้างกันได้ คนที่เคร่งศาสนา จำนวนไม่น้อย หลงตนว่าเป็นคนดี จะคิดหรือทำอะไรก็มักเข้าข้างตัวเองว่าเป็นสิ่งที่ดี เป็นสิ่งที่ถูกต้อง ดังนั้นเวลาเจอใครที่ไม่เห็นด้วยกับตน ปฏิบัติไม่เหมือนตน ก็มักตัดสินว่าเขาเป็นคนไม่ดี เป็นคนชั่ว และเมื่อใดที่เราตัดสินใครว่าเป็นคนชั่ว เราก็พร้อมจะทำร้ายเขา ไม่ด้วยคำพูดก็ด้วยการกระทำ โดยไม่เฉลียวใจว่าการกระทำของเรานั้นเป็นความไม่ดี หรือเป็นความชั่ว อาจชั่วยิ่งกว่าคนที่เราทำร้ายเขาด้วยซ้ำ 

25640828am--ปฎิบัติธรรมให้ถูก

28 ส.ค. 64 (เช้า) - ปฎิบัติธรรมให้ถูก : ธรรมะเป็นสิ่งที่ดี เป็นสิ่งที่ประเสริฐ ซึ่งเราก็ทราบกันดีอยู่แล้ว แต่ว่าธรรมจะมีประโยชน์กับชีวิตของเราได้ต้องอาศัย 3 สิ่งหรือ 3 อย่างคือ อันที่ 1 คือฟัง อันที่ 2 คือคิด อันที่ 3 คือทำหรือปฏิบัติ ถ้ามี 3 อย่างนี้ครบก็ทำให้ธรรมเกิดประโยชน์ต่อเราอย่างแท้จริง จนถึงกับทำให้สิ้นทุกข์ได้

ฟัง คิด และทำ เป็นองค์ประกอบที่สำคัญมากในหมวดธรรมที่ชื่อโสตาปัตติยังคะ ซึ่งเป็นธรรมที่ทำให้บรรลุถึงความเป็นโสดาบัน ซึ่ง 3 ใน 4 ประการ ที่เป็นการ ฟัง คิด ทำ อยู่ในหมวดธรรมดังกล่าว

 

ฟังคือฟังธรรม ฟังจากใคร ก็ฟังจากสัตบุรุษ หรือว่าครูบาอาจารย์ เพราะฉะนั้นก่อนที่จะฟัง ก็จะมีข้อหนึ่งคือการเสวนาสัตบุรุษ หรือการคบหาสัตบุรุษ เป็นกัลยาณมิตร เมื่อคบหาก็จะเกิดการฟังธรรมสวนะ

 

ส่วนการคิดนั้น ท่านก็เจาะจงเลยว่าหมายถึงโยนิโสมนสิการ ไม่ใช่คิดเรื่อยเปื่อย โยนิโสมนสิการคือการคิดอย่างมีเหตุผลหรืออย่างถูกวิธี เช่น มีอะไรเกิดขึ้น ถ้าเป็นปัญหา เป็นความทุกข์ ก็มองหาสาเหตุ หาตัวสมุทัยหรือว่า มิฉะนั้นก็ สาวหาเหตุว่า มันมีความเป็นมาอย่างไร หรือมองไปถึงว่า มันจะส่งผลกระทบอย่างไร รวมทั้งการรู้จักคิดบวกคิดลบ คิดให้ถ้วนทั่ว คิดให้ครบทุกด้าน ด้านที่เป็นคุณด้านที่เป็นโทษ

 

แล้วที่ดีกว่านั้นก็การหาทางออกจากสิ่งที่เป็นโทษ อันนี้เป็นตัวอย่างของโยนิโสมนสิการ หรือการคิดถูกคิดเป็น ซึ่งเมื่อนำมาใช้กับธรรมะ ก็ทำให้เกิดความเข้าใจธรรมะ ทั้งสิ่งที่เป็นสัจธรรมความจริง และสิ่งที่เป็นจริยธรรม หรือข้อพึงประพฤติปฏิบัติ จากนั้นก็ลงมือปฏิบัติ

 

ฟัง คิดและก็ทำ เป็นบ่อเกิดปัญญาเลย ปัญญานั้นมี 3 สุตมยปัญญา ปัญญาที่เกิดจากการฟัง ฟังในที่นี้รวมไปถึงการอ่านด้วย หนังสือที่ประกอบด้วยธรรม ตั้งแต่จากพระไตรปิฎกลงมา อันนี้เรียกว่าเป็นสุตตะซึ่งเป็นบ่อเกิดแห่งปัญญาได้

