Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25680119pm--เห็นทุกข์ก่อนจึงคลายทุกข์ได้

19 ม.ค. 68 - เห็นทุกข์ก่อนจึงคลายทุกข์ได้ : ชายคนที่หึงหวง ตอนหลังเขาพบว่า มันไม่ได้เห็นใจเฉพาะตอนที่เกิดความหึงหวงเกิดความโกรธ เวลาใจโปร่งใจโล่งก็เห็น รับรู้ได้โดยที่ไม่รู้ตัวเขาก็พบ เขาก็ได้สร้างความรู้สึกตัวให้เกิดขึ้นในจิตใจ และพบว่าใจไม่ได้ถูกครอบงำด้วยความหึงหวงอย่างเดียว ช่วงเวลาที่มีความโปร่งเบาเป็นอิสระก็มี เพราะความรู้สึกตัว ก็เริ่มเห็นความเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป

เพราะฉะนั้นอารมณ์หึงหวง มันก็เลยไม่สามารถจะครอบงำจิตใจเขาได้ ยังมีอยู่แต่ทำอะไรใจเขาไม่ได้ ตอนหลังก็ค่อยๆคลี่คลายไป กลายเป็นว่าเขาสามารถที่จะครองจิตครองใจได้ด้วยความรู้สึกตัว ไม่ต้องถูกปัญหานี้รุมเร้าซึ่งทำให้ความสัมพันธ์กับภรรยามันร้าวฉาน

 

ฉะนั้นการมีสติรู้ทันอารมณ์ต่าง ๆ มีอานุภาพมาก ข้อสำคัญคือ มันต้องมีการปฏิบัติ และจะปฏิบัติได้ก็เพราะเห็นว่ามันจะช่วยแก้ปัญหา จะทำอย่างนี้ได้ก็ต้องเห็นว่าความโกรธ ความทุกข์ ความเครียด พวกนี้เป็นปัญหาก่อน เห็นโทษของมันแล้วคิดจะแก้ ถ้าไม่เห็นโทษของมัน ไม่คิดว่ามันเป็นปัญหา หรือไม่รู้ว่ามันมีด้วยซ้ำ อันนี้ก็เท่ากับตกเป็นทาสของมัน จนกระทั่งกว่าจะรู้ตัวก็อาจจะสายไปแล้วก็ได้ 

25680118pm--เจออะไรไม่สำคัญว่าทำอย่างไร

18 ม.ค. 68 - เจออะไรไม่สำคัญว่าทำอย่างไร : แต่ถึงแม้เราเจอสิ่งแย่ ๆ เจออุปสรรค เจอความล้มเหลว เจอคำต่อว่าด่าทอ เจอความยากลำบาก เจอความร้อน เจอความหนาว แต่ว่าเราเกี่ยวข้องกับมันอย่างถูกต้อง ไม่หลง ไม่หลงจมอยู่ในความทุกข์ เอาแต่หงุดหงิด โวยวายตีโพยตีพาย มีสติเห็นมัน หรือว่ายกจิตเป็นอิสระจากมัน ไม่มีความยึดว่าเป็นกู เป็นของกู หนาวก็เห็นความหนาวแต่ว่าไม่มีผู้หนาว ร้อนก็เห็นความร้อนแต่ไม่มีผู้ร้อน

ใครเขาต่อว่าด่าทอมา เสียงต่อว่าก็เข้าหูซ้ายทะลุหูขวา ไม่มีอัตตาเข้าไปยึดเข้าไปจับ อันนี้ดีกว่าคนที่ได้รับแต่คำชื่นชมสรรเสริญแต่ก็หลงเพลินในสิ่งเหล่านั้น อย่างที่พระพุทธเจ้าตรัสสอนพระนันทิยะว่า ผลแห่งความดีย่อมเป็นพิษจากผู้ไม่พิจารณา แล้วก็หลงใหลยึดติดในสิ่งนั้นจนประมาทมัวเมา ผลแห่งความดีในที่นี้ก็หมายถึงคำชื่นชมสรรเสริญ ใคร ๆ ก็ชอบ การได้รับการยกย่อง มีสถานภาพดีเรียกว่าเป็นผลแห่งความดี

