Luangpor Paisal Visalo‘s Podcast (ธรรมะ จาก หลวงพ่อไพศาล วิสาโล)

25640205pm--เปลี่ยนตนด้วยการเปลี่ยนสิ่งแวดล้อม

5 ก.พ. 64 (เย็น) - เปลี่ยนตนด้วยการเปลี่ยนสิ่งแวดล้อม : คนเราส่วนใหญ่หรือว่าพฤติกรรมบางอย่าง นิสัยไม่ดี เลิกไม่ได้เพราะจิตใจไม่เข้มแข็งเพียงพอ ก็ต้องอาศัยวิธีการแบบนี้คือ จัดการกับสิ่งแวดล้อม จัดการกับสิ่งที่ตนเองเกี่ยวข้องหรือสิ่งที่ตนเองเป็นทาส จะเป็นโทรศัพท์มือถือ หรือเครดิตการ์ด หรือโทรทัศน์ เอาไปห่างๆ บุหรี่ เหล้า ถ้าเอาไปไว้ห่างๆไม่ได้ ก็ไปอยู่ที่ไกลๆ

การปฏิบัติธรรมก็เหมือนกัน เราก็อยากจะมีเวลาปฏิบัติธรรม แต่ว่ามีสิ่งล่อเร้าเย้ายวนมากเหลือเกินหากว่าสิ่งเหล่านี้มาอยู่ใกล้ตัว ก็พ่ายแพ้ต่อกิเลสทุกทีเลย ทำอย่างไรจึงจะชนะกิเลส ก็ต้องเอามันออกไปไว้ให้ไกลๆ ไม่ให้เห็น หรือมิฉะนั้นก็พาตัวออกมาจากสิ่งแวดล้อมแบบนั้น จนกระทั่งจิตใจเข้มแข็ง กลายเป็นนิสัยใหม่ พอนิสัยใหม่เกิดขึ้น จิตใจก็เริ่มมีกำลังแล้ว การที่จะไปปฏิเสธสิ่งเหล่านั้น แม้ว่าจะเห็นมันอยู่ต่อหน้าต่อตามันก็ทำได้ง่ายขึ้น

 

การที่มีสิ่งแวดล้อมมาคอยกำกับ คอยกระตุ้น หรือคอยขัดขวางพฤติกรรมบางอย่าง มันเป็นสิ่งที่อาจจะ จำเป็นสำหรับผู้ฝึกใหม่ อาศัยสิ่งแวดล้อมช่วยกระตุ้นอยากจะทำความดี อยากจะทำสิ่งดีๆ โดยอาศัยสิ่งแวดล้อมที่ขัดขวางไม่ให้เราทำสิ่งที่ชั่ว ทำตามสิ่งที่เป็นโทษ อันนี้เป็นสิ่งที่เรียกว่าจำเป็นสำหรับการฝึกฝนพัฒนาตน นอกจากไปหาสิ่งแวดล้อมที่มันเกื้อกูล บางทีเราก็ต้องจัดการสิ่งแวดล้อม เช่น การที่ เอาโทรศัพท์ไปไว้ไกลๆ หรือว่าการเอาสิ่งล่อเร้าเย้ายวนไปไว้ห่างๆ อันนี้เป็นวิธที่เราจะต้องรู้จักด้วย ต่อเมื่อจิตใจเราเข้มแข็งแล้ว หรือว่ามีนิสัยนิสัยใหม่เกิดขึ้น ถึงตอนนั้นเราก็จะเป็นไทแก่ตัวได้ โดยเฉพาะคนที่เลิกบุหรี่ได้ เลิกเหล้าได้ แม้จะเห็นบุหรี่หรือเหล้าอยู่ต่อหน้าต่อตา เราก็เมินเฉยหรือหันหลังให้กับมันได้เพราะว่ามีนิสัยใหม่ก่อตัวแล้ว หรือว่าจิตใจเข้มแข็ง

 

