Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25640609pm--สุขได้แม้ชีวิตจำเจ

9 มิ.ย. 64 - สุขได้แม้ชีวิตจำเจ : ฝึกจิตฝึกใจให้สามารถมีความสุขได้กับชีวิตที่มันราบเรียบซ้ำซากจำเจ หรือถึงคราวที่ชีวิตเกิดผันผวนปรวนแปรขึ้นมาก็จะมีความพร้อมที่จะรับมือกับมันได้ อันนี้เรียกว่าอาศัยบทเรียนจากโควิดมาเพื่อกระตุ้นตัวเอง เพื่อให้เห็นความจำเป็นของการฝึกตนแทนที่จะมาบ่นหรืออึดอัดโวยวายตีโพยตีพายว่าเมื่อไรโควิดมันจะหมดไปเสียที ก็มีความพอใจกับชีวิตที่เป็นอยู่เพราะเป็นโอกาสที่จะได้ฝึกตน 

25640605am--มองทุกอย่างเป็นอาจารย์

5 มิ.ย. 64 - มองทุกอย่างเป็นอาจารย์ : จะเห็นได้ว่า ธรรมะ จริงๆ แล้วอยู่รอบตัวเรา ไม่ว่าจะเป็นผู้คน ไม่ว่าจะเป็นธรรมชาติ ภูเขา ใบบัว ลำธาร มด แมลง พวกนี้สามารถที่จะเป็นอาจารย์เราได้ทั้งนั้น แม้กระทั่งคนที่ว่าเรา ก็เป็นอาจารย์ได้ หลวงพ่อพุธ ฐานิโย ท่านเล่าว่าสมัยท่านหนุ่มๆ ท่านไปจำพรรษาที่อุบล เช้าวันหนึ่งก็ไปบิณฑบาต ก็เห็นโยมผู้หญิงคนหนึ่งยืนรอใส่บาตรกับลูกชายอายุประมาณ 5 ขวบ ท่านก็เดินตรงไปรับบาตร พอใกล้ถึงตรงนั้น เด็กผู้ชายคนนั้นก็พูดออกมาว่า มึงบ่แม่นพระหรอก ๆ มึงไม่ใช่พระหรอก พูดมาที่ท่าน ท่านได้ยินอย่างนั้น ท่านก็ฉุนเลย โกรธเลย แต่สักพักท่านก็เห็นความโกรธ แล้วก็มีเสียงขึ้นมาในใจว่า จริงของมัน เราไม่ใช่พระ เพราะถ้าเราเป็นพระ เราก็ต้องไม่โกรธสิ พอคิดอย่างนี้ขึ้นมาได้ ท่านสงบเลย เป็นปกติ แล้วก็เดินไปรับบาตรจากแม่ของเด็ก ด้วยอาการสงบนิ่ง ไม่มีความโกรธ ไม่คิดจะต่อว่าแม่ว่าทำไมปล่อยให้เด็กพูดอย่างนั้น โดยไม่คิดต่อว่าเด็กที่พูดแบบนั้น แล้วตอนหลังท่านพูดถึงเด็กคนนั้นว่าเป็นอาจารย์ท่าน อาจารย์ที่ทำให้ท่านได้เห็นความโกรธของตัวเอง และเห็นว่าตัวเองยังมีการบ้านที่ต้องฝึกฝน เพราะว่าเรายังมีความโกรธอยู่ เป็นพระต้องไม่โกรธ ถ้าเป็นพระบางรูปอาจจะโกรธหนักเลย มาว่ากูได้อย่างไร ก็เป็นพระ แต่ว่าหลวงพ่อพุธ ท่านบอกว่า ถ้าเป็นพระต้องไม่โกรธสิ แล้วก็ถือว่าเด็กคนนั้นเป็นอาจารย์

 

