Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25640702pm--อยู่อย่างไรในยุคโควิด

2 ก.ค. 64 - อยู่อย่างไรในยุคโควิด : ตอนนี้คำถามที่อยู่ในใจของคนทั้งประเทศหรือคนทั้งโลกเลยก็คือ” เมื่อใดมันจะสิ้นสุดเสียที” มันในที่นี้ก็คือ สถานการณ์แพร่ระบาดของโควิด รวมทั้งมาตการที่สืบเนื่องตามมาเช่น การล็อกดาวน์หรือว่าการปิดกิจการต่างๆ เพื่อไม่ให้สถานการณ์ลุกลาม คำถามนี้เมื่อไรมันจะสิ้นสุดเสียทีนี่ จริงๆแล้วมันก็ไม่ค่อยมีประโยชน์เท่าไร เพราะว่ามันไม่ได้อยู่ในอำนาจของเรา ที่จะควบคุมสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นได้ และยิ่งคิดไปมันก็จะทำให้จิตใจห่อเหี่ยวหดหู่หรือเครียด เพราะว่าแนวโน้มมันก็ยังไม่ค่อยดีขึ้นเท่าไร และยิ่งนึกถึงคำตอบ นอกจากที่จะไม่ช่วยให้อะไรดีขึ้นแล้ว กลับจะทำให้เรารู้สึกแย่ลง เกิดความเครียดมากขึ้น หรือเกิดความท้อแท้หนักหนักกว่าเดิม อาตมาคิดว่าคำถามที่สำคัญกว่าก็คือ “เราจะอยู่กับมันให้ดีที่สุดได้อย่างไร” 

25640626am--ไม่ลืมกายไม่ลืมใจ

26 มิ.ย. 64 - ไม่ลืมกายไม่ลืมใจ : ที่ใคร ๆ คิดว่าใจลอยเป็นเรื่องดี ไม่มีพิษสง นั่นเป็นเพราะเขาไม่ตระหนักว่า ใจลอยนี่แหละที่สุดท้ายจะทำให้ใจจมอยู่กับอารมณ์ที่เป็นอกุศล ยังไม่พูดถึงอุบัติเหตุที่เกิดเพราะใจลอย ไม่รู้เนื้อรู้ตัวขึ้นมา เช่น ลื่นหกล้มขณะเข้าห้องน้ำ หรือตกบันได ถ้าใจลอยขณะขับรถ ก็อาจเกิดอันตรายถึงชีวิตได้ ลองนึกดูว่า หากข้ามถนนแล้วใจลอย จะเกิดอะไรขึ้น ใจยังไม่ทันจมเลย ก็เรียบร้อยไปแล้ว แข้งขาหัก หรือว่าถึงกับตายเลย เพราะฉะนั้นเราจึงควรพาใจให้มาอยู่กับการรู้เนื้อรู้ตัวบ่อย ๆ หมั่นรู้สึกตัวเป็นนิจ ด้วยการเจริญสติ

สติมีประโยชน์ตรงที่ทำให้รู้ทันความคิด และอารมณ์ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์ใดก็ตาม อารมณ์บวกหรือลบ ยินดีหรือยินร้ายก็รู้ทัน ช่วยป้องกันไม่ให้มันมาครอบงำใจ ให้หลง ไม่ว่าจะหลงเพลิน หลงดีใจ หรือหลงทุกข์ ก็ไม่เอาทั้งนั้น เพราะว่า ความดีใจหรือความสุข ก็มีโทษเหมือนกัน 