 

แต่ถ้าหากว่าเพลิน หลงใหลในสิ่งนั้น อันนี้ไม่ดีเท่ากับคนที่ถูกต่อว่าด่าทอแต่ว่าจิตใจไม่หวั่นไหว หรือว่าแม้จะอยู่ในภาวะที่ต่ำต้อยแต่ว่าก็ไม่ได้ทุกข์ระทม เพราะรู้ว่ามันไม่ใช่สาระของชีวิต หรือเพราะไม่ได้ยึดติดถือมั่นในหน้าตา

 

ฉะนั้นเวลาเราปฏิบัติธรรม อย่าไปมัวสนใจว่ามีอะไรเกิดขึ้นกับเรา แต่สนใจว่าเราทำอย่างไรกับมันดีกว่า เพราะนี่แหละเป็นเครื่องหมายของการเป็นนักปฏิบัติถ้าเราปฏิบัติถูก 

25680117pm--สุขหรือทุกข์อยู่ที่การให้ค่า

17 ม.ค. 68 - สุขหรือทุกข์อยู่ที่การให้ค่า : ยิ่งคิดก็ยิ่งรู้ มันยิ่งคิด เราก็ยิ่งรู้ กลายเป็นของดีไปเลย อันนี้รวมถึงเหตุการณ์ในอดีตด้วย ความยากจน ความล้มเหลว เวลานึกถึงมันแล้วก็รู้สึกจิตใจห่อเหี่ยว ท้อแท้ บางทีน้อยเนื้อต่ำใจในโชคชะตา แต่พอเรามองมันอีกครั้งหนึ่งโดยการให้ความหมายใหม่กับมันว่า มันเป็นสิ่งที่ฝึกใจเราให้เข้มแข็ง มันทำให้เราได้เห็นความจริงของชีวิต มันได้ปลุกเอาความสามารถที่แฝงเร้นอยู่ในจิตใจของเราออกมา ถ้าไม่เจอมันก็จะไม่รู้ว่าเรามีความอดทน มีความเข้มแข็ง มีสติปัญญา ต้องขอบคุณ

หลายคนเคยคับแค้นใจกับประสบการณ์ในอดีต แต่พอเวลาผ่านไปหลายปี มองย้อนกลับมาเหตุการณ์เดียวกัน กลับซาบซึ้ง ขอบคุณ เพราะอะไร เพราะว่าเห็นคุณค่าของมัน หรือพูดอีกอย่างก็คือว่าให้ค่าหรือให้ความหมายใหม่กับมัน ไม่ได้มองว่ามันเป็นเรื่องเลวร้าย แต่มองว่ามันเป็นสิ่งที่ฝึกฝนให้เราแกร่งอย่างที่เป็นอยู่ทุกวันนี้ ถ้าไม่มีเหตุการณ์นั้นหรือถ้าไม่มีวันนั้น เราก็ไม่มีวันนี้ ก็ต้องขอบคุณ

 

แล้วต้องฉลาดในการจัดการ หรือในการรับมือกับสิ่งต่าง ๆ ที่ผ่านเข้ามาในชีวิต โดยตระหนักว่าเมื่อมันเกิดขึ้น เราจะสุขหรือทุกข์ไม่ใช่เพราะมัน แต่เพราะใจของเรานี้ไปให้ค่ากับมัน ถ้าเราให้ค่าในทางลบ เราก็ทุกข์ ถ้าเราให้ค่าในทางบวก เราก็ไม่ทุกข์ แถมจะมีความสุขหรือยินดีด้วยซ้ำ 