เพราะฉะนั้น ให้เราตระหนักว่า รอบตัวเราเต็มไปด้วยอาจารย์ไม่ใช่แค่อาจารย์ที่นั่งเทศน์ ไม่ใช่ครูบาอาจารย์ที่เรานับถือเป็นหลวงปู่หลวงตาหรือว่าพระอริยเจ้า ทุกคนทั้งหมดทุกสิ่งก็สอนธรรมให้กับเราได้ อยู่ที่ว่าเราจะมองเป็นหรือเปล่า อยู่ที่ว่าตอนนั้นเรามีสติหรือไม่ ถ้าเรามีสติก็เท่ากับใจเราพร้อมที่จะเปิดรับสัจธรรมจากทุกสิ่ง 

25640604pm--เรามาวัดเพื่ออะไร

4 มิ.ย. 64 (เย็น) - เรามาวัดเพื่ออะไร : แต่ถ้าเรามาวัดเพื่อฝึกจิตให้สงบ อันนี้มีประโยชน์มากกว่า เพราะว่ามันทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในจิตใจของเรา ถ้าเรารู้จักทำจิตให้สงบ กลับไปบ้าน กลับไปที่ทำงาน กลับไปสู่โลกภายนอก เราก็สามารถที่จะพบความสงบได้ในทุกที่ไม่ว่าสถานที่แห่งนั้นมันจะอึกกระทึกวุ่นวายจอแจ เรามาวัดด้วยวัตถุประสงค์แบบนี้แหละจึงจะเกิดประโยชน์ ตั้งความหวังหรือจุดมุ่งหมายให้ถูกต้อง เพราะว่าถ้ามาวัดเพื่อจะหาความสงบหลายคนก็ผิดหวังกลับไป เพราะว่าไม่ได้สงบอย่างที่คิด ธรรมชาติ อาจจะสงบ แต่ผู้คนไม่สงบ เพราะว่ามาจากทั่วสารทิศ ความคิด จิตใจไม่ตรงกัน คนที่มีปัญหาก็มีไม่น้อย

ยังไม่นับประเภทที่ว่ามาวัดแล้วสงบก็จริงเพราะมาอยู่ชั่วคราว ทิ้งภารกิจการงานเอาไว้ที่บ้าน ที่ทำงาน ใจโปร่งเบา ผู้คนก็ต่างปฏิบัติ ไม่ได้มาเกี่ยวข้องกันเท่าไหร่ ก็พบกับความสงบได้อย่างที่ต้องการ แต่พอกลับไปบ้านก็เกิดเครียดขึ้นมาเลย เกิดอาการหงุดหงิด เพราะว่าที่บ้านไม่สงบเหมือนที่วัด เกิดอาการประเภทหูร้อน โดยเฉพาะคนที่มาเข้าคอร์สปฏิบัติหลายวัน มันสบาย แต่พอกลับไปบ้าน ไปเจอผู้คน ผู้ร่วมงาน หูร้อนขึ้นมาเลย เกิดความเครียดและไม่รู้จะทำอย่างไร เพราะไม่ได้ฝึกจิตที่จะรับมือสิ่งเหล่านี้ 

25640604am--รู้เห็นเหตุแห่งทุกข์

4 มิ.ย. 64 (เช้า) - รู้เห็นเหตุแห่งทุกข์ : “ทุกข์เป็นสิ่งที่ต้องกำหนดรู้” ไม่ใช่สิ่งที่ต้องละ สิ่งที่ต้องละคือสมุทัย ซึ่งเป็นเหตุแห่งทุกข์ เมื่อเราเจอทุกข์ อย่างแรกที่ต้องทำคือรู้ทุกข์ คือรู้ว่ากำลังทุกข์อยู่ รู้ว่ากำลังโกรธ รู้ว่ากำลังหงุดหงิด เวลามีอารมณ์เหล่านี้เกิดขึ้นคนส่วนใหญ่ไม่รู้ตัว เพราะกำลังถูกอารมณ์ครอบงำอยู่ การมีสติจะช่วยให้เรารู้ทันอารมณ์เหล่านั้น เมื่อมีทุกข์ ก็รู้ว่าทุกข์ นี้คือความหมายแง่หนึ่งของ การรู้ทุกข์