25640625pm--เห็นจนเข้าถึงธรรม

25 มิ.ย. 64 (เย็น) - เห็นจนเข้าถึงธรรม : วิปัสสนาคือการเห็นอย่างแจ่มแจ้ง จนกระทั่งเห็นสัจธรรมความจริง เห็นสังขารว่าเป็นทุกข์ว่าไม่เที่ยง เห็นกระทั่งว่า ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา แต่แน่นอน ก่อนที่จะเห็นธรรม หรือเห็นอารมณ์ความคิดเหล่านั้นได้ มันต้องฝึกให้มารู้กายก่อน เพราะว่ากายเป็นเรื่องหยาบๆ เห็นกายในที่นี้หมายถึงรู้สึก รู้สึกว่ากายเคลื่อนไหว เท้าขยับ หรือว่ามือกำลังเขยื้อน ไม่ว่าจะอาบน้ำ ถูฟัน เดินจงกรม สร้างจังหวะ ถ้าเราทำอย่างมีสติ มันจะรู้สึกว่ากายเคลื่อนไหว ถ้าเกิดว่ามันเผลอคิดนึกไป ก็มีสติเห็นใจคิดนึก ถ้าไม่มีความคิดนึกเกิดขึ้นก็มารู้กาย หรือรู้สึกกับกายไป อันนี้เรียกว่า รู้กายเคลื่อนไหว เห็นใจคิดนึก ต้องหมั่นฝึก

ที่นี่เราก็พูดอยู่เรื่อย เรื่องการเห็น เห็น เห็นหรือรู้ทัน เป็นพื้นฐานที่สำคัญของการปฏิบัติ แล้วก็เป็นวิชาที่ใช้ได้ตลอดจนกว่าจะพ้นทุกข์เลยก็ได้ เพราะว่าการเห็น ทีแรกเห็นด้วยสติ ต่อไปก็เห็นด้วยปัญญา เมื่อเห็นด้วยปัญญา เห็นชัดแจ้งในสัจธรรมของสังขาร มันจะเหนื่อยหน่ายในสิ่งที่เป็นทุกข์ที่ตนหลง นั่นแหละเป็นทางแห่งพระนิพพาน อันเป็นธรรมหมดจด พระนิพพานเกิดขึ้นได้เพราะการเห็นด้วยปัญญาอย่างที่ว่า แต่จะเห็นด้วยปัญญาได้ ต้องเห็นด้วยสติก่อนจนชำนิชำนาญ การเห็นด้วยปัญญาก็จะเกิดขึ้น 

25640625am--จุดหมายอยู่ไกล ใจอยู่กับปัจจุบัน

25 มิ.ย. 64 (เช้า) - จุดหมายอยู่ไกล ใจอยู่กับปัจจุบัน : มีนักไต่เขาคนหนึ่ง เป็นคนที่ชอบไต่ภูเขาสูง เขาสูงทั้งหลายเขาผ่านมาหมดแล้ว รวมทั้งยอดเขาเอเวอร์เรสต์ด้วย เขาพูดถึงประสบการณ์ของการไต่เขาว่า เวลามองภูเขาจากที่ไกล จะรู้สึกน่ากลัว จนรู้สึกท้อ อยากหันกลังกลับ แต่เขาพบว่าเคล็ดลับการไต่เขาก็คือ แทนที่จะมองไปที่ยอดเขา เขาจะจับจ้องอยู่ที่พื้นใต้ฝ่าเท้า แล้วก้าวไปข้างหน้าทีละก้าว ทีละก้าว ในที่สุดก็ถึงจุดหมายปลายทาง อันนี้ก็เป็นวิธีการเดียวกับนายฟิลลิปนักไต่ลวดคนที่ว่า คนที่ทำสิ่งยากจนประสบความสำเร็จนั้น สิ่งสำคัญไม่ได้อยู่ที่ฝีมือหรือความเชี่ยวชาญ แต่อยู่ที่การวางใจให้เป็น คืออยู่กับปัจจุบัน อยู่กับแต่ละก้าวให้ดี อยู่กับแต่ละนาทีนี้ให้ดี ชั่วโมงนี้ให้ดี แล้วก็ทำไปเรื่อย ๆ โดยไม่ท้อถอย ในที่สุดก็จะถึงจุดหมายปลายทางเอง 