 

จินตามยปัญญา เป็นปัญญาที่เกิดจากการคิด พิจารณา และประการสุดท้าย ภาวนามยปัญญาคือปัญญาที่เกิดจากการปฏิบัติ ภาวนาในที่นี้ ความหมายคือการปฏิบัติให้มากขึ้น 

25640827pm--เสียหน้าดีกว่าตัวกูลำพอง

27 ส.ค. 64 - เสียหน้าดีกว่าตัวกูลำพอง : คนจำนวนไม่น้อยเมื่อทำความดีสักครั้งก็อยากโอ้อวด หากไม่ได้ทำเช่นนั้นก็จะรู้สึกอึดอัดแน่นอก นั่นเป็นเพราะอำนาจของอัตตาที่อยากประกาศให้โลกรู้ถึงความดีของตน แต่คนที่ปล่อยให้อัตตาครอบงำเช่นนั้นย่อมยากที่จะเสียสละเพื่อผู้อื่นได้อย่างแท้จริง เพราะความจริงมีอยู่ว่า อัตตายิ่งใหญ่ หัวใจก็ยิ่งเล็ก ตรงข้ามกับคนที่มีหัวใจใหญ่ ก็เพราะมีอัตตาเล็ก จึงกล้าเสียสละเพื่อผู้อื่น โดยไม่รู้สึกว่าเป็นเรื่องที่ต้องประกาศ

อัตตาใหญ่มักทำให้ทุกข์ง่าย ตรงกันข้ามกับอัตตาที่เล็กลงก็ทำให้เป็นสุขได้ง่ายขึ้น ถ้าอยากให้อัตตาเล็กลง อย่างหนึ่งที่ควรทำคือ ไม่โอ้อวดเมื่อทำความดี ช่วยเหลือผู้อื่น หรือได้รับความสำเร็จ ทำใหม่ ๆ อัตตาจะโวยวาย ไม่ยอมง่าย ๆ แต่ทำไปนาน ๆ มันก็จะสงบเสงี่ยมและตัวลีบลง ถึงตอนนั้นหัวใจจะใหญ่ขึ้น และเปิดพื้นที่ให้ความสุขมานั่งในหัวใจเราได้มากขึ้น 

25640826pm--วางง่ายกว่าแบก

26 ส.ค. 64 - วางง่ายกว่าแบก : แทนที่จะทำเล่นๆ ก็กลายเป็นการทำด้วยอาการหน้าดำคร่ำเคร่ง พยายามไปเพ่ง พยายามไปจับจ้องความคิด แทนที่จะรู้ซื่อๆ ก็ไปกดข่มผลักไสอารมณ์ต่างๆ พยายามที่จะเอาชนะความฟุ้งให้ได้ เห็นความฟุ้งเกิดขึ้น เป็นอันทนไม่ได้ ต้องไปจัดการไล่บี้ ทั้งที่จริงแล้ว เพียงแค่ดูเฉยๆ รู้ซื่อๆ มันเกิดขึ้นก็แค่ปล่อยมัน ให้มันมาแล้วมันก็ไป หรือว่าถ้าเผลอไปแบกมัน เผลอไปยึดมันเอาไว้ ก็แค่วางมันลง ซึ่งมันง่ายกว่าการไปแบก ไปยึดสิ่งเหล่านี้เสียอีก

เพราะฉะนั้น ถ้าเราเข้าใจหลักของการปฏิบัติ แล้วก็สามารถที่จะทำให้มันสม่ำเสมอ สิ่งที่ไม่เคยก็กลายเป็นเรื่องที่คุ้นเคยขึ้นมา ที่มันเคยรู้สึกว่ายาก ๆ มันก็จะกลายเป็นเรื่องง่าย ที่มันยากเพราะไม่เคย เพราะไม่คุ้นต่างหาก ไม่ใช่เพราะว่ามันยากในตัวมันเอง ให้ลองปรับความเข้าใจ แล้วก็หมั่นทำบ่อยๆทำซ้ำๆทำเรื่อยๆ จนกระทั่งมันกลายเป็นความจัดเจน กลายเป็นทักษะ แล้วก็จะพบว่ามันไม่ใช่เรื่องยากเลย  