ต่อมาก็เห็นว่าที่กำลังทุกข์อยู่นั้นไม่ใช่เราทุกข์ มันเป็นกายที่ทุกข์ เป็นกายที่ปวด ไม่ใช่เราปวด ที่ร้อนนั้นไม่ใช่เราร้อน แต่เป็นกายที่ร้อน ที่โกรธก็ไม่ใช่เราโกรธ แต่เป็นจิตที่โกรธ ถ้าไม่มีสติก็ไม่เห็น หลงคิดว่าเราเป็นนั่นเป็นนี่ไปหมด ไปคิดว่าเราปวด เราเจ็บ เราโกรธ เราโมโห มีแต่ตัวเราเป็นผู้กระทำ แต่พอมีสติเราจะเห็นว่าที่จริงแล้วความปวดนั้นเป็นเรื่องของกาย ส่วนความโกรธเป็นเรื่องของใจ เวลาเดินก็เห็นว่า ที่เดินนั้นคือรูปหรือกาย ไม่ใช่เราเดิน เวลาเผลอคิด ก็เห็นว่าใจคิด ไม่ใช่เราคิด ต่อไปก็จะเห็นว่า เวลามีความโกรธเกิดขึ้น ไม่ใช่จิตโกรธหรอก แต่เห็นว่ามีความโกรธเกิดขึ้นที่ใจ ความโกรธก็อันหนึ่ง จิตก็อันหนึ่ง เวลาเมื่อยหรือเกิดทุกขเวทนา ก็จะเห็นว่าทุกขเวทนาก็อันหนึ่ง ร่างกายหรือรูปก็อันหนึ่ง คือจะเห็นแยกเป็นส่วน ๆ แต่ก่อนนั้นไม่ใช่อย่างนี้ คือ รู้สึกว่าฉันปวด ฉันเมื่อย ฉันโกรธ

 

บ่อยครั้งเรามักจะเอาความทุกข์ของรูป ความทุกข์ของนาม มาเป็นความทุกข์ของเราหรือตัวเรา ที่จริงแล้วตัวเราหรือ “ตัวกู”นั้นไม่มีอยู่จริง แต่เกิดจากการปรุงแต่งขึ้นมา แล้วก็หลงคิดว่ามันมีจริง ๆ ตัวกูนี้แหละที่รับสมอ้างว่าเป็นเจ้าของความทุกข์ต่าง ๆ มากมาย ไปเอาความทุกข์ของกายมาเป็นความทุกข์ของกู ไปเอาความทุกข์ของใจมาเป็นความทุกข์ของกู ก็เลยทุกข์หนักขึ้น ที่จริงแล้วยิ่งทุกข์เท่าไร ยิ่งต้องสลัดความทุกข์ออกไป ไม่ใช่ดึงมาเป็นของกูหรือตัวกูตลอดเวลา แต่ถ้าเราเจริญสติ พอมีทุกข์ก็จะเห็นว่าที่ทุกข์นั้นไม่ใช่เราทุกข์ แต่เป็นกายที่ทุกข์ เป็นกายที่ปวด ที่โกรธก็ไม่ใช่เราโกรธ แต่เป็นใจที่โกรธ และต่อไปก็จะเห็นว่าความโกรธก็อันหนึ่ง ใจก็อันหนึ่ง แต่ถ้าไม่มีสติ จิตก็จะไปรวมกับความโกรธ หรือสำคัญมั่นหมายว่าความโกรธเป็นกู แล้วก็เลยมีกูผู้ทุกข์ขึ้นมา 

25640603pm--รู้ทันความหงุดหงิด

3 มิ.ย. 64 - รู้ทันความหงุดหงิด : แม้จะเผลอไปปล่อยให้ความโกรธเข้ามา แต่ถ้าคนที่ไวหน่อย แม้จะเผลอไป ปล่อยให้ความโกรธเผารนแต่ก็ยังเห็น รู้ทันความโกรธ และเห็นไปถึงขั้นว่า เห็นใจไม่ยอมรับ ใจผลักไสเหตุการณ์เหล่านี้เป็นอุปกรณ์สอนใจเราได้อย่างดี ที่ทำให้เห็นว่าเหตุแห่งทุกข์ที่แท้ มันอยู่ที่ใจ ไม่ใช่ใจที่ยึดใจที่อยากอย่างเดียว แต่รวมถึงใจที่ผลักไสด้วย ซึ่งที่จริงก็เป็นเรื่องเดียวกัน อยากกินไอติม มันจึงทุกข์มากพอเห็นไอติมละลายโดยที่ทำอะไรไม่ได้ จากความอยากมันก็กลายเป็นความผลักไสทันที