25640624pm--สุขเพราะชอบในสิ่งที่ทำ

24 มิ.ย. 64 - สุขเพราะชอบในสิ่งที่ทำ : เวลาเราปฏิบัติธรรม พยายามสร้างฉันทะให้เกิดขึ้น ถ้าเรามีฉันทะในการปฏิบัติ ในการเดินจงกรม ในการเจริญสติ ในการมาทำวัตร ในการทำความเพียร แม้เราจะทำกี่ครั้ง ๆ มันก็ไม่รู้สึกเบื่อ แต่ถ้าไม่มีฉันทะ ทำบ่อยๆทำซ้ำๆมันก็กลายเป็นความเบื่อขึ้นมา ถ้าไม่มีฉันทะในการบวช ไม่มีฉันทะในการปฏิบัติ กิจวัตรในแต่ละวันๆ ทำซ้ำไปซ้ำมา วันแล้ววันเล่า เดือนแล้วเดือนเล่า ไม่ทันถึงปีก็เบื่อแล้ว เพราะว่าเป็นการทำโดยที่ไม่มีเป้าหมาย ไม่เห็นคุณค่า และเป็นการทำที่ไม่มีฉันทะ มันก็กลายเป็นการทำโดยไร้ชีวิตชีวา

ในทางตรงข้าม ถ้าเรามีฉันทะในการปฏิบัติ ในการเจริญสติ ในการทำความเพียร ตื่นเช้าขึ้นมาทุกวัน มันจะรู้สึกมีชีวิตชีวา เพราะเราจะได้ทำในสิ่งที่เรารัก เหมือนกับนักเรียน พอถึงเช้าวันจันทร์ แทนที่จะห่อเหี่ยวเพราะว่าจะต้องไปโรงเรียน เบื่อ ก็กลับกระตือรือร้น เพราะว่าจะได้ทำในสิ่งที่ตัวเองชอบ ในสิ่งที่ตัวเองรัก ที่เป็นเช่นนั้นเพราะว่ารู้ว่าเรียนไปเพื่ออะไร หรือว่าทำไปเพื่ออะไร ยิ่งเรียนก็ยิ่งสนุก ยิ่งเรียนก็ยิ่งมีความสุข 

25640618am--ใช้ชีวิตด้วยความรู้สึกสดใหม่

18 มิ.ย. 64 - ใช้ชีวิตด้วยความรู้สึกสดใหม่ : ผู้คนทุกวันนี้มีความเบื่อกับหลายสิ่งหลายอย่างโดยเฉพาะเบื่อชีวิตที่ต้องเก็บตัวอยู่ที่บ้านหลายคนบอกว่าต้องทำอะไรซ้ำๆอยู่นั่นแหละ มาหลายเดือนแล้ว ก็เพราะว่า covid มาบังคับ ทำไปๆ รู้สึกเบื่อหน่าย ที่เบื่อหน่ายเพราะว่าเขาไม่ได้ทำด้วยความใส่ใจ ไม่ได้ทำด้วยความรู้สึกตัว ถ้าทำด้วยความรู้สึกตัว มันจะมีความรู้สึกสดใหม่เกิดขึ้น สิ่งที่ทำ มันก็จะไม่ใช่สิ่งที่ซ้ำซากจำเจ จนกระทั่งทำให้เกิดความเบื่อ มันจะเป็นสิ่งใหม่เพราะความรู้สึกที่สด ความรู้สึกที่ใหม่ ซึ่งเกิดจากความรู้สึกตัว เกิดจากการที่เอาใจใส่ลงไป

แต่ว่าความรู้สึกตัวแบบนี้จะเกิดขึ้นไม่ได้ เพราะถ้าความที่ทำอะไรซ้ำๆจนรู้สึกว่ามันจำเจ ก็จะทำแบบขอไปที หรือทำไปโดยอัตโนมัติ อันนี้คือเหตุผลที่บอกว่าต้องระวัง อะไรที่เราทำบ่อยๆทำซ้ำๆทำจนเคยชินจนเป็นนิสัย จะทำให้ความรู้สึกมีชีวิตชีวาหายไป มีความหลงมีความหม่นมัวขึ้นมาแทนที่ แล้วก็จะเกิดความเบื่อหน่ายขึ้นมา แล้วสุดท้ายสิ่งที่เคยเป็นแรงดึงดูดให้เรามาอยู่ที่นี่ มันก็เจือจางลง แล้วก็เลยคลายความเพียร แล้วก็เลยอยู่ไปวันๆ เสร็จแล้วก็กลายเป็นเบื่อขึ้นมา เรียกว่าหมดไฟ ก็เลยอยู่ไปวันๆ อยู่ไปแบบไม่มีชีวิตชีวา ก็กลายเป็นเสียเวลา ปล่อยเวลาให้เปล่าประโยชน์

