Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25640728pm--แค่รู้ไม่เอาถูกไม่เอาผิด

28 ก.ค. 64 - แค่รู้ไม่เอาถูกไม่เอาผิด : เวลาเรามาเจริญภาวนา โดยเฉพาะการเจริญสติปัฏฐาน สิ่งที่เราคุ้นเคยมา บางทีก็ต้องวางแล้วกลับมาเริ่มต้น เรียนรู้ที่จะแค่รู้ซื่อๆแค่รู้เฉยๆ ดูโดยไม่ตัดสิน ดูโดยที่ไม่ไปกดข่มอะไรมัน ใหม่ๆก็ยากเพราะว่ามันจะเอาแต่เล่นงานความโกรธ ความเบื่อ ความหงุดหงิด ความเซ็ง เพราะพวกนี้มันดูเหมือนมารบกวนจิตใจ แต่ยิ่งทำก็ยิ่งเหมือนต่ออายุให้กับมันหรือเพิ่มกำลังให้มัน

ต้องกลับมาเรียนรู้ที่จะรู้ซื่อๆ ซึ่งที่จริงแล้วมันง่ายกว่ากับการที่ไปทำอะไรกับอารมณ์นั้น เหมือนกับที่ยกตัวอย่าง ดูรถมันวิ่งบนถนนมันสบายกว่าการไปทำอะไรกับรถคันนั้น ไม่ว่าจะเป็นการไปห้ามรถให้หยุด หรือว่าโดยสารไปกับรถเหล่านั้นหรือวิ่งไล่ตามรถเหล่านั้น ห้ามให้มันหยุดหรือวิ่งไล่ตาม มันก็เหนื่อยทั้งคู่ เราไปทำอย่างนั้นกับความคิดและอารมณ์ มันก็เหนื่อยและท้อ แต่ถ้าเราแค่รู้เฉยๆดูเฉยๆ มันก็ไม่เหนื่อยอะไร

 

แต่ว่าเราทำไม่เป็น เพราะอะไร เพราะลึกๆเราอยากหรือปรารถนาความสงบ พอเราปรารถนาความสงบก็อดไม่ได้ที่จะไปเล่นงานอารมณ์เหล่านี้ เพราะฉะนั้น บางทีก็ต้องรู้จักวางความอยากสงบลงด้วย รู้ทันความอยากชนิดนี้ให้ได้ แล้วไม่ปล่อยให้มันมาครองใจ เราจะได้เห็นมันเฉยๆ แล้วการภาวนาก็จะกลายเป็นเรื่องง่ายๆ สบายๆ เพราะถ้าไปบังคับกดข่ม มันเหนื่อย แต่แค่เรารู้ซื่อๆ มันไม่เหนื่อยหรอก 

25640727pm--เป็นอยู่ด้วยปัญญา

27 ก.ค. 64 - เป็นอยู่ด้วยปัญญา : คนที่ยอมลำบากเพื่อเตรียมตัวเตรียมใจ เมื่อเจอความไม่เที่ยงของชีวิต ซึ่งมีทั้งความแก่ ความเจ็บ ความพลัดพรากและความตาย พอถึงเวลาที่จะต้องตาย ก็ไม่ทุรนทุราย จิตใจก็ยังเป็นสุขหรือสงบได้ เราเลือกได้ว่า เราจะสุขก่อนแล้วทุกข์ทีหลัง หรือว่าทุกข์ ลำบากก่อนแล้วสุขทีหลังหรือสบายทีหลัง ซึ่งจะว่าไปแล้ว ผู้มีปัญญาจะเลือกอย่างหลังคือ ลำบากก่อนค่อยสบายทีหลัง หรือทุกข์ก่อนแล้วค่อยสบายทีหลัง เพราะว่าถ้าเลือกสบายก่อน มันก็สบายไม่มาก หรือถ้าจะสุขก่อนก็สุขไม่มาก แต่พอเจอทุกข์ทีหลัง มันหนักหนาสาหัสมากเลย อย่างตัวอย่างที่ได้ยกมา ก็เลือกเอาว่า เราจะสุขก่อนแล้วก็ทุกข์ทีหลัง หรือว่าลำบากก่อน แล้วก็ค่อยสุขหรือสบายทีหลัง 