อันนี้ก็เป็นเรื่องที่ควรจะเรียนรู้ แล้วก็เอามาจัดการ เพื่อทำให้ชีวิตของเราเป็นชีวิตที่มีคุณภาพ ทำให้จิตใจของเราเป็นจิตใจที่เข้มแข็ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นใหญ่ มีใจประเสริฐสุด สำเร็จได้ที่ใจ จริงอยู่ แต่ว่าสิ่งแวดล้อมก็สำคัญเหมือนกัน ก็ต้องรู้จักอาศัยสิ่งแวดล้อมมาส่งเสริมให้ใจของเราเป็นใจที่ดีมีคุณภาพ ใจที่มีความเข้มแข็ง พอใจเข้มแข็ง มีคุณภาพ มีสติ มีปัญญา มีวิริยะ มีขันติแล้ว การที่เราจะยกจิตอยู่เหนือสิ่งแวดล้อม ไม่ปล่อยให้สิ่งแวดล้อมมามีอิทธิพลต่อจิตใจของเรา ก็จะเป็นไปได้ 

25640205am--คุณธรรมงอกงาม เพราะสิ่งแวดล้อมเกื้อกูล

5 ก.พ. 64 (เช้า) - คุณธรรมงอกงาม เพราะสิ่งแวดล้อมเกื้อกูล : คนเราส่วนใหญ่ต้องอาศัยกำกับการส่งเสริม การกระตุ้นจากสิ่งภายนอก จากสิ่งแวดล้อม จากผู้คน มันจะส่งเสริมให้ความดีในตัวเราเจริญงอกงาม และก็ทำให้ความไม่ดีหรือสิ่งที่เป็นอุปสรรคต่อความดีมันห่อเหี่ยวลง เพราะฉะนั้นถ้าหากเราต้องการความเจริญในชีวิตความเจริญงอกงามในทางจิตใจ เป็นไปเพื่อความพ้นทุกข์ สิ่งแวดล้อมถือว่าสำคัญมาก ต้องรู้จักหาสิ่งแวดล้อมที่ดี หรือไม่เช่นนั้นพาตนเองไปสู่สิ่งแวดล้อมที่เกื้อกูล รวมทั้งสร้างสิ่งแวดล้อมที่มีอยู่ให้ไปในทางส่งเสริมต่อคุณธรรมด้วย

อันนี้คือเหตุผลสำคัญที่พระพุทธเจ้าย้ำว่า สถานที่ของวัดต้องเป็นรมณีย์ รมณีย์คือที่สงบสงัด ทำวัดให้เป็นรมณีย์ เพื่อจะช่วยเหลือเกื้อกูลให้มีคุณธรรม ของผู้อยู่คือพระ หรือแม่ชีรวมทั้งผู้ปฏิบัติธรรมด้วยเจริญงอกงาม ถ้าไม่ใช่เป็นที่รมณีย์เป็นที่อึกทึบ ความมีคุณธรรมหรือกุศลธรรมในใจก็เจริญงอกงามได้ยาก โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่เริ่มฝึกใหม่หรือผู้ที่มาเริ่มต้น แต่ถ้าหากว่ามีธรรมะถึงขั้นแล้ว ถึงตอนนั้นแล้วอาจจะไม่จำเป็นต้องอาศัยสิ่งแวดล้อม สิ่งแวดล้อมจะวุ่นวายอึกทึกอย่างไรใจก็สงบได้ แต่นั่นก็เป็นพัฒนาการที่ตามมาที่หลัง หลังจากที่ได้อาศัยประโยชน์จากสิ่งแวดล้อมที่เกื้อกูล 