แต่ถ้าเราทำอะไรก็ตามด้วยความรู้สึกตัว โดยเฉพาะสิ่งที่เป็นกิจวัตร สิ่งที่ทำจนเป็นนิสัย ทำด้วยใจที่ใหม่สดอยู่เสมอ เราจะระลึกได้ถึงจุดมุ่งหมายของการมาบวชของเรา จะทำให้เกิดความเพียร เกิดความพยายาม แม้ว่ามันจะลำบากอย่างไรก็ตาม อย่าว่าแต่ตื่นเช้าเลย ยิ่งกว่านั้นก็ยังทำได้ เพราะว่ามันมีแรงกระตุ้น ไม่ใช่เกิดจากแรงผลัก แต่เกิดจากแรงดึงดูดที่ทำให้เรามีพลังในการที่จะก้าวเดินไปข้างหน้าเพื่อที่จะไปให้ถึงจุดมุ่งหมายที่เรากำหนดไว้ในใจหรือใฝ่ฝัน 

25640617pm--คาถา4ไม่ ช่วยให้ใจปล่อยวาง

17 มิ.ย. 64 - คาถา 4 ไม่ ช่วยให้ใจปล่อยวาง : ถ้าเราลองเตือนตนเอง อย่างน้อย 1 ใน 4 ข้อนี้คือ

ข้อ 1 มันยังไม่เกิด สิ่งที่กังวล มันยังไม่เกิด

ข้อ 2 มันยังไม่ถึงเวลา ยังไม่ถึงเวลาที่จะไปทำงานหรือไปแก้ปัญหา อย่าเพิ่งเอามาเก็บมารกสมอง หรือมาทำให้กังวลจนนอนไม่หลับกินไม่อิ่ม

ข้อ 3 มันเป็นสิ่งที่เราทำอะไรไม่ได้ ในเมื่อทำอะไรไม่ได้ จะไปกลุ้มกับมันทำไม แล้ว

ข้อที่ 4 ไม่รู้ว่ามันจริงหรือเปล่า อาจจะเป็นการปรุงการแต่งของเราไปเอง หรือของความคิดที่ชอบระแวง มันไม่ใช่เราคิดแต่เป็นไอ้ตัวระแวงตัวหลงที่มันปรุงความคิดเหล่านี้ขึ้นมา ถ้าเราเชื่อมัน เราก็เป็นทุกข์

 

ทั้ง 4 ไม่นั้น เป็นคาถา ที่ช่วยเตือนใจเราได้ดี ไม่ให้เราไปกังวลกับเรื่องอะไรมากเกินไป เตรียมตัวไว้บ้างนั้นดี แต่ว่าจะไปกังวลหรือพะวงกับมัน มันก็มีแต่จะสร้างทุกข์ เวลาใด เมื่อไหร่ก็ตามที่เรารู้สึกกังวลแล้ววางไม่ได้ ก็เตือนตนด้วยคาถา 4 ไม่ คือ มันมายังไม่เกิด มันยังไม่ถึงเวลา เราทำอะไรไม่ได้แล้ว หรือว่า เราไม่รู้ว่ามันเป็นจริงหรือเปล่า เตือนตัวเองด้วยคาถาเหล่านี้ มันก็ช่วยทำให้ปล่อยวางได้ และกลับมาอยู่กับปัจจุบัน 