25640726pm--ภูมิคุ้มใจในยุคโควิด

26 ก.ค. 64 - ภูมิคุ้มใจในยุคโควิด : ธรรมะในที่นี้ไม่ใช่หมายถึงการสร้างบุญสร้างกุศลหรือทำความดีอย่างเดียว อันนี้ก็สำคัญอยู่ แต่ว่าธรรมะที่เป็นภูมิคุ้มใจมันช่วยเราได้ อันนี้ยังไม่นับจากธรรมะจากเมตตากรุณาจากคนรอบข้างก็มีความสำคัญอย่างยิ่งเหมือนกัน เพราะในยาม ระบบสุขภาพวิกฤต เตียงไม่ว่าง ผู้คนต้องเก็บตัวอยู่กับบ้าน แต่จะอยู่รอดได้ก็ด้วยความช่วยเหลือของผู้คนรอบข้าง เป็นความเมตตากรุณาเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ อันนี้เป็นธรรมะเหมือนกัน

ซึ่งในยามนี้ ชี้ให้เห็นว่า ธรรมจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง แต่ก่อนเห็นไม่ชัดแต่ตอนนี้เห็นได้ชัด แต่ที่สำคัญที่สุดในตอนนี้คือธรรมะในใจนี่แหละ เพราะฉะนั้น ในขณะที่ยังมีเวลาก็ต้องฝึกเอาไว้ ให้ธรรมะในใจเกิดขึ้น เพื่อเป็นเครื่องรักษาใจหรือภูมิคุ้มกันใจ และมันยังจะช่วยทำให้เราผ่านเหตุการณ์ที่ยากลำบากในขณะนี้ไปได้ 

25640725pm--อยู่เย็นเป็นสุขในพรรษา

25 ก.ค. 64 (เย็น) - อยู่เย็นเป็นสุขในพรรษา : ถ้าเราฝึกที่จะอยู่กับแต่ละวันด้วยใจที่อยู่กับปัจจุบัน วันแต่ละวันก็จะผ่านไปเร็ว และมันก็จะทำให้เราได้เรียนรู้ในการที่จะผ่านอุปสรรคต่างๆไปได้ด้วยใจที่ไม่ทุกข์ หลายคนวิตกกังวลว่าเมื่อไหร่โควิดจะยุติเสียที เมื่อไหร่มันจะสงบสักที ถ้าไปคิด รอหรือเฝ้า จดจ่อนึกถึงวันนั้น ก็จะรู้สึกว่าเวลาแต่ละวันผ่านไปอย่างเชื่องช้า แต่ถ้าเรากลับมาอยู่กับปัจจุบันทำให้ดีที่สุดในโดยเฉพาะในแต่ละชั่วโมงๆ เราจะพบว่าในที่สุดก็ถึงวันที่ทุกอย่างกลับดีขึ้นกว่าเดิม วันที่ covid สงบ บรรเทา มันจะมาถึงเร็วกว่าที่คิด เพราะใจของเราไม่ได้ไปพะวงถึงวันนั้น แต่ว่าเรามาอยู่กับปัจจุบัน

เพราะฉะนั้น เราใช้ช่วงเวลาของเข้าพรรษา ฝึกใจให้อยู่กับปัจจุบัน อยู่กับแต่ละวัน และรับรองเลยว่า ถ้าทำอย่างนี้ไม่ถึงอาทิตย์ก็จะรู้สึกว่า เวลาผ่านไปเร็ว แล้วถ้าทำต่อไปเรื่อยๆ ปุ๊บเดียวก็ออกพรรษาแล้ว ส่วนหนึ่งนอกจากการที่เราให้ใจอยู่กับปัจจุบันแล้ว จิตของเราก็เริ่มปรับตัวได้ มันเริ่มคุ้นเคยกับวิถีชีวิต คุ้นเคยกับตารางชีวิตของแต่ละวัน ตอนอยู่ในเมืองเวลาผ่านไปเร็วเพราะว่ามีอะไรทำเย่อะแยะไปหมดเลย แต่ที่นี่เวลามันดูเหมือนผ่านไปช้าเพราะว่า ไม่มีอะไรทำมาก หรือว่ามันต้องใช้เวลาอยู่กับตัวเอง แทนที่จะเพลิดเพลินกับสิ่งเร้า ที่ทำให้เราลืมเวลา