25640204pm--หมั่นเตือนตน อย่าโทษคนอื่น

4 ก.ย. 64 - หมั่นเตือนตน อย่าโทษคนอื่น 

25640130am--เป็นสุขแม้อยู่ผู้เดียว

30 ม.ค. 64 - เป็นสุขแม้อยู่ผู้เดียว : ผู้คนเป็นอันมากยอมทุ่มเททุกสิ่งทุกอย่างเพื่อไขว่คว้าหาความสุข ทั้งนี้เพราะคิดว่าความสุขนั้นอยู่นอกตัว ถ้าได้กินของอร่อย ฟังเพลงเพราะ ได้ของถูกใจ เที่ยวต่างประเทศ ได้คนรู้ใจมาเป็นคู่ครอง จึงจะมีความสุข แต่น้อยคนที่ตระหนักว่าความสุขนั้นพบได้ที่ใจตน หลายคนทำอะไรต่ออะไรมากมายเพราะอยากได้ความสุข แต่ก็ไม่พบความสุขเสียที ทั้งนี้ก็เพราะมีสิ่งหนึ่งที่เขามองข้ามไป นั่นคือ การดูแลรักษาใจของตน ซึ่งต้องอาศัยการหมั่นมองหมั่นสังเกตจิตใจของตนอยู่เสมอ เป็นเพราะละเลยจิตใจของตน ผู้คนจึงนอกจากหาความสุขไม่พบแล้ว ยังรู้สึกเหินห่างหมางเมินกับใจตน การอยู่คนเดียวจึงเป็นความทุกข์ทรมาน เกิดความรู้สึกเหงาเปล่าเปลี่ยว ทั้ง ๆ ที่มิตรที่ดีที่สุดนั้นพบได้ที่ใจตนเช่นกัน

เมื่อใดก็ตามที่พบว่าความสุขหาได้ที่ใจ และมิตรที่ประเสริฐที่สุดก็คือใจของตน เมื่อนั้นเราก็มีความสุขได้ในทุกหนแห่ง เจออะไรก็ไม่ทุกข์ มีเท่าไรก็ไม่รู้สึกยากไร้ อยู่คนเดียวก็ไม่รู้สึกอ้างว้าง ใครจะมองเราอย่างไรใจก็ไม่หวั่นไหว สูญเสียเท่าใดใจก็ไม่เสียศูนย์ ภาวะเช่นนี้ย่อมประเสริฐกว่าชีวิตที่ร่ำรวยมั่งคั่ง มียศศักดิ์อัครฐาน ชื่อเสียงขจรไกล แต่ข้างในกลับไร้สุข ไม่รู้สึกพอในสิ่งที่ได้มา หวั่นไหวเพราะกลัวสูญเสีย และหงอยเหงาอ้างว้างเพราะไร้เพื่อนแท้ 

25640129pm--เคารพพระธรรมอย่างถูกต้อง

29 ม.ค. 64 (เย็น) - เคารพพระธรรมอย่างถูกต้อง 

25640129am--ขยันรู้

29 ม.ค. 64 (เช้า) - ขยันรู้ : ทำไปเพื่ออะไร เพื่อให้ขยันรู้ ทีแรก มันรู้สึกตัวก่อน รู้ว่ามีอะไรเกิดขึ้นกับใจ รู้ว่ามีความคิดฟุ้งซ่านเกิดขึ้น รู้ว่ามีอารมณ์อกุศลดำรงอยู่ แต่ต่อไปมันก็จะรู้ลึกไปกว่านั้น ก็คือ ได้รู้ธรรมชาติ หรือที่เขาเรียกว่าลักษณะ หลักๆก็มี 3 อย่างคือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เรียกว่าไตรลักษณ์ ถ้ารู้ความจริงแบบนี้ก็ช่วยปลดเปลื้องจิตใจให้ออกจากความทุกข์ได้ เพราะว่าความทุกข์เกิดขึ้นจากการยึดติดถือมั่น ที่ยึดติดถือมั่นเพราะไม่รู้ความจริง แต่พอรู้ความจริงแล้ว มันหลุดมันวางมันปล่อยเป็นอิสระ

ทั้งหมดนี้ก็เริ่มต้นจากการขยันในความรู้สึกตัว ซึ่งมันก็ควบคู่ไปกับความขยันในการรู้ทันความคิดและอารมณ์ต่างๆ อันนี้เรียกว่าขยันภายใน ซึ่งนักปฏิบัติต้องหมั่นทำต่อเนื่อง อย่าไปตกหลุมกับดักของความสงบ สงบก็ดีแล้วแต่อย่าไปเพลินกับมัน อย่างที่หลวงพ่อคำเขียนบอกว่า อย่าไปนั่งอยู่ในความสงบ เพราะนั่นคือความเกียจคร้านของจิตให้จงใจ ให้ใส่ใจ เจตนาที่จะรู้อยู่เสมอ รู้สึกตัว รู้ทันอารมณ์ ความคิด รู้กายรู้ใจ และต่อไปจะรู้ทางออกจากทุกข์ แล้วก็พ้นทุกข์ได้ 