25640825pm--เห็นตามความเป็นจริง

25 ส.ค. 64 - เห็นตามความเป็นจริง : แม้กระทั่งการกระพริบตา เรายังต้องกระพริบตาอยู่บ่อยๆเพราะอะไร เพราะมันทุกข์ ถ้าไม่กระพริบตามันก็ปวดมันก็เมื่อย ถ้าไม่เปลี่ยนอิริยาบถมันก็ยิ่งปวดเข้าไปใหญ่ ก็ต้องขยับเนื้อขยับตัว ก็เพราะมันเมื่อยมันปวด มันก็เห็นเลยว่าความเป็นอนิจจัง ความเป็นทุกขังของร่างกาย มันไม่ต้องรอให้แก่หนังเหี่ยว ฟันหัก ถึงจะเห็นว่าเป็นอนิจจังหรือทุกขัง เพราะในแต่ละขณะๆก็แสดงให้เห็นความเป็นอนิจจังให้เห็นของรูปของกาย

ยิ่งมาดูใจ ก็ยิ่งเห็นใจแปรเปลี่ยน อารมณ์ขึ้นลงอยู่เป็นนิจ และไม่ว่าอารมณ์ใดไม่ว่าดีใจ เสียใจ มันก็มาแล้วก็ไป เกิดแล้วก็ดับ มันก็เห็นเลยว่าความเป็นอนิจจังของอารมณ์ของนาม แล้วการที่มันแปรเปลี่ยนไปก็เพราะตั้งอยู่ไม่ได้ มันเป็นทุกข์ ทุกขัง ตั้งอยู่ไม่ได้ ไม่สามารถคงสภาพเดิมได้ ก็ต้องไป ถ้าพิจารณาดูไปเรื่อยๆ มันก็จะเห็นว่าไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของเรา ความโกรธก็ไม่ใช่เรา ความดีใจก็ไม่ใช่เรา

 

แต่ก่อนนั้นมีความคิดที่คลาดเคลื่อนเรียกว่าว่าจิตวิปลาสก็ได้ ก็ไปสำคัญมั่นหมายว่า ความคิดเป็นเราเป็นของเรา ความดีใจเป็นของเราเป็นเรา พอดีใจก็ฉันดีใจ พอมีความโกรธก็ฉันโกรธ ก็เกิดทิฏฐิวิปลาสขึ้นมาว่า มีเรามีตัวกูขึ้นมา แต่พอพิจารณาดูกายดูใจ ก็จะเห็นว่า มันมีก็แต่รูปกับนาม มีกายกับใจ มันไม่มีตัวกูเลย ถ้าไม่ดูกายดูใจ มันก็จะเห็นแต่ตัวกู กูทำนู่นทำนี่ กูคิดโน่นคิดนี่

 

แต่พอมาดูกายดูใจ ก็จะเห็นว่ามันไม่ใช่กูทำ แต่มันเป็นรูปที่เดิน มันเป็นนามที่คิดหรือนามที่รู้สึก อันนี้มันก็ทำให้ได้เห็นได้เข้าใจว่า จริงๆมันไม่มีตัวกู นอกจากสิ่งทั้งปวงไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตนแล้ว แม้กระทั่งสิ่งที่เป็นตัวกูก็ไม่มี มันก็จะช่วยทำให้วิปลาสไม่ว่าจะเป็นสัญญาวิปลาส จิตวิปลาส ทิฏฐิวิปลาสค่อยๆเลือนหายไป จนสามารถที่จะเห็นความเป็นจริงว่า สิ่งทั้งปวงไม่เที่ยง มันไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตน 

25640824pm--ศรัทธาให้ถูกก็พ้นทุกข์ได้

24 ส.ค. 64 - ศรัทธาให้ถูกก็พ้นทุกข์ได้ : เวลาเรามีศรัทธาในตัวบุคคล ก็ต้องตรวจสอบให้ดีว่า ศรัทธาของเราเป็นศรัทธาที่ถูกหรือผิด เป็นศรัทธาที่ประกอบด้วยปัญญา หรือว่าเป็นศรัทธาที่งมงาย เป็นศรัทธาที่สนองปรนเปรออัตตากิเลส หรือว่าเป็นศรัทธาที่นำไปสู่การลดละกิเลส ลดละอัตตา ถ้าเป็นศรัทธาที่ถูก มันก็จะมีแต่ทำให้อัตตากิเลสเบาบางลง เพราะว่านำเอาคำสอนของครูบาอาจารย์มาปฏิบัติ มีความเชื่อฟัง มีความอ่อนน้อมถ่อมตน