25680111pm--เข้าใจเรื่องกรรมอย่างไรให้ถูกต้อง

11 ม.ค. 68 - เข้าใจเรื่องกรรมอย่างไรให้ถูกต้อง : เพราะฉะนั้นความเจ็บ ความป่วย ไม่ใช่เป็นสิ่งเลวร้ายเสมอไป อยู่ที่ว่าเราจะมองหรือเราจะใช้มันอย่างไร ซึ่งตรงนี้เป็นเรื่องของกรรม ถ้าเรามองเป็น มีโยนิโสมนสิการ เราก็เห็นสังขารว่าเป็นทุกข์ ไม่น่ายึดถือ เห็นว่าทุกขเวทนาเป็นโทษของสังขาร ทุกขเวทนานั้นก็ส่งให้จิตหลุดพ้น แต่ถ้าเกี่ยวข้องกับทุกขเวทนาไม่เป็น ทุกขเวทนาก็จะดึงจิตลงมาให้จมอยู่กับอารมณ์ที่เป็นอกุศล โศกเศร้า เกิดโทสะ เกิดความคับแค้น ซึ่งถ้าเป็นอย่างนี้จนถึงจิตสุดท้าย ก็ไปอบายแล้ว

ทุกขเวทนานี้ถ้าคุณใช้เป็น มันสามารถจะส่งจิตให้หลุดพ้น หลุดพ้นจากวัฏสงสาร หลุดพ้นจากกิเลสได้ แต่ถ้าเกี่ยวข้องไม่เป็น ทุกขเวทนาจะดึงจิตให้จมปลักอยู่กับความทุกข์แสนสาหัส อยู่กับอารมณ์ที่เป็นอกุศล

 

แล้วเกี่ยวข้องกับทุกขเวทนาอย่างไร อยู่ที่การฝึก เป็นเรื่องของกรรม ทุกขเวทนาเกิดจากอะไร

เราไม่ไปเสียเวลาถามว่าเป็นเพราะกรรมเก่าหรือเพราะกรรมในปัจจุบัน เราจะสนใจว่าเราจะรับมือกับมันอย่างไร จะมีสติเห็นมัน จะมีปัญญาเห็นจนเข้าถึงสัจธรรม หรืออยู่ในความหลง ปล่อยให้มันครอบงำจิตจนเป็นอกุศลคับแค้น

 

ตรงนี้เราเลือกได้ อยู่ที่การกระทำของเรา การกระทำที่ว่านี้คือกรรมฐาน จะใช้กรรมฐานหรือไม่ แล้วเรื่องกรรมไม่ใช่เป็นเรื่องของการทำดี ไม่เบียดเบียนใครเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของการฝึกจิตจนกระทั่งอยู่เหนือกรรม จนหลุดพ้นเข้าถึงความสงบเย็นได้ 

25680109pm--ปกป้องใจจากความคิดของตัว

9 ม.ค. 68 - ปกป้องใจจากความคิดของตัว : อะไรที่จะทำให้เราเห็นว่า ความคิดไม่ใช่เรา ความคิดไม่ใช่ของเรา ก็สตินั่นแหละ เพราะสติมันช่วยทำให้เห็นความคิด และไม่ยึดความคิดว่าเป็นเรา ว่าเป็นของเรา ถ้าเราเผลอไปยึดว่าความคิดเป็นเรา เป็นของเราเมื่อไหร่ เราก็จะยึด แล้วก็เชื่อ แล้วก็ปล่อยให้มันครองจิตครองใจ เป็นจุดอ่อนของจิต ความคิดนี้มันจะเข้ามาทำร้ายเราได้ หรือว่าความคิดที่แย่ๆ หรืออารมณ์ที่แย่ๆ หรืออารมณ์อกุศล

ถ้าไปหลงคิดว่าเป็นเรา เป็นของเรา มันก็เลยจู่โจม ทะลุทะลวง ทำร้ายจิตใจเรา แต่ถ้าเห็นนะว่ามันไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของเรา มันเป็นสักแต่ว่านาม แต่ไม่ใช่เรา ก็ไม่ปล่อยให้มันเข้ามาทะลุทะลวงทำร้ายจิตใจได้

 