เวลาเราไปตักอาหาร เคยเห็นอาการอย่างนี้ของใจไหม เห็นอาหารไม่ถูกปาก เป็นอย่างนี้ไหม เห็นความโกรธเกิดขึ้นไหม บางคนไม่เห็น พอเห็นอาหาร เห็นกับข้าวไม่ถูกปาก ก็โยนช้อนโยนทัพพีทันทีเลย อันนี้เรียกว่าเผลอไปแล้ว แต่ถ้าหากว่ากลับมาดูใจ ก็จะเห็น ปัญหาไม่ได้อยู่ที่อาหารอยู่ข้างหน้า แต่อยู่ที่ใจที่ยึดใจที่อยาก ใจที่หลงไม่ทันเห็นความยึดความอยากนั้น รวมทั้งไม่เห็นอาการผลักไส จนกระทั่งโมโหโยนช้อนโยนทัพพี เสียงดังเลย เหตุการณ์แบบนี้ สิ่งที่ขัดใจ มันเป็นสิ่งที่สอน ทำให้เราเห็นใจของเราได้ดีมาก อยู่ที่ว่าจะเฉลียวหรือฉลาดในการมองใจของตนหรือเปล่า 

25640528am--ชักสะพานความทุกข์

28 พ.ค. 64 - ชักสะพานความทุกข์ : ความทุกข์ใจเกิดจากหลายสาเหตุ ที่สำคัญคือความไม่ชอบ ความโกรธ ความเกลียด ความชัง การผลักไส ผลักไสอะไรก็ทุกข์ทันที เช่นเมื่อเจอเสียงดัง หรืออย่าว่าแต่เสียงดังเลย เสียงเบาๆ แถมไม่ใช่เสียงคุย แต่เป็นเสียงเพลง แต่ถ้าไม่ชอบเสียแล้ว แม้ได้ยินแค่ประเดี๋ยวเดียว หรือได้ยินแค่แผ่วเบา ใจก็ทุกข์ทันที เวลาได้ยินเสียงเพลง หรือเสียงคนคุยกัน กายไม่ทุกข์หรอก เพราะเสียงไม่ได้ดังเอ็ดตะโรระคายโสตประสาท แต่ใจมันทุกข์ ถึงตรงนี้ค่อยรู้ว่า ข้างในมันหงุดหงิด ไม่พอใจ โกรธ แต่บางคนก็ไม่รู้ เพราะเข้าไปในความหงุดหงิด ความโกรธไปแล้ว โกรธแต่ไม่รู้ว่าโกรธ จึงเป็นผู้โกรธ

ตอนที่กำลังโกรธใจมันเป็นทุกข์ แต่ส่วนใหญ่ไม่รู้ทุกข์ คือไม่รู้ว่าโกรธ ทั้ง ๆ ที่ใจมันโกรธเข้าไปเต็มเปาเลย หรือว่าหงุดหงิดเข้าไปเต็มที่เลย ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะใจมันผลักไส ไม่ชอบ แต่พอปรับใจให้เป็นกลางๆ ความทุกข์ใจก็จะหาย หรือพอปรับใจให้เป็นบวก เช่น เกิดความรู้สึกดีกับเสียงเพลงนั้น รู้สึกดีกับเสียงพูดคุยนั้น ลูกกำลังพูดคุยกันอย่างสนุกสนาน แม่ก็คิดในใจว่า ลูกกำลังมีความสุข แม้ลูกส่งเสียงดัง แม่ก็ไม่เป็นทุกข์ กลับมีความสุขไปด้วย แต่ถ้าเรามองว่าเขากำลังส่งเสียงรบกวน พอคิดแบบนี้ปุ๊บใจมันผลักไสทันทีก็เลยเป็นทุกข์