เดี๋ยวนี้ศรัทธาของผู้คน แม้กระทั่งที่เรียกตัวเองเป็นชาวพุทธ ที่ผิดพลาดก็เยอะ ศรัทธาที่งมงาย ศรัทธาที่มุ่งปรนเปรอกิเลสอัตตา ซึ่งเราก็ต้องรู้จักหมั่นพิจารณา แม้กระทั่งเวลาครูบาอาจารย์พูดอะไรก็อย่าเพิ่งเชื่อง่ายๆ อันนี้พระพุทธเจ้าตรัสไว้เลยในกาลามสูตร อย่าเชื่อเพียงเพราะผู้พูดเป็นครูของเรา ต้องรู้จักใช้ปัญญาพิจารณา มีวิจารณญาณของตัวเอง มันก็จะทำให้ศรัทธานั้นมันไม่ใช่เป็นการยึดติดในตัวบุคคล

 

แต่ว่ามันเป็นศรัทธาที่จะช่วยน้อมให้เกิดความเชื่อมั่นในการที่จะปฏิบัติตาม จนกระทั่งสามารถพึ่งตัวเองได้ สามารถที่จะเข้าใจความจริงได้ด้วยตัวเอง ไม่ถูกใครหลอกให้หลงเชื่อง่ายๆ แม้ว่าเขาจะอ้างว่าเป็นคำสอนของครูบาอาจารย์ หรือแปลงกายมาเป็นพระพุทธเจ้าอย่างมารในเรื่องที่ว่า พิจารณาว่าศรัทธาที่เรามีต่อครูบาอาจารย์ รวมทั้งศรัทธาในพระรัตนตรัยเป็นศรัทธาที่ถูกต้องไหม เป็นศรัทธาญาณสัมปยุตหรือเปล่า ถ้าไม่ใช่ มันก็จะนำพาไปสู่ความผิดพลาดหรือว่าทำให้กิเลสเพิ่มพูนขึ้นมาได้ 

25640823am--แก่นธรรมคำสอนของหลวงพ่อ

23 ส.ค. 64 - แก่นธรรมคำสอนของหลวงพ่อ : ถ้าเราจับหลักที่หลวงพ่อสอนได้ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของวิธีการ คือเห็น ไม่เข้าไปเป็น รู้ซื่อๆ รวมทั้งท่าทีต่อทุกข์ ต่ออารมณ์อกุศล มันก็จะเป็นบันไดที่นำไปสู่ความอิสระ อิสระจากทุกข์ อิสระจากความโกรธ อิสระจากความหลง

แล้วถึงตอนนั้น สิ่งที่เราเคยประทับใจในหลวงพ่อ อันได้แก่ ความเมตตา ความสงบเย็น ความแน่วแน่มั่นคง มันก็จะไม่ใช่ของหลวงพ่ออีกต่อไปหรือเท่านั้น แต่มันจะเป็นของเราด้วย แต่จะถึงตอนนั้น มันก็ไม่มีสำนึกหรือความมั่นหมายว่าตัวเราแล้ว มันก็มีแต่สภาวะที่สมมุติว่าเป็นเราเท่านั้น

 

อันนี้คือสิ่งที่อยากจะฝากไว้ สำหรับผู้ที่มาร่วมปฏิบัติธรรมบูชาคุณหลวงพ่อมาตั้งแต่วันที่ 19 มาจนกระทั่งถึงเวลานี้ ก็ขอให้ความตั้งมั่นของพวกเราที่นำพาเรามาสู่การปฏิบัติธรรมด้วยความเพียร จงอำนวยให้เราทุกท่าน เจริญในพละ 5 ขอให้อยู่ในอารักขาแห่งธรรม นำพาให้มีความสงบเย็น เป็นสุข เข้าถึงความไม่ทุกข์ เข้าถึงความไม่โกรธ เข้าถึงความไม่หลง สามารถก้าวข้ามผ่านทุกข์ไปด้วยดี จนกระทั่งเข้าถึงความสิ้นทุกข์อิสระแห่งความทุกข์อันได้แก่พระนิพพาน ด้วยกันทุกคนเทอญ