เพราะฉะนั้นทุกวันนี้คนเราจำเป็นอย่างมากที่จะต้องมีสติในการรักษาใจให้ปลอดภัยจากความคิดและอารมณ์ต่างๆ ที่มันเกิดขึ้นในหัว มันเกิดขึ้นก็ต้องพิจารณาว่าดีไหม ไม่ใช่หลงเชื่อมันทุกอย่าง หรือแม้แต่ดีก็ไม่ไปหมกมุ่นจมดิ่ง หรือว่าไปเคลิ้มคล้อยมัน จนกระทั่งหมดเนื้อหมดตัว 

25680108pm--เจออะไรก็ได้เสมอ

8 ม.ค. 68 - เจออะไรก็ได้เสมอ : ถ้าหากว่าเราไม่ได้ทำเพื่อการเปลี่ยนแปลงสังคมอย่างเดียว แต่ว่าเรามุ่งเพื่อการเปลี่ยนแปลงตัวเองด้วย ไม่ว่าอะไรเกิดขึ้นก็ได้ทั้งนั้น ได้ฝึกตน ได้เห็นข้อผิดพลาด ได้ฝึกการวางใจ เรียกว่ามีแต่ได้กับได้ ถ้าไม่ได้ 1 ก็ได้ 2 ได้ 2 คือว่างานก็สำเร็จ แล้วก็ได้ฝึกตนฝึกจิตฝึกใจ แต่ถ้างานไม่สำเร็จก็ยังได้ คือได้ฝึกจิต

เพราะฉะนั้นที่ท่านพุทธทาสบอกว่าการทำงานคือการปฏิบัติธรรม ก็คือการที่เราฝึกให้รู้จักการขัดเกลาจิตใจตนเอง ถ้าเราเห็นว่าหรือมองว่าการทำงานคือการปฏิบัติธรรม แม้งานไม่สำเร็จ แต่ก็ได้ปฏิบัติธรรมคือได้ฝึกจิตแล้ว

 

ไม่ว่าอะไรเกิดขึ้นกับเรา ไม่ว่าเราเจออะไร ดูดีๆ เรามีแต่ได้ แม้ในยามที่ใครเขาบอกว่าแพ้ แต่ก็ยังได้ ได้เห็นสัจธรรมว่ามันไม่ได้มีแต่ชนะ มันมีแพ้ด้วย แล้วการแพ้มันก็ดี ช่วยลดอัตตาตัวตน เพราะถ้าชนะแล้วมันเหลิง 

25680107pm--เจริญสติทำได้ทุกเวลา

7 ม.ค. 68 - เจริญสติทำได้ทุกเวลา 

25680105pm--ผ่านวิกฤตด้วยสติ

5 ม.ค. 68 - ผ่านวิกฤตด้วยสติ : ชีวิตที่ไม่มีความเสี่ยง ก็คือชีวิตที่เสี่ยงอย่างยิ่ง หรือชีวิตที่ไม่มีความผิดหวัง เลยไม่รู้จักความผิดหวัง จะเป็นชีวิตที่อันตรายมาก ถึงเวลาทุกข์ ก็ทุกข์หนัก ทั้งๆ ที่เป็นเรื่องเล็กน้อย ตัวเองทุกข์คนเดียวไม่พอ ทำให้คนอื่นทุกข์ ถึงกับล้มตายด้วย

ถ้าเกิดว่าเราพยายามฝึกให้มีสติ ด้วยการเผชิญกับสิ่งต่างๆ ที่ไม่ถูกใจ เอาสิ่งเหล่านี้มาเป็นแบบฝึกหัด มาเป็นการบ้าน มาฝึกเรา ก็กลายเป็นของดีไป แทนที่จะทุกข์เพราะมัน ก็กลับเติบโตเพราะมัน มันในที่นี้ก็หมายถึง สิ่งที่ไม่ถูกใจ คำต่อว่าด่าทอ หรือว่าความเจ็บความป่วย ความสูญเสีย พวกนี้เป็นการบ้านอย่างดี สำหรับการฝึกจิต