25640611am--ชนะด้วยความนิ่ง

11 มิ.ย. 64 - ชนะด้วยความนิ่ง : เราสามารถเป็นอิสระจากความรู้สึกนึกคิดที่แย่ ๆ ได้ แต่ต้องเริ่มต้นจากความรู้สึกที่ไม่อยากผลักไสหรือรังเกียจมัน เมื่อใดตามที่มันผุดขึ้นมาในใจ ก็เพียงแต่รับรู้มันเฉย ๆ ไม่ต้องทำอะไรกับมัน พอรู้แล้วก็ไม่ต้องสนใจมัน

ทีแรกมันจะพยายามดึงความสนใจจากเรา พยายามยั่วให้เราเข้าไปไล่หรือผลักไสมัน แต่ขืนเราทำเช่นนั้น มันยิ่งได้ใจ เหมือนเด็กที่คอยเรียกร้องความสนใจไม่จบสิ้น แต่ถ้าเราไม่สนใจมันเลย มันพยายามยั่วยุก่อกวนเท่าไร เราก็เฉย ไม่นานมันก็จะยอมแพ้และล่าถอยไปเอง 

25640610pm--ความเข้มแข็งที่แท้จริง

10 มิ.ย. 64 (บ่าย) - ความเข้มแข็งที่แท้จริง : ถ้ำยายปริก เกาะสีชัง เป็นสถานที่วิเวก เหมาะแก่การภาวนา หลวงพ่อประสิทธิ์ ถาวโร จึงมาจำพรรษาอยู่เนือง ๆ ภายหลังท่านได้บุกเบิกและพัฒนาจนกลายเป็นวัดสมบูรณ์ มีพระและแม่ชีมาปฏิบัติธรรมเป็นจำนวนมาก

ช่วงหนึ่งมีการก่อสร้างกำแพงหินด้านหน้าวัด เมื่อหินศิลาแลงมาถึง หลวงพ่อได้สั่งให้กองไว้ด้านนอกวัดเพื่อนำมาก่อกำแพงในวันรุ่งขึ้น บังเอิญกองหินเหล่านั้นวางเหลื่อมล้ำเข้าไปในที่ของชาวบ้านรายหนึ่ง ซึ่งเป็นไม้เบื่อไม้เมากับวัดมานาน เหตุเพราะต้องการยึดครองที่ดินของวัด อันที่จริงกองหินนั้นล้ำเข้าไปในที่ของเขาเพียง ๑-๒ นิ้วเท่านั้น แต่เมื่อเจ้าของที่รู้เข้าก็ไม่พอใจ เดินมาที่วัดพร้อมตะโกนขึ้นว่า

 

“เฮ้ย ใครหน้าไหนวะ มันบังอาจเอาหินเอาดินมากองในที่ของกู ออกมาเจอกันหน่อยซิ”

 

หลวงพ่อประสิทธิ์กำลังนั่งพักผ่อนอยู่ที่กุฏิหน้าประตูวัดพอดี จึงเดินไปหาชายผู้นั้น แล้วพูดว่า “เออแน่ะโยม จะเอาอะไรกับพระกับเจ้านักหนา หลวงพ่อขอวางไว้แค่สักคืนหนึ่งเท่านั้นแหละ พรุ่งนี้ก็จะขนออกแล้ว ค่อยพูดค่อยจากันก็ได้”

 

ชายผู้นั้นไม่ฟัง ตวาดกลับว่า “ไม่รู้ล่ะ ประเดี๋ยวพวกมึงไปขนออกจากที่กูให้หมดเลยนะ” พูดพลางชี้หน้าหลวงพ่อ พร้อมกับขู่ว่า ถ้าไม่ขนออกไป จะไปแจ้งทั้งนายอำเภอและตำรวจ “เอาพวกมึงเข้าคุกให้หมด ข้อหาบุกรุกที่ของกู โธ่เอ๋ย พวกมึงน่ะ ก็เป็นแค่ไอ้พระเฮงซวย”

 

ทั้ง ๆ ที่ถูกสบประมาทด้วยถ้อยคำหยาบคาย หลวงพ่อประสิทธิ์ยังคงนิ่งสงบ ไม่มีอาการโกรธหรือหงุดหงิดแต่อย่างใด ท่านกลับไปนั่งหน้ากุฏิและดื่มน้ำปานะอย่างสบาย ราวกับไม่มีอะไรเกิดขึ้น

 

วันรุ่งขึ้นนายอำเภอและตำรวจมาที่วัด แต่หลังจากตรวจดูกองหินหน้าวัดแล้ว ก็เห็นว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย หินล้ำเขาไปในที่ของชายผู้นั้นแค่นิ้วสองนิ้ว ไม่น่าเอะอะโวยวายจนเป็นเรื่องเลย สักพักก็ลาหลวงพ่อกลับ

 

หลังจากวันนั้น มีศิษย์คนหนึ่งซึ่งอยู่ในเหตุการณ์ตลอด เล่าให้หลวงพ่อประสิทธิ์ฟังว่า เขาเสียใจมากที่เห็นหลวงพ่อถูกด่า รู้สึกตกใจและว้าวุ่นเป็นที่สุด

 

หลวงพ่อหัวเราะอย่างคนอารมณ์ดีแล้วพูดว่า “ปัดโธ่เอ๊ย เอ็งก็ไปคิดมากทำไม จำไว้นะ คำพูดน่ะมันก็แค่ลมปาก พูดไปก็ดับไป เป็นล้มเป็นแล้งไปทุกคราวคำ ถือสาอะไรกับมัน แล้วลิ้นคนก็ไม่มีกระดูกสักหน่อย จริงจังกับมันแล้วได้อะไรขึ้นมา”

 

ความหวั่นไหวในลมปากของผู้อื่นนั้น เป็นที่มาของความทุกข์ และนำไปสู่การทะเลาะวิวาทและบาดหมางกัน แม้กระทั่งในหมู่ชาววัด ก็มีปัญหาดังกล่าวเกิดขึ้นเนือง ๆ หลวงพ่อประสิทธิ์มักตักเตือนพระ ชี และญาติโยมอยู่เป็นประจำว่า อย่าถือสาหาความกับลมปากของผู้อื่น แต่บางครั้งก็ไม่ได้ผล จนบางคราวหลวงพ่อต้องเตือนแรง ๆ ว่า “หากขัดแย้งกันเมื่อไร ให้ลองถามกันดูซิว่า มึงต้องตายไหม แล้วถามตัวเองว่า กูต้องตายไหม อ้าวในเมื่อทั้งสองฝ่ายก็ต้องตายด้วยกันทั้งคู่ แล้วทะเลาะกันไปทำไม มันได้อะไรขึ้นมา”

 

หลวงพ่อประสิทธิ์แม้เป็นพระที่ดูเหมือนดุ แต่เวลามีอะไรมากระทบแรง ๆ ท่านกลับสงบนิ่ง เป็นปกติ มิใช่แต่คำด่าทอเท่านั้น แม้กระทั่งการลงมือทำร้ายท่าน ก็มิอาจทำให้ท่านโกรธหรือทุกข์ร้อนได้เลย  

25640610am--ฉวยโอกาสให้กับความรู้ตัว

10 มิ.ย. 64 (เช้า) - ฉวยโอกาสให้กับความรู้ตัว : "ตัวหลง" มันพยายามทุกทางที่จะครองใจของเรา แต่ว่ามันแพ้ทางสติ มันกลัวถูกรู้ ถูกเห็น นี่เป็นจุดอ่อนที่สำคัญ ดังนั้นเราจึงควรเพียรเจริญสติ ฉวยโอกาสรู้สึกตัวบ่อย ๆ หมั่นสังเกตความคิด หมั่นมองตนบ่อย ๆ เราจะรู้ทันอารมณ์ได้เร็วขึ้น และไม่เปิดโอกาสให้มันครองใจเรา หรือบงการชีวิตของเราไปตามอำนาจของมัน