 

การอยู่กับตัวเอง อยู่กับสังคม ชุมชนที่ไม่ได้มีสิ่งเร้า ไม่เร่งรีบอะไรมาก ที่ดูเหมือนว่าไม่ค่อยถูกอกถูกใจเท่าไร แต่พออยู่ไปนานๆเริ่มคุ้นเคย พอเราเริ่มคุ้นเคยอะไรก็ตาม คุ้นเคยกับสถานที่ คุ้นเคยกับจังหวะชีวิต เราก็จะเริ่มรู้สึกว่าเวลาผ่านไปเร็วขึ้นๆ เรื่อยๆ และยิ่งได้มาอาศัยสิ่งแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติ มันช่วยกล่อมเกลาใจให้สงบด้วย พอใจสงบแล้วความวิตกกังวลก็จะค่อยๆลดลง ธรรมชาติช่วยมาก รวมทั้งวิถีชีวิตอย่างที่นี่ มันสามารถช่วยกล่อมเกลาจิตใจให้สงบเย็นลงได้ 

25640725am--ตั้งใจมั่นในพรรษา

25 ก.ค. 64 (เช้า) - ตั้งใจมั่นในพรรษา : อธิษฐานเป็นบารมีอย่างหนึ่ง ถ้าเป็นอธิษฐานแบบบาลี บารมีแปลว่าอะไร คนเข้าใจผิดเยอะ คนไปนึกถึงผู้มีบารมีเป็นผู้ที่มีอิทธิพล แต่ที่จริงแล้ว บารมีในภาษาบาลีแปลว่าคุณความดีที่บำเพ็ญอย่างยิ่งยวดเพื่อจุดหมายที่สูงยิ่ง จุดหมายที่สูงยิ่งคืออะไร คือการบรรลุโพธิญาณ บารมีเป็นคุณความดีที่พระโพธิสัตว์ทรงบำเพ็ญอย่างยิ่งยวดเลย ถ้าบำเพ็ญครบสมบูรณ์ก็ได้บรรลุธรรมเป็นพระพุทธเจ้า เรียกว่าบรรลุโพธิญาณ เพราะฉะนั้น จึงเป็นความดีที่ไม่ใช่เล็กน้อย ถ้าไม่ใช่เป็นการขอตามที่เราเข้าใจ หรือตามความหมายของอธิษฐานที่เรารู้จัก มันก็ไม่ใช่คุณงามความดีอะไรที่ต้องบำเพ็ญเลย แต่พออธิษฐานความหมายคือความตั้งใจมั่นแน่วแน่เด็ดเดี่ยวที่จะทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งให้สำเร็จ และสิ่งที่ว่านี้ก็คือความดี ซึ่งปกติแล้วคนเราก็ทำได้ยากเพราะว่ามันมีกิเลสที่จะคอยชักชวนให้เขว หรือว่าทำให้ละทิ้งความเพียร 

25640724pm--พ้นทุกข์เมื่อรู้จักตัวเอง

24 ก.ค. 64 - พ้นทุกข์เมื่อรู้จักตัวเอง : เมื่อได้รู้จักตัวเองอย่างแท้จริง จนเห็นว่า แท้จริงแล้ว มันไม่มีเรา มันไม่มีตัวกูไม่มีตัวฉัน มันเป็นสิ่งที่ปรุงขึ้นมา ถ้ารู้ถึงขั้นนี้ในยามที่มีทุกข์ มันก็มีแต่ความทุกข์ แต่ไม่มีผู้ทุกข์ เพราะฉะนั้นจึงบอกตั้งแต่ต้นว่า หนทางสู่ความพ้นทุกข์ มันเริ่มต้นจากการที่รู้จักตัวเอง อย่างยสกุลบุตรพอรู้จักตัวเองขึ้นมา ก็พ้นทุกข์เลย หรือภัควัคคีย์ พอหันมาแสวงหาตัวเอง รู้จักตัวเองเข้าใจตัวเองในความหมายที่ลึกซึ้งจากคำสอนของพระพุทธเจ้า ก็ออกจากทุกข์ได้

 