 

หรือบางทีถ้าไม่มี ชีวิตมันง่ายราบรื่นเกินไป ก็ต้องดิ้นรนไปแสวงหาความยากลำบาก หลายคนพบว่าธรรมยาตรานี่ มีประโยชน์ก็ตรงนี้แหละ พอไปเจอความยากลำบากแล้ว ก็ได้เรียนรู้ ว่าจะใช้สติรับมือกับความยากลำบากนั้นอย่างไร

 

อันนี้ก็เป็นสิ่งที่เราควรจะให้ความสำคัญ การเดินหน้าเข้าหาทุกข์ หรือการแสวงหาทุกข์ เหมือนกับที่พระออกไปธุดงค์ เพื่อไปเจอความยากลำบาก แล้วก็จะใช้สติรับมือกับความยากลำบากอย่างไร โดยเฉพาะความกลัว ความหงุดหงิด ความหิว พวกนี้ล้วนเป็นสิ่งที่ฝึกสติได้ดี แล้วก็ฝึกความอดทน คือ ขันติ ได้ดี ถึงเวลาเจอวิกฤตในชีวิต เจอเกิดเหตุการณ์ต่างๆ ที่มันทำให้เกิดความเศร้าโศกเสียใจอย่างรุนแรง เกิดความตื่นตระหนกตกใจ

 

สติที่ฝึกเอาไว้ก็จะเอาอยู่​ ไม่ใช่ว่าไม่มีอารมณ์พวกนี้ ก็มี แต่ว่ามีสติ ที่สามารถจะรับมือกับอารมณ์พวกนี้ได้ เพราะฉะนั้นก็สามารถที่จะผ่านวิกฤตต่างๆ ในชีวิตไปได้ โดยที่ไม่ต้องเสียผู้เสียคน อย่างที่มักเกิดขึ้นกับคนจำนวนมาก 

25680104pm--ยิ่งหนีทุกข์ ยิ่งเป็นทุกข์

4 ม.ค. 68 - ยิ่งหนีทุกข์ ยิ่งเป็นทุกข์ : หลงชนิดหนึ่งคือไม่รู้ตัว ไม่รู้ว่ายึดด้วยซ้ำ ทั้งๆ ที่ไม่ใช่ว่ามีความโกรธแล้วมันจะทุกข์ทันที ไม่ใช่ว่ามีความหงุดหงิดแล้วมันจะทุกข์ทันที ไม่ใช่ว่ามีความเศร้าแล้วมันจะทุกข์ทันที

อารมณ์พวกนี้ถ้ามันเกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นความโกรธ ความหงุดหงิด ความเศร้า พอเห็นมัน มันก็ทำอะไรใจไม่ได้ เพราะพอเห็นมัน ก็ไม่เข้าไปยึดมัน พอมีความสติ มีความรู้สึกตัว ก็พาจิตถอยห่างจากอารมณ์เหล่านั้น

 

เหล่านี้คือสิ่งที่เราควรจะอธิษฐาน พูดง่ายๆ ก็คือ ขอให้มีธรรมะเกิดขึ้นในใจ เพื่อที่จะพร้อมรับมือกับความทุกข์ได้ จนถึงขั้นว่า เปลี่ยนทุกข์ให้กลายเป็นธรรม หรือเปลี่ยนทุกข์ให้กลายเป็นความไม่ทุกข์ได้​ แล้วพอเราเห็นว่า มันต้องมีสิ่งนี้ เราก็จะขยับจากการอธิษฐาน ขอให้มีสิ่งนี้ กลายเป็นว่า มาปฏิบัติเพื่อให้มีสิ่งนี้เกิดขึ้นมาในใจเราแทน มันดีกว่าการร้องขอเยอะ

 