 

เวลาใจมันบ่น โวยวาย ตีโพยตีพาย หรือผลักไส แค่เราเห็นอาการดังกล่าวหรือเห็นว่าใจมันทุกข์ ก็ช่วยได้เยอะแล้ว เพราะว่าใจจะค่อยๆกลับคืนสู่ความปกติ เพราะการเห็นอาการดังกล่าว จะช่วยให้ใจมีสติ เกิดความรู้สึกตัว ทำให้หลุดจากความทุกข์ จิตกลับมาเป็นปกติ 

25640527pm--ปฏิบัติธรรมได้ทุกที่ทุกเวลา

27 พ.ค. 64 - ปฏิบัติธรรมได้ทุกที่ทุกเวลา : การปฏิบัติธรรมสามารถทำได้ทุกที่ทุกเวลา โดยเฉพาะเวลาที่เกี่ยวข้องกับผู้คน เกี่ยวข้องกับงานการ ดินจงกรม ยิ่งเจออะไรที่มากระทบแรงๆด้วยแล้ว นั่นแหล่ะคือเวลาการปฏิบัติ ถ้าหากเจอสิ่งที่มากระทบแล้ว หรืออนิฏฐารมณ์ จิตใจหงุดหงิด ไม่พอใจ นั่นแสดงว่าไม่ได้ปฏิบัติ นั่นแสดงว่าสอบตก

เพราะฉะนั้น ให้เราเข้าใจว่าการปฏิบัติธรรม ถึงที่สุดแล้วคือการที่เรารักษาใจปกติไม่ว่าทำอะไรก็ตาม หรือเจออะไรก็ตาม ชีวิตเราแต่ละวันๆ ก็มีแค่ 2 อย่างส่วนใหญ่คือ ทำกับเจอ ทำนั่นทำนี่ เจอนั่นเจอนี่ ขณะที่เราทำอะไรก็ตาม เราทำด้วยสติ ใจสงบ ไม่หงุดหงิด แม้งานจะมีปัญหา ใจไม่มีปัญหา แม้งานล้มเหลว ใจไม่ล้มเหลว เจออะไร ไม่ว่ารูปรสกลิ่นเสียงมากระทบ หรือว่าเหตุการณ์อนิฏฐารมณ์เกิดขึ้น แต่ใจก็ไม่กระเทือนเพราะรักษาใจเอาไว้ได้ นี่แหล่ะคือการปฏิบัติธรรมที่แท้ 

25640527am--ใฝ่รู้คู่ใฝ่ดี

27 พ.ค. 64 - ใฝ่รู้คู่ใฝ่ดี : ความรู้สึกตัวหรือความรู้ตัว เป็นพื้นฐานให้เกิด “รู้” อีกชนิดหนึ่ง คือ รู้ความจริง หรือเห็นธรรมชาติของกายและใจตามความเป็นจริง เห็นกระทั่งว่า มันไม่ใช่ “กู”หรือ “ของกู” ดังนั้นจึงช่วยไถ่ถอนจิตจากความยึดมั่นถือมั่นในตัวตนได้ กล่าวอีกนัยหนึ่ง เมื่อใดที่รู้สึกตัว “ตัวกู”ก็หายไป แม้ปุถุชนยากที่จะรู้สึกตัวได้ต่อเนื่อง แต่ละวัน ๆ อาจหลงมากกว่ารู้ แต่ความรู้สึกตัวที่เพิ่มพูนขึ้น ย่อมช่วยลดความยึดติดถือมั่นในตัวตน ความทุกข์จึงบรรเทาเบาบางตามไปด้วย สิ่งที่มาแทนที่คือความปกติสุข สดชื่น เบิกบาน

“รู้ตัว” และ “รู้ความจริง” คือสิ่งที่ช่วยให้ใจเป็นสุขได้อย่างแท้จริง ความรู้สึกตัวเป็นสิ่งที่เราสามารถทำได้ในชีวิตประจำวัน เช่นเดียวกับการฝึกจิตจนรู้ความจริงของกายและใจ 