เพราะฉะนั้น ถ้าหากว่าเราปรารถนาความพ้นทุกข์อย่างแท้จริง และเห็นว่ามันต้องลงมือปฏิบัติ ไม่ใช่ด้วยการร้องขอ หรือทำบุญรักษาศีล เราก็ต้องกลับมาที่จะรู้จักตัวเองในมิติที่ลึกซึ้ง ทั้งๆที่เกี่ยวข้องกับสุขและเกี่ยวข้องกับทุกข์ อันนี้แหละคือความหมายของปฐมเทศนาที่เราควรจะน้อมเข้ามาใส่ใจ

วันอาสาฬหบูชาปีนี้เราก็ไม่มีโอกาสที่จะได้มาเวียนเทียนกัน หลังจากฟังธรรมแล้ว ทุกปีเราจะมีการเวียนเทียน แต่ปีนี้สถานการณ์ไม่อำนวย และถึงแม้ว่าไม่มีโอกาสเวียนเทียนที่วัด เราก็ทำสิ่งที่มีคุณค่าได้ เพราะเวียนเทียนก็คือการบูชาด้วยอามิส ด้วยดอกไม้ธูปเทียน เราไม่มีโอกาสบูชาด้วยอามิสในวันอาสาฬหบูชาแต่เราก็สามารถที่จะเปลี่ยนมาเป็นการปฏิบัติบูชาได้ ทำที่บ้านคืนนี้ หรือว่าตั้งแต่พรุ่งนี้เป็นต้นไป มันก็ยิ่งเป็นโอกาสดีที่จะทำให้เราเข้าถึงการปฏิบัติมากขึ้น ไม่ว่าจะมีโควิดหรือไม่ ไม่ว่าจะมีความผันผวนปรวนแปรอย่างไรกับสังคมกับประเทศชาติ ในหนทางแห่งความพ้นทุกข์นี้ มันก็ยังมีคุณค่าอยู่เสมอ และทำเมื่อไหร่ก็ได้ผลตามมาเมื่อนั้น

 

เพราะฉะนั้น แม้ว่าช่วงนี้ โควิดจะแพร่ระบาดอย่างไร ก็อย่ามองข้ามถึงคุณค่าของหนทางแห่งการดับทุกข์ที่พระพุทธเจ้าทรงสอนจากประสบการณ์ของพระองค์เอง และสิ่งเหล่านี้ถ้าเราปฏิบัติก็จะช่วยทำให้จิตใจเราไม่ทุกข์ไปกับเหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นโดยที่ไม่รู้ว่ามันจะไปสิ้นสุดเมื่อไหร่ covid จะอยู่หรือไปแต่ใจก็ยังปกติได้ ถ้าหากว่าเราเอาคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้ามาทำให้เกิดขึ้นในจิตใจของเรา 

25640719am--เพียงแค่รู้

19 ก.ค. 64 - เพียงแค่รู้ : เพียงแค่กลับมารู้สึกตัว หรือรู้ทันความคิดและอารมณ์ที่เผลอพลัดเข้าไปเท่านั้น จิตก็จะกลับมาเป็นปกติสุข หลุดพ้นจากอารมณ์เหล่านั้นได้ ทุกวันสามารถเป็นวันแห่งความสดชื่นเบิกบานได้ หากเรามีความรู้สึกตัวอย่างต่อเนื่อง โดยมีสติช่วยเตือนใจให้รู้ทัน ไม่หลงเข้าไปในความคิดและอารมณ์เหล่านั้นจนหมดเนื้อหมดตัว

ความรู้สึกตัวหรือความรู้ตัว เป็นพื้นฐานให้เกิด “รู้” อีกชนิดหนึ่ง คือ รู้ความจริง หรือเห็นธรรมชาติของกายและใจตามความเป็นจริง เห็นกระทั่งว่า มันไม่ใช่ “กู”หรือ “ของกู” ดังนั้นจึงช่วยไถ่ถอนจิตจากความยึดมั่นถือมั่นในตัวตนได้ กล่าวอีกนัยหนึ่ง เมื่อใดที่รู้สึกตัว “ตัวกู”ก็หายไป แม้ปุถุชนยากที่จะรู้สึกตัวได้ต่อเนื่อง แต่ละวัน ๆ อาจหลงมากกว่ารู้ แต่ความรู้สึกตัวที่เพิ่มพูนขึ้น ย่อมช่วยลดความยึดติดถือมั่นในตัวตน ความทุกข์จึงบรรเทาเบาบางตามไปด้วย สิ่งที่มาแทนที่คือความปกติสุข สดชื่น เบิกบาน 

25640718pm--เรียนจากทุกข์

18 ก.ค. 64 (เย็น) - เรียนจากทุกข์ : ความทุกข์ไม่ใช่แค่ทำให้เราเห็นเข้าใจอนิจจัง แต่ยังทำให้เราตระหนักถึงความจริงที่ลึกไปกว่านั้น เรียกว่าอนัตตา เรียกว่าเราสามารถที่จะได้ประโยชน์จากความทุกข์ เริ่มต้นจากการที่เรามองความทุกข์ของผู้คน ด้วยสายตาที่ถูกต้อง และต่อไป ก็ไม่ใช่แค่รับรู้ความทุกข์ของผู้คนแต่ลงมือ เข้าไปช่วยเหลือพวกเขามันจะฝึกฝน จิตใจของเราจนกระทั่งเกิดปัญญาและเมื่อความทุกข์เกิดขึ้นกับเรา ไม่ว่าในรูปใดเราก็สามารถหาประโยชน์จากมันได้เราก็สามารถที่จะเรียนรู้จากมัน แล้วก็จะก้าวข้ามมันได้

แต่ว่าถ้าแม้จะก้าวข้ามมันไม่ได้แต่ก็อยู่กับมันได้ด้วยใจที่ไม่ทุกข์ เพราะฉะนั้นเมื่อเวลาเรารับรู้ข่าวคราว ความทุกข์ของผู้คน ถ้าเราวางใจให้ถูก มันก็จะเกิดประโยชน์ทั้งกับตัวเองในทางที่เป็นกุศลและก็เกิดประโยชน์กับคนที่กำลังมีความทุกข์อยู่ด้วย 

25640718am--รักษากายและใจให้ปลอดภัยจากโควิด

18 ก.ค. 64 (เช้า) - รักษากายและใจให้ปลอดภัยจากโควิด : ตอนนี้ความทุกข์กายก็มาก แล้วก็มีอยู่รอบตัว แต่ความทุกข์ใจก็ไม่ได้น้อยไปกว่ากันเลย เพราะว่าเราไม่ได้เห็นความสำคัญของการดูแลใจให้มันอยู่กับเนื้อกับตัว แต่มันก็ยังไม่สาย ที่เราจะพยายามพาใจกลับบ้าน กลับมาอยู่กับเนื้อกับตัว ใช้เวลาที่มีอยู่ในการฝึกสติ ทำความรู้สึกตัวให้เกิดขึ้น ไม่ว่าอยู่ที่ไหน จะสบาย จะปลอดภัยเพียงใด แต่มันก็หนีทุกข์ไม่พ้นถ้าหากว่าปล่อยให้ใจไหลไปกับความหลง ไหลไปกับสิ่งเร้าภายนอกต่างๆ โดยที่ไม่มีสติที่จะรู้ทัน หรือระลึกรู้ในความเป็นไปของใจ หรือแม้กระทั่งความเป็นไปของกายในยามที่เกิดทุกข์เวทนาขึ้น ในยามที่มีความเจ็บมีความป่วยขึ้นมา

อันนี้มันเป็นสิ่งเร่งด่วนที่เราจะต้องฝึกต้องเรียนรู้กัน เพราะว่าโควิดจะเข้ามาถึงตัวเมื่อไหร่ก็ไม่รู้ มาถึงแล้วก็อาจจะเกิดความเจ็บความป่วยหรือถึงแม้จะไม่มีทุกขเวทนาบีบคั้น ก็เกิดความตื่นตระหนกตกใจว่านี่ฉันติด covid แล้วหรือนี่ ความตื่นตระหนกตกใจบางทีทำร้ายยิ่งกว่าเชื้อโควิดเสียอีก เพราะเชื้อโควิดอาจจะมีภูมิคุ้มกันร่างกายของเราอยู่ พอจะต้านทานอยู่ แต่ความทุกข์ในจิตใจ ถ้าไม่มีสติคอยเป็นเครื่องรักษาใจ มันก็เล่นงานเราจนย่ำแย่เลย แม้กายไม่ป่วยแต่ใจก็ป่วยไปเรียบร้อยแล้ว หรือยิ่งกายป่วยยิ่งทำให้ใจที่ป่วยซ้ำเติมกายให้หนักขึ้น