คนทุกวันนี้ ก็เอาแต่ร้องขอ อย่าได้เกิดอันตราย อย่าให้เกิดทุกข์ แต่ไม่ได้มองว่า มันเป็นสิ่งที่หนีไม่พ้น ในเมื่อมันสามารถจะเกิดขึ้นได้ ก็ขอให้เรามีความพร้อมในการรับมือจนถึงขั้นว่า เปลี่ยนทุกข์ให้กลายเป็นความไม่ทุกข์ หรือเปลี่ยนทุกข์ให้กลายเป็นธรรม หรือสามารถพบสุขท่ามกลางความทุกข์ได้ อย่างที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า ผู้มีปัญญาแม้ประสบทุกข์ก็ยังหาสุขพบ อย่างนี้ต่างหากที่ควรนึกถึงมากกว่า และนี่ก็คือวิสัยของชาวพุทธที่จะช่วยให้เราอยู่กับชีวิต หรือโลกที่มันผันผวนปรวนแปรได้โดยที่ใจไม่ทุกข์ 

25680103pm--ธรรมชาติของอารมณ์ที่เราต้องรู้ทัน

3 ม.ค. 68 - ธรรมชาติของอารมณ์ที่เราต้องรู้ทัน : ความโกรธมันกลัว กลัวว่าเราจะลืมโกรธ เหมือนกับความเศร้า มันก็กลัวว่าเราจะลืมเศร้า มันก็เลยบงการตอกย้ำซ้ำเติมความเศร้า ตอกย้ำซ้ำเติมความโกรธต่อไปเรื่อยๆ เราก็หลงเชื่อมัน เพราะอะไร เพราะเราหลง เพราะเราขาดสติ​ แต่ทันทีที่เรามีสติ มันจะเห็นเลยนะ ว่าเราไม่น่าโง่เลย ทำไมเราไปหลงทำตามความเศร้า หรือไปหลงจมอยู่กับความโกรธได้

ความรู้สึกตัวนี่ ถ้ามันมีมากพอ มันจะทำให้ใจหลุดจากความเศร้า หลุดจากความโกรธ มันจะเห็นความโกรธ มันจะเห็นความเศร้า ความเป็นผู้โกรธผู้เศร้านี่ มันไม่เหลือเลย นี่เป็นวิธีการที่จะทำให้ความเศร้าความโกรธ มลายหายไปจากจิตใจ แต่ว่าความเศร้าความโกรธมันไม่ยอมนะ มันจะพยายามทำทุกอย่าง เพื่อให้เราเศร้าต่อไป เพื่อให้เราโกรธต่อไป รวมทั้งเบื่อ รวมถึงซึมเศร้า และท้อแท้​ เพราะฉะนั้น ถ้าเกิดว่าเราหลงเมื่อไหร่ เราก็จะตกอยู่ในอำนาจของมัน แล้วก็ปรุงแต่งมันให้ลุกลามใหญ่โต ให้อาหารมัน ให้อาหารทั้งความเศร้า ให้อาหารทั้งความโกรธ

 

แต่ความรู้สึกตัวนี้แหละ สตินี้จะช่วยทำให้ใจเราเป็นอิสระจากความเศร้า จากความโกรธได้ มันจึงไม่ชอบให้เรามาเจริญสติ ไม่ชอบให้เรามาตามดูเห็นมัน ต้องพยายามชวนให้ส่งจิตออกนอก เพราะถ้าเกิดว่าใจเราหันกลับมามองตนเมื่อไหร่ มันจะเห็นตัวเศร้า มันจะเห็นตัวโกรธ แล้วมันก็จะอยู่ไม่ได้ เราต้องรู้ ต้องเข้าใจธรรมชาติของอารมณ์พวกนี้ ว่ามันมีสัญชาตญาณ หรือธรรมชาติอย่างหนึ่งคือ ทำทุกอย่างเพื่อความอยู่รอด ถ้าเราไม่เข้าใจ หรือไปหลงเชื่อ ปล่อยใจไปตามอำนาจของมัน เราก็จะไม่มีทางที่จะมีความสุข หรือว่าเป็นอิสระจากอารมณ์พวกนี้ได้เลย