25640526pm--อย่าปล่อยให้ตัวกูครอบงำใจ

26 พ.ค. 64 - อย่าปล่อยให้ตัวกูครอบงำใจ : ความยึดมั่นสำคัญหมายใน “ตัวกู ของกู”นั้นเป็นรากเหง้าแห่งความทุกข์ ตราบใดที่ยังละวางความยึดมั่นดังกล่าวไม่ได้ ก็ยังทุกข์อยู่ร่ำไป ต่อเมื่อละวางความยึดมั่นในตัวกูของกูได้ จึงจะพ้นทุกข์อย่างแท้จริง แต่ถึงแม้จะไม่สามารถละวางความยึดมั่นดังกล่าวอย่างสิ้นเชิง แต่การมีสติอยู่เป็นนิจ ย่อมช่วยให้ความยึดมั่นดังกล่าวไม่สามารถครองใจได้ต่อเนื่องจนก่อความทุกข์ไม่หยุดหย่อน 

25640523am--รักตนต้องฝึกตน

23 พ.ค. 64 - รักตนต้องฝึกตน : ขณะที่จมอยู่ในความคิด สติมันรู้ทัน มันก็ช่วยพาจิตออกมาจากความคิดได้ ยังคิดไม่สุดสาย แต่มันหลุดออกมาซะแล้ว แต่ก่อนคิดไป 10 เรื่องถึงค่อยรู้ตัว เพราะความคิดพาไป แต่ว่าตอนหลังคิดไปยังไม่ทันจบเรื่อง มันก็รู้ทันขึ้นมาแล้ว รู้ทันเพราะอะไร เพราะสติ สติมันเตือน มันก็ดึงจิตออกมา ออกจากความคิด ออกจากหลุมอารมณ์ที่เกิดจากความคิดนั้น และต่อไปมันไม่ใช่แค่รู้ทันความคิดเท่านั้น มันรู้ทันอารมณ์ด้วย ไม่ว่าจะเป็นความโกรธ ความเกลียด ความเศร้า ความหนักอกหนักใจ ความเบื่อความเซ็ง รู้ทันอารมณ์มันยากกว่ารู้ทันความคิด ความคิดมันออกมาเป็นภาพเป็นคำ แต่ว่าอารมณ์เป็นอะไรที่คุมๆจิตเอาไว้อยู่ ใหม่ๆเราก็รู้ทันความคิด ดึงจิตออกมาจากความคิด ไม่ตกเป็นทาสของความคิด ไม่เป็นทุกข์เพราะมัน

ต่อไปเราก็จะสามารถรู้ทันอารมณ์ หลุดออกจากอารมณ์ได้ไวขึ้น ไม่ปล่อยให้มันครอบงำใจ ถ้าเราทำอย่างนี้เป็นอาจิณ ใจเราก็จะรุ่มร้อนน้อยลง วิตกกังวลน้อยลง ฟุ้งซ่านน้อยลง หนักอกหนักใจน้อยลง ก็จะเกิดความเย็น ความโปร่งความเบาขึ้น แล้วก็มีความสุข และนี่คือสิ่งที่เกิดขึ้นกับคนที่รู้จักฝึกตน และเพราะทำอย่างนี้ถึงจะเรียกว่ารักตนอย่างแท้จริง รักตนแล้วก็ได้พบสิ่งดีๆจากการฝึกตน โดยเฉพาะการฝึกจิต แล้วถึงตอนนั้น การอยู่กับตนเองก็จะไม่ใช่เรื่องยาก มันจะกลายเป็นเรื่องที่น่าพึงพอใจด้วยซ้ำ เพราะว่าพอรักตนแล้วและรักตนอย่างถูกต้อง ก็จะพบความสุข ก็จะพบความสงบ ทั้งนี้เพราะว่าได้ฝึกตน ได้ฝึกจิตเอาไว้อย่างดี อย่างถูกต้อง