25640128pm--ปลอดภัยไกลทุกข์ด้วยสติ

28 ม.ค. 64 - ปลอดภัยไกลทุกข์ด้วยสติ : สติที่มีอยู่ในชีวิตประจำวันของเรานั้น ไม่เพียงพอที่จะรับมือกับเหตุร้ายที่เกิดขึ้นแบบปัจจุบันทันด่วน คนธรรมดามักคิดว่าฉันมีสติอยู่แล้ว ทำไมต้องฝึกสติอีก สติที่มีนั้นพอเพียงสำหรับการดำเนินชีวิตประจำวันที่ไม่มีเหตุร้าย ไม่มีเรื่องมากระทบมาก ถ้าชีวิตราบรื่นความสัมพันธ์กลมเกลียว ไม่มีเรื่องร้ายเกิดขึ้น สติเท่าที่มีอยู่ของคนทั่วไปก็เพียงพอในการดำเนินชีวิตให้เป็นสุขตามอัตภาพ แต่ชีวิตคนเราใช่ว่าจะราบรื่นเหมือนทางที่โรยด้วยกลีบกุหลาบ บางช่วงก็ขรุขระ มีเหตุร้ายเกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด แต่ถ้าเราฝึกสติอยู่เสมอ เจอเหตุการณ์ย่ำแย่เกิดขึ้น เช่น เจ็บป่วยด้วยโรคร้าย อาจเสียศูนย์อยู่พักหนึ่ง ไม่นานก็จะตั้งสติได้ และแทนที่จะปล่อยใจให้จมอยู่กับความทุกข์ ความเศร้าโศก ก็จะดึงจิตออกมาจากอารมณ์เหล่านั้น และพิจารณาว่าเราจะรักษาร่างกายอย่างไรดี

ป่วยกายแต่ใจไม่ป่วยก็ได้ เสียทรัพย์แต่ใจไม่เสียก็ได้ แม้มีเหตุร้ายเกิดขึ้น แต่ใจไม่ทุกข์ก็ได้ เป็นเพราะมีสติรักษาใจนั่นเอง 

25640122am--รู้ทันความคาดหวัง

22 ม.ค. 64 - รู้ทันความคาดหวัง : คนเราไม่ว่าจะได้อะไรมา ตราบใดที่มันมีความคาดหวังที่ยิ่งกว่านั้น มันก็เป็นทุกข์ คนบางคนได้ความรักได้ความเอาใจใส่จากพ่อแม่ก็ดี หรือจากคนรักก็ดี ถ้าเขารู้สึกว่า เขาคาดหวัง เขาควรจะได้มากกว่านี้ ควรจะได้รับการเอาใจมากกว่านี้ หรือปรนเปรอมากกว่านี้ เขาก็จะทุกข์ ทั้งๆที่คนข้างนอกอิจฉาเขาว่า เขาได้รับความดูแลเอาใจใส่จากสามีมากเลย ได้รับความเอาใจใส่จากภรรยามากเลย แต่เจ้าตัวไม่มีความสุขเพราะว่าเขาคาดหวังความรักความเอาใจใส่

อันนี้คือปัญหาของคนเรา เราไม่ได้ทุกข์เพราะว่า เรามีน้อย เราได้น้อย หรือว่าได้สิ่งที่ไม่ดี แต่เราทุกข์เพราะว่ามีความคาดหวังมากเกินไป แล้วก็ไม่รู้ว่าการที่คาดหวังมากก็ทำให้เกิดความทุกข์ขึ้นมา ไปโทษว่าเรายังได้มาไม่พอ เราได้น้อย ไปโทษข้างนอกไปโทษเหตุการณ์ไปโทษโชคชะตา แต่ถ้ากลับมาดูใจเป็นเพราะของเราเองที่คาดหวังมากไป หรือว่าไปเปรียบเทียบไม่ถูก ซึ่งทำให้เกิดความคาดหวังสูงขึ้น