 

เพราะฉะนั้น ในขณะที่เราเห็นความจำเป็นของการเก็บตัวอยู่ในบ้าน ก็อย่าลืมความสำคัญของการรักษาใจให้อยู่บ้านด้วย อย่าปล่อยใจให้ออกไปเพ่นพ่านข้างนอก เพราะนั่นคือการพาใจไปเจออันตราย ซึ่งถ้าไม่กลับมามีสติ กลับมามีความรู้สึกตัว ความโกรธ ความเกลียด ความกลัว ความวิตกกังวล ความหนักอกหนักใจ ความเครียด ความหงุดหงิด แม้กระทั่งความเบื่อ ความเหงามันก็จะมาเล่นงาน จนสุดท้าย การอยู่บ้านก็เหมือนกับการติดคุกหรือการตกนรก และยิ่งออกไปนอกบ้าน นัดเพื่อนหนีคุก นัดเพื่อนหนีนรก ก็กลับกลายไปเจอทุกข์ที่รุนแรงยิ่งกว่าด้วยซ้ำ 

25640717pm--วิถีชีวิตของผู้สงบ

17 ก.ค. 64 - วิถีชีวิตของผู้สงบ : เราใช้ชีวิตที่นี่อย่างมีประโยชน์ ดำรงความเป็นพระของเราอย่างถูกต้องทั้ง 4 ประการ มีความเพียรพยายามอดทนแม้ว่า ชีวิตที่ดูจะไม่หวือหวา เร้าใจสนุกสนานเหมือนตอนเป็นคฤหัสถ์ แถมยังต้องมาสู้กับกิเลสเพื่อฝึกตน บริหารพัฒนาจิต ก็ถือว่าเราใช้ชีวิตอย่างมีคุ้มค่าอย่างมีประโยชน์ มันก็ถือว่าเราได้ช่วยสังคมเหมือนกัน แม้ว่าเราอาจไม่ได้ช่วยคนที่ทุกข์ยากให้ปลอดภัย หรือว่าพ้นจากความทุกข์ยากได้ แต่การที่เราใช้ชีวิตที่นี่อย่างมีประโยชน์ ทำตนให้มีคุณค่า ไม่ปล่อยเวลาให้ล่วงเลยโดยเปล่าประโยชน์ ฝึกฝนพัฒนาตน มันก็เป็นการช่วยเหลือสังคมได้เหมือนกัน อาจจะไม่ได้ช่วยในวันนี้แต่จะช่วยในวันหน้าได้

ในขณะที่ผู้คนกำลังเดือดร้อนวุ่นวายเต็มไปด้วยความทุกข์ แต่เรากลับปล่อยตัวปล่อยใจอยู่ไปวันๆอย่างไร้ประโยชน์ เป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้องเลยทีเดียว ในทางตรงข้ามถ้าเราใช้ชีวิตอย่างมีคุณค่า พยายามเคี่ยวกรำฝึกฝนตน ทวนกระแสกิเลส เพื่อที่จะพัฒนาจิตให้งอกงาม เพื่อให้ความเป็นพระของเราถูกต้อง ก็ถือว่าเราได้ช่วยสังคม ได้ช่วยเหลือเกื้อกูลตอบสนองความประสงค์ของโยมพ่อโยมแม่หรือผู้หลักผู้ใหญ่ที่ทุกวันนี้กำลังอยู่ในความเสี่ยงอยู่ในอันตราย ถ้าหากว่าการที่เราอยู่สบาย ปลอดภัย มันเป็นการทำให้เราเสียโอกาสในการที่จะทำตนให้เป็นประโยชน์ในยามนี้อะไรที่เราควรจะทำได้เพื่อ ช่วยเหลือสังคมก็ ต้องทำ และการฝึกฝนพัฒนาตนก็เป็นสิ่งหนึ่งที่เราสามารถจะทำได้ในขอบเขตที่เหมาะสม