 

ธรรมดาคนเราก็ต้องมีความคาดหวัง แต่ก็อย่าให้มันมาครองใจ ต้องรู้เท่าทันว่าเรากำลังคาดหวังมากเกินไป เป็นธรรมดาของคนเรา ถ้าไม่รู้เท่าทันความคาดหวัง ไม่เท่าทันจิตใจ มันก็เกิดความอยากเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ การได้มาหรือได้มาก ไม่ได้เป็นหลักประกันให้เรามีความสุข เพราะว่าเมื่อได้ 100 ก็อยากได้ 200 อาจจะไม่ใช่วันนี้ แต่เป็นวันหน้า ต่อไปความคาดหวังก็จะขยับเป็น 300 นานๆเข้าความคาดหวังก็เป็น 400 500 เป็นธรรมชาติของคนเรา ถ้าหากว่าเราไม่รู้เท่าทัน ความคาดหวังหรือความต้องการมันก็อยากได้เรื่อยๆไม่รู้จบ 

25640121pm--สอนลูกอย่างไรให้มีธรรมะ

21 ม.ค. 64 (เย็น) - สอนลูกอย่างไรให้มีธรรมะ : พ่อแม่จึงอย่าห่วงว่าธรรมะจะเป็นของยากสำหรับลูก ข้อสำคัญก็คือ อย่ายัดเยียดให้แก่ลูก แทนที่จะมุ่งสอนด้วยคำพูด ควรแสดงให้เป็นแบบอย่าง รวมทั้งส่งเสริมการเรียนรู้ของลูก การเรียนรู้นั้นสำคัญกว่าการสอน พ่อแม่จำนวนมากพยายามสอน แต่ลูกไม่มีพัฒนาการเลย เพราะเป็นการสอนที่ไม่ส่งเสริมการเรียนรู้ของลูก ขณะที่ลูกสามารถเรียนรู้สิ่งต่าง ๆได้มากมาย แม้ไม่มีใครสอน

สติ สมาธิ เมตตา กรุณา และปัญญา เป็นสิ่งที่ลูกสามารถเรียนรู้ได้ หากพ่อแม่ทำตัวเป็นกัลยาณมิตร การเรียนรู้ของลูกก็จะเติบโตอย่างรวดเร็ว โดยไม่จำเป็นต้องเข้าวัดหรือฟังพระเทศน์ก็ได้ แต่สามารถเกิดขึ้นได้จากชีวิตประจำวัน จากปฏิสัมพันธ์กับพ่อแม่ ซึ่งมีความเข้าใจลูก พยายามรับฟังลูก แต่ทั้งหมดนี้จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อพ่อแม่มีเวลาให้ลูก ลำพังความรักของพ่อแม่อย่างเดียวหาเพียงพอไม่ 

25640121am--สลัดส่วนเกินออกจากใจ

21 ม.ค. 64 (เช้า) - สลัดส่วนเกินออกจากใจ : เห็นอย่างเดียวไม่พอ ต้องดึงออกมาด้วยการขจัดเอาส่วนเกินออกไป ส่วนเกินที่ปิดกั้นหรือพอกเคลือบสิ่งวิเศษในตัวเรา ได้แก่ ความเห็นแก่ตัว ละโมบ หยิบโหย่ง รักสบาย คับแคบ อิจฉาริษยา เป็นต้น เพียงแต่ลดละสิ่งเหล่านี้ออกไป สิ่งดีงามก็ปรากฏ และยิ่งเน้นขับให้สิ่งดีงามโดดเด่นขึ้นมา ส่วนเกินอันไม่น่าดูแม้จะยังหลงเหลืออยู่ แต่ก็จะถูกกลบบังจนแทบเลือนหายไป

เราทุกคนแท้จริงก็มีหน้าที่ไม่ต่างจากช่างแกะสลัก คือดึงเอาสิ่งงดงามและวิเศษสุดออกมาจากชีวิตที่ดูซ้ำซากจำเจและจากจิตที่หม่นหมองวุ